10500/2017 - Dzieci pobierające naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw

Kwestię przyjmowania do szkoły uczniów, którzy uczęszczali do szkoły za granicą, reguluje art. 94a ustawy o systemie oświaty oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowe z dnia 9 września 2016 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz obywateli polskich, którzy pobierali naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, (Dz. U. z 2016 r. poz. 1453).

Zgodnie z przepisami ustawy i rozporządzenia uczniowie przybywający z zagranicy są przyjmowani do szkół podstawowych i gimnazjalnych obwodowych właściwych dla ich miejsca zamieszkania z urzędu, natomiast do pozostałych szkół wymienionych w rozporządzeniu, na wolne miejsca na podstawie świadectwa, zaświadczenia, a nawet na pisemne oświadczenie dotyczące sumy lat nauki szkolnej. Na tej podstawie dyrektor danej szkoły kwalifikuje ucznia do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr kształcenia.

Ponadto, od września 2016 r. biorąc pod uwagę różnorodność systemów edukacyjnych w świecie, w tym na przykład różny wiek, w którym dziecko rozpoczyna szkołę za granicą, wprowadzono możliwość uwzględniania przez dyrektora szkoły dodatkowych kryteriów kwalifikacyjnych, takich jak wiek ucznia lub opinia rodziców lub pełnoletniego ucznia w zakresie etapu, na którym powinien kontynuować naukę w Polsce. Te dodatkowe kryteria mają ułatwić dyrektorowi szkoły lub placówki podjęcie decyzji w sprawie zakwalifikowania ucznia do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr.

Ponadto dla uczniów przybywających z zagranicy, podlegających obowiązkowi szkolnemu i obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego. Zajęcia są prowadzone indywidualnie lub w grupach w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 2 godziny lekcyjne tygodniowo - przez okres 12 miesięcy.

Jednocześnie dla uczniów, w odniesieniu do których nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne z danego przedmiotu stwierdzi konieczność uzupełnienia różnic programowych z tego przedmiotu, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole dodatkowe zajęcia wyrównawcze z tego przedmiotu. Dodatkowe zajęcia wyrównawcze z danego przedmiotu nauczania są prowadzone indywidualnie lub w grupach, w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu, w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo - przez okres 12 miesięcy.

Łączny wymiar tych dodatkowych zajęć nie może być wyższy niż pięć godzin lekcyjnych tygodniowo w odniesieniu do jednego ucznia.

Ważną zmianą wprowadzoną rozporządzeniem we wrześniu 2016 r. jest umożliwienie organom prowadzącym szkoły publiczne - obok istniejących już rozwiązań, o których była mowa wyżej - tworzenia oddziałów przygotowawczych dla osób przybywających z zagranicy. W oddziałach mogą uczyć się uczniowie podlegający obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na niewystarczającym poziomie do korzystania z nauki, a także wymagający dostosowania procesu kształcenia do ich potrzeb edukacyjnych oraz formy organizacyjnej wspomagającej efektywność tego kształcenia. Celem zmian jest umożliwienie szybkiego i efektywnego włączenia tych uczniów do polskiego systemu oświaty.

Oddział przygotowawczy może być utworzony przez organ prowadzący publiczną szkołę również w trakcie roku szkolnego. Takie rozwiązanie jest istotne w przypadku jednoczesnego napływu do szkoły większej liczby uczniów przybywających z zagranicy.

Dyrektor szkoły, w której utworzony będzie oddział przygotowawczy, może zakwalifikować ucznia do danego oddziału w przypadku stwierdzenia, że uczeń ma trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym problemami związanymi z wcześniejszym kształceniem za granicą, lub zaburzeniami komunikacyjnymi, związanymi z nieznajomością lub słabą znajomością języka polskiego, lub trudnościami spowodowanymi przez sytuacje kryzysowe lub traumatyczne, wynikające z konfliktów zbrojnych, klęsk żywiołowych lub innych kryzysów humanitarnych, spowodowanych przez naturę lub człowieka.

Nauka w oddziale przygotowawczym trwa co do zasady do końca roku szkolnego, w którym uczeń został przyjęty do szkoły. Jednakże uwzględnia się możliwość jej skrócenia lub przedłużenia, jednak nie dłużej niż o jeden rok szkolny, w sytuacji, gdy okres ten będzie niewystarczający dla opanowania przez ucznia języka polskiego na poziomie umożliwiającym efektywne korzystanie z nauki. Decyzję o przedłużeniu okresu nauki podejmuje rada pedagogiczna, na wniosek złożony przez uczących ucznia nauczycieli, pedagoga lub psychologa nie później niż na miesiąc przed zakończeniem drugiego semestru nauki w oddziale przygotowawczym.

W rozporządzeniu określono także organizację pracy oddziału przygotowawczego, w szczególności maksymalną liczbę uczniów (15 osób), co pozwoli na zapewnienie indywidualnego podejścia do każdego ucznia.

Dla uczniów przybywających z zagranicy, którzy w roku szkolnym, w którym przystępują do egzaminu gimnazjalnego lub egzaminu maturalnego, byli objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole ze względu na trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą, zaburzenia komunikacji językowej lub sytuację kryzysową lub traumatyczną, mogą przystąpić do egzaminu w warunkach dostosowanych do ich potrzeb edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych wynikających odpowiednio z rodzaju tych trudności, zaburzeń lub sytuacji kryzysowej lub traumatycznej, na podstawie pozytywnej opinii rady pedagogicznej.

Do szkoły podstawowej, gimnazjum, zasadniczej szkoły zawodowej, technikum lub liceum ogólnokształcącego przyjmuje się ucznia na podstawie zagranicznych dokumentów, które nie wymagają nostryfikacji.

Na zadania związane z kształceniem uczniów przybywających z zagranicy przysługuje jednostkom samorządu terytorialnego cześć oświatowa subwencji ogólnej. W algorytmie podziału subwencji oświatowej przewidziano dodatkowe wagi, obejmujące uczniów korzystających z dodatkowej nauki języka polskiego. Zgodnie z rozporządzeniem MEN w sprawie sposobu poddziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2017 jest to waga P35=1,5. W wyniku jej zastosowania kwota części oświatowej subwencji ogólnej przypadająca na jednego ucznia korzystającego z nauki dodatkowej języka polskiego w szkołach dla dzieci i młodzieży może być nawet 2,5 - krotnie wyższa (wynosi ponad 13 000 zł na ucznia rocznie). Ponadto od roku 2017 wprowadzono także wagę na ucznia oddziału przygotowawczego P36=0,3.