1061-IPTPB2.4511.836.2016.1.SR - Skutki podatkowe otrzymania spłaty w związku z działem spadku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 26 października 2016 r. (data wpływu 14 listopada 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku - jest prawidłowe.

W dniu 14 listopada 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 23 marca 2015 r. zmarł syn Wnioskodawczyni. Zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu z dnia 16 marca 2016 r., Wnioskodawczyni nabyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza w 1/4 części (1/2 części nabyła żona zmarłego i 1/4 części nabył ojciec zmarłego).

W dniu 20 września 2016 r. Wnioskodawczyni zawarła przed notariuszem umowę o dział spadku. Wartość rynkowa przedmiotów umowy wyniosła 112 255 zł, tym samym wartość przysługującego Wnioskodawczyni udziału spadkowego wyniosła 28 063 zł 75 gr.

W skład masy spadkowej weszły:

* lokal mieszkalny z wyposażeniem o wartości 96 705 zł,

* udział 1/2 w samochodzie Dodge o wartości 9 000 zł,

* udział 1/2 w samochodzie Citroen o wartości 6 000 zł,

* udział 1/3 w motorowerze Jawa 50 o wartości 50 zł,

* przyczepa Rydwan o wartości 500 zł.

Łączna wartość przedmiotów wyniosła 112 255 zł. Wartość przedmiotów (składników masy spadkowej) określono na podstawie sporządzonego przez biegłego sądowego operatu szacunkowego z dnia 3 czerwca 2016 r.

Działu spadku dokonano w taki sposób, że Wnioskodawczyni nabyła udział 1/4 w samochodzie Dogde o wartości 4 500 zł, udział 1/6 w motorowerze Jawa 50 o wartości 25 zł oraz udział 1/2 w przyczepie Rydwan o wartości 250 zł. Wnioskodawczyni otrzymała także spłatę od żony zmarłego w wysokości 20 000 zł. W zamian za spłatę, żona zmarłego nabyła udział Wnioskodawczyni w lokalu mieszkalnym wchodzącym w skład masy spadkowej.

Łączna wartość nabytych przez Wnioskodawczynię składników wyniosła 24 775 zł. Kwota otrzymanej spłaty nie przekracza wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału spadkowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w wyniku dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności w odziedziczonej nieruchomości, w zamian za otrzymaną spłatę w kwocie 20 000 zł, Wnioskodawczyni jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, kwota otrzymana tytułem spłaty od żony zmarłego w związku z działem spadku, nieprzekraczająca wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału w masie spadkowej, nie obliguje Wnioskodawczyni do zapłacenia podatku dochodowego od osób fizycznych od równowartości otrzymanej spłaty. Wnioskodawczyni nie uzyskała bowiem z tego tytułu przysporzenia majątkowego. Kwota otrzymana w wyniku spłaty nie powinna być traktowana jako odpłatne zbycie udziału w nieruchomości.

Takie samo stanowisko zajęło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 9106/12. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.).

Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 9 listopada 2011 r. (sygn. akt I Sa/Łd 1173/11) uznał, że opodatkowanie spłaty jest nie do przyjęcia na gruncie Konstytucji, gdyż prowadzi do dwukrotnego opodatkowania tego samego przychodu, najpierw podatkiem od spadków, a następnie podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Poparciem stanowiska Wnioskodawczyni mogą być również liczne interpretacje indywidualne, np. wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w dniu 21 grudnia 2015 r. (nr IPTPB2/4511-588/15-2/k.k.).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c) przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Przy czym pod pojęciem odpłatnego zbycia należy rozumieć nie tylko sprzedaż, czy zamianę, ale każdą czynność prawną, w wyniku której dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości, jej części lub udziału w niej oraz własności praw majątkowych za odpłatnością, a więc co do zasady również dział spadku i odpłatne zniesienie współwłasności.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 23 marca 2015 r. zmarł syn Wnioskodawczyni. Zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu z dnia 16 marca 2016 r., Wnioskodawczyni nabyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza w 1/4 części (1/2 części nabyła żona zmarłego i 1/4 części nabył ojciec zmarłego). W dniu 20 września 2016 r. Wnioskodawczyni zawarła przed notariuszem umowę o dział spadku. Wartość rynkowa przedmiotów umowy wyniosła 112 255 zł, tym samym wartość przysługującego Wnioskodawczyni udziału spadkowego wyniosła 28 063 zł 75 gr. W skład masy spadkowej weszły: lokal mieszkalny z wyposażeniem, udział 1/2 w samochodzie Dodge, udział 1/2 w samochodzie Citroen, udział 1/3 w motorowerze Jawa 50, przyczepa Rydwan. Łączna wartość przedmiotów wyniosła 112 255 zł. Wartość przedmiotów (składników masy spadkowej) określono na podstawie sporządzonego przez biegłego sądowego operatu szacunkowego z dnia 3 czerwca 2016 r. Działu spadku dokonano w taki sposób, że Wnioskodawczyni nabyła udział 1/4 w samochodzie Dogde o wartości 4 500 zł, udział 1/6 w motorowerze Jawa 50 o wartości 25 zł oraz udział 1/2 w przyczepie Rydwan o wartości 250 zł. Wnioskodawczyni otrzymała także spłatę od żony zmarłego w wysokości 20 000 zł. W zamian za spłatę, żona zmarłego nabyła udział Wnioskodawczyni w lokalu mieszkalnym wchodzącym w skład masy spadkowej. Łączna wartość nabytych przez Wnioskodawczynię składników wyniosła 24 775 zł. Kwota otrzymanej spłaty nie przekracza wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału spadkowego.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy.

Stosownie do art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia, potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Zgodnie z art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Celem postępowania o zniesienie współwłasności w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego jest nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy, która stanowi przedmiot współwłasności.

Zgodnie z art. 195 ustawy - Kodeks cywilny, współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej (art. 196 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego). Natomiast w myśl art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia sądu.

W myśl art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Zatem stwierdzić należy, że zniesienie współwłasności nie stanowi nabycia rzeczy tylko wówczas, jeżeli mieści się w ramach udziału, jaki przypadał byłym współwłaścicielom w rzeczy wspólnej i odbyło się bez spłat i dopłat. Natomiast, jeżeli udział danej osoby ulega powiększeniu (nawet bez spłat i dopłat) to traktowany jest w kategorii nabycia, ponieważ w ten sposób ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą (nieruchomością), jak i stan jej majątku osobistego. Tak więc co do zasady, zniesienie współwłasności jest formą nowego nabycia wówczas, gdy w wyniku tego zniesienia podatnik otrzymuje rzecz (nieruchomość), która przekracza udział jaki pierwotnie podatnikowi przysługiwał.

Uwzględniając powyższe oraz przyjmując za Wnioskodawczynią, że wartość spłaty, którą otrzymała w związku z działem spadku (zniesieniem współwłasności) mieściła się w udziale, jaki Jej przysługiwał w spadku, uznać należy, że Wnioskodawczyni nie uzyskała w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego.

Zauważyć należy, że dział spadku, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny, następujący ze spłatą na rzecz Wnioskodawczyni, powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu takiego zbycia udziału w ww. nieruchomości. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego Wnioskodawczyni (spadkobiercy) udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna lub niższa do posiadanego przez Wnioskodawczynię udziału w spadku, nie uzyskuje Ona w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego. W takim przypadku, brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

W konsekwencji, należy stwierdzić, że skoro otrzymana przez Wnioskodawczynię w związku z dokonanym w dniu 20 września 2016 r. działem spadku spłata nie przekroczyła wartości Jej udziału w spadku - co wynika z treści wniosku - to w opisanej sytuacji nie powstał przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od otrzymanej kwoty. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że spłata otrzymana w wyniku działu spadku nie przekroczyła wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału w spadku, a czynność prawna została dokonana wyłącznie między spadkobiercami.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Ponadto wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, w związku z czym niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Wnioskodawczyni jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla pozostałych spadkobierców.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego...., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.