1061-IPTPB2.4511.51.2016.1.Acz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 17 stycznia 2016 r. (data wpływu 19 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 19 stycznia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jest współwłaścicielem nieruchomości....., zakupionej w 2006 r. w celu zamieszkania wraz z narzeczonym, a obecnym małżonkiem. W akcie notarialnym ówczesny właściciel zobowiązał się wyprowadzić do maja 2007 r., ale tego nie zrobił i do dnia złożenia wniosku zajmuje nieruchomość nielegalnie. Wnioskodawczyni i Jej mąż nie mają do niej dostępu, nie mogą w niej zamieszkać, nie mogą jej sprzedać ani wynająć. Nie mogą także dokonać żadnego remontu, więc nieruchomość niszczeje i traci na wartości. Zaistniała sytuacja spowodowała, że Wnioskodawczyni i Jej mąż nie uzyskują żadnej korzyści z posiadania tej nieruchomości, a wręcz ponoszą straty. Stan nieruchomości się pogarsza, przez co spada jej wartość, na czym Wnioskodawczyni i Jej mąż tracą, płacą podatek od nieruchomości i opłacają prawnika, który Ich reprezentuje. Został wydany sądowy nakaz o eksmisję, ale Gmina..... nie dysponuje wolnym mieszkaniem socjalnym, do którego można byłoby przenieść osoby zamieszkujące nielegalnie nieruchomość. Poprzez pełnomocnika (kancelarię prawną) Wnioskodawczyni i Jej mąż podpisali ugodę (bez pośrednictwa sądu) z Gminą..... w październiku 2015 r. o wypłacenie jednorazowego odszkodowania za poprzednie lata, kiedy to Gmina powinna zapewnić lokal socjalny tamtej rodzinie i comiesięczne odszkodowanie, aż do momentu zapewniania lokalu socjalnego. Odszkodowanie wypłacane co miesiąc przez Gminę to 700 zł za dom o pow. 156 m² położony na działce o powierzchni 1 496 m^2. Powyższa kwota znacznie odbiega od realnej ceny wynajmu takiej nieruchomości w.... Kwota 700 zł pomniejszana jest o koszty prowizji kancelarii prawniczej na podstawie faktury VAT, tj. 24,69% netto (wartość netto 172,83 zł plus VAT 23%) dając kwotę otrzymywanego przez nas odszkodowania w wysokości 487,42 zł miesięcznie. Kwota odszkodowania jednorazowego również została pomniejszona o koszt prowizji kancelarii prawniczej w wysokości 24,69% netto czyli: 9 800 zł pomniejszone o prowizję, tj. 2976,13 zł (wartość netto 2 419,62 zł plus VAT 23%) dając kwotę otrzymanego jednorazowego odszkodowania w wysokości 6 823,87 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy kwoty odszkodowania jednorazowego i przyznawanych co miesiąc powinny być objęte podatkiem dochodowym.

2. Jeśli tak, czy koszty prowizji kancelarii prawniczej mogą stanowić koszty uzyskania przychodu.

Zdaniem Wnioskodawczyni, biorąc pod uwagę wszystkie elementy opisanej sytuacji oraz przepis o mieszkaniowym zasobie gminy, kwoty odszkodowania jednorazowego oraz comiesięcznego powinny być zwolnione od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z powołanym artykułem wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Przepis art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 31, poz. 266, z późn. zm.) stanowi, że jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika natomiast, że jednym ze źródeł przychodów są "inne źródła".

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyty we wskazanym przepisie zwrot "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy bowiem mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Należy jednak podkreślić, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy objęte są tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni jest współwłaścicielem nieruchomości......, zakupionej w 2006 r. W akcie notarialnym ówczesny właściciel zobowiązał się wyprowadzić do maja 2007 r., ale tego nie zrobił i do dnia złożenia wniosku zajmuje nieruchomość nielegalnie. W związku z zaistniałą sytuacją został wydany sądowy nakaz o eksmisję, ale Gmina.... nie dysponuje wolnym mieszkaniem socjalnym, do którego można byłoby przenieść osoby zamieszkujące nielegalnie nieruchomość. Za pośrednictwem kancelarii prawnej Wnioskodawczyni i Jej mąż podpisali ugodę (bez pośrednictwa sądu) z Gminą..... w październiku 2015 r. o wypłacenie jednorazowego odszkodowania za poprzednie lata, kiedy to Gmina powinna zapewnić lokal socjalny tamtej rodzinie i comiesięczne odszkodowanie, aż do momentu zapewniania lokalu socjalnego. Kwota jednorazowego odszkodowania i odszkodowania przyznawanego co miesiąc pomniejszana jest o koszty prowizji kancelarii prawniczej na podstawie faktury VAT.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150, z późn. zm.) jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Artykuł 417 § 1 ww. Kodeksu cywilnego stanowi, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego).

Jeszcze raz należy podkreślić, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęte są tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Tym samym, wypłacone Wnioskodawczyni kwoty jednorazowego i comiesięcznego odszkodowania z tytułu niedostarczenia przez Gminę lokalu socjalnego nie stanowią odszkodowania korzystającego z ww. zwolnienia.

Powołane bowiem powyżej przepisy - art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, do którego odsyła ww. art. 18 ust. 5 - regulują tylko możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania.

Przedmiotowe kwoty odszkodowania nie będą również korzystały ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym z uwagi na wyłączenie zawarte w pkt 3 lit. g powołanego artykułu. Wskazany powyżej przepis wyłącza bowiem z możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego.

W tym miejscu wskazać należy, że Trybunał Konstytucyjny, orzekając niekonstytucyjność art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu, który utracił moc z dniem 11 grudnia 2006 r., stwierdził w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r., sygn. akt SK 51/06, że świadczenia o charakterze odszkodowawczym, do których podatnik nabył prawo w drodze ugody, lecz nie zawartej przed sądem, nadal nie są wolne od podatku. W ocenie Trybunału wyrażonej w powołanym wyżej wyroku bezwarunkowe zwolnienie od podatku sum uzyskanych na podstawie ugody pozasądowej dawałoby zbyt duże pole do nadużyć, stanowiłoby wręcz zachętę do nich. Zatem, w przypadku gdy podstawą przyznania odszkodowania jest zawarta umowa lub ugoda inna niż ugoda sądowa, wówczas takie świadczenie nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym wypłacone na podstawie ugody pozasądowej kwoty odszkodowania jednorazowego i przyznawanego co miesiąc stanowią przychód z tzw. innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się natomiast do kwestii kwalifikacji poniesionych przez Wnioskodawczynię kosztów prowizji kancelarii prawniczej do kosztów uzyskania przychodów istotnym pozostaje art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W powołanym przepisie ustawodawca nie wskazuje enumeratywnie jakie wydatki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona została od istnienia związku przyczynowo - skutkowego, tzn. poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, bądź funkcjonowanie tego źródła. Kosztami uzyskania przychodów są zarówno koszty bezpośrednio, jak i pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że podatnik wykaże, że zostały one w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów.

Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu winien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

* pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

* nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

* być właściwie udokumentowany.

Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, poniesione przez dochodzącą swoich praw Wnioskodawczynię koszty prowizji kancelarii prawniczej zostały poniesione w celu uzyskania odszkodowania z tytułu niedostarczenia przez Gminę lokalu socjalnego osobie eksmitowanej. Wydatki te poniesione zatem zostały w celu osiągnięcia przychodu z tytułu wypłaty przedmiotowego świadczenia i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym ze świadczeniem głównym (otrzymanym odszkodowaniem).

Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, że skoro - jak wynika z treści wniosku - poniesione przez Wnioskodawczynię koszty prowizji kancelarii prawniczej były wydatkami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodu, którym jest wypłata odszkodowania, to wydatki te, w myśl ogólnej zasady określonej art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Reasumując, wypłacone Wnioskodawczyni zgodnie z ugodą pozasądową kwoty odszkodowania jednorazowego i wypłacanego co miesiąc z tytułu niedostarczenia przez Gminę lokalu socjalnego osobie eksmitowanej stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, uzyskany dochód z powyższego tytułu należy wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu za rok podatkowy, w którym został uzyskany i opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem prawa do zastosowania kosztów, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z uwagi na fakt, że poniesione przez Wnioskodawczynię koszty prowizji kancelarii prawniczej były wydatkami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodu, którym w przedmiotowej sprawie była wypłata odszkodowania z tytułu niedostarczenia przez Gminę lokalu socjalnego osobie eksmitowanej, wydatki te, w myśl ogólnej zasady określonej w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego....., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.