0115-KDIT3.4011.64.2024.2.DP - Ustalenie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 stycznia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 19 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 4 marca 2024 r. (wpływ 13 marca 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

15 grudnia 2015 r. w drodze umowy darowizny nabyła Pani wierzytelności wynikające z umowy przedwstępnej sprzedaży udziału wynoszącego (...) części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr 1/2 położoną w A przy ul. B X, o pow. (...) ha, która to działka zabudowana jest budynkami niemieszkalnymi, handlowo-usługowymi, w których znajdują się lokale, które mogą stanowić przedmiot odrębnej własności lokali.

Umowa darowizny podlegała obowiązkowi podatkowemu wynikającemu z ustawy o podatku od spadków i darowizn.

26 czerwca 2023 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w A wydał zaświadczenie stwierdzające, że podatek od spadków i darowizn z tytułu darowizny, na podstawie opisanej umowy darowizny z 15 grudnia 2015 r., nie należy się, bo zastosowano zwolnienie od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

20 stycznia 2020 r. doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży udziału wynoszącego (...) części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr 1/2 położoną w A przy ul. B X o pow. (...) ha, zabudowanej budynkami niemieszkalnymi, handlowo-usługowymi.

Ugodą sądową z (...) 2021 r., która zawarta została przed Sądem Rejonowym (...) w A w sprawie o sygn. akt: (...) zniesiono współwłasność działki gruntu nr 1/2 położonej w A przy ul. B X o pow. (...) ha zabudowanej budynkami niemieszkalnymi, handlowo-usługowymi. Na mocy tej ugody, na rzecz Pani ustanowiono odrębną własność lokalu niemieszkalnego nr X, z własnością którego związany jest udział w wysokości (...) części w nieruchomości wspólnej.

Zaświadczeniem z 1 września 2023 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w A stwierdził, że podatek od spadków i darowizn z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności w sprawie (...), nie należy się.

19 września 2023 r. sprzedała Pani ww. lokal wraz z przysługującym mu udziałem w nieruchomości wspólnej.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia.

- Nieruchomość była wykorzystywana w celu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży detalicznej wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia prowadzonej na straganach i targowiskach - PKD 47.82.Z, 47.71.Z, 47.89.Z

- Nieruchomość była wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej od 1 marca 2013 r. do 31 grudnia 2019 r. Dane działalności: C, NIP: (...), REGON: (...).

- Z nieruchomości czerpała Pani pożytki w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, jako dochody z niej uzyskiwane.

- Sprzedaż nieruchomości nie nastąpiła w wykonywaniu działalności gospodarczej.

Pytanie

Czy wobec tego, że nabyła Pani w 2015 r., w drodze darowizny, wierzytelność obejmującą przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości, która podlegała reżimowi ustawy o podatku od spadków i darowizn, po sprzedaży tej nieruchomości w 2023 r. przez Panią, będzie Pani zobowiązana do złożenia deklaracji podatkowej i zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, opisana sprzedaż nie będzie stanowiła zbycia skutkującego na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych określonymi konsekwencjami podatkowymi - nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu według tej ustawy, nie będzie Pani zobowiązana do złożenia deklaracji podatkowej i zapłaty podatku na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne tytułem darowizny, własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Z wyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego, kosztem swojego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego. Przedmiotem darowizny mogą być zarówno rzeczy, jak również prawa majątkowe. Do praw majątkowych zalicza się prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste, prawa rzeczowe ograniczone), wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych o charakterze majątkowym oraz prawa rodzinne o charakterze majątkowym (np. prawo do świadczeń alimentacyjnych). Pod pojęciem praw majątkowych, o których mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn ustawodawca rozumie natomiast m.in. prawa majątkowe wynikające ze stosunków zobowiązaniowych.

Natomiast wierzytelność jest to przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego. Wierzytelność stanowi więc podstawę roszczeń kierowanych wobec drugiej strony stosunku obligacyjnego. Jest to swego rodzaju prawo podmiotowe istniejące po stronie wierzyciela, składające się z szeregu uprawnień węższych, funkcjonalnie ze sobą powiązanych.

Powyższe oznacza, że zawierając umowę darowizny wierzytelności przysługującej darczyńcy wobec wierzycieli obdarowany - na mocy tej umowy - nabywa prawo majątkowe, dające mu podstawę do wystąpienia z roszczeniem wobec wierzycieli o spełnienie określonego świadczenia.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. Natomiast stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 powołanej wyżej ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Należy bowiem zauważyć, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie własności m.in. praw majątkowych (art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn), co nie jest tożsame z uzyskaniem korzyści majątkowej z nabytych praw (np. wypłaty wierzytelności), lecz dotyczy momentu wejścia obdarowanego (spadkobiercy) w prawa właściciela rzeczy i praw majątkowych. Jeżeli zatem dla realizacji cesji (przelewu) wierzytelności dokonano czynności cywilnoprawnej w postaci umowy darowizny, to data zawarcia tej umowy jest momentem nabycia przez Panią własności przedmiotowego prawa majątkowego. Zawarcie umowy darowizny wierzytelności w formie pisemnej pozwala bowiem Pani na dochodzenie od dłużników tej wierzytelności w swoim imieniu i na swoją rzecz. Od momentu zawarcia umowy darowizny to Pani stała się właścicielką praw upoważniających ją do dochodzenia wierzytelności, o której mowa we wniosku.

Natomiast, to czy Pani otrzyma środki finansowe z tytułu realizacji przedmiotowej wierzytelności i kiedy, w świetle art. 1 ust. 1 ustawy nie jest przedmiotem ustawy o podatku od spadków i darowizn - jest nim wyłącznie nabycie rzeczy i praw majątkowych. Wobec tego zgodnie z art. 6 ust. 4 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn otrzymanie środków finansowych w wyniku realizacji wierzytelności nie jest chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia - jest nim chwila złożenia oświadczenia o darowaniu wierzytelności i przyjęciu przez obdarowanego darowizny wierzytelności w formie pisemnej umowy darowizny.

W odniesieniu natomiast do zniesienia współwłasności, zgodnie z interpretacją indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 września 2023 r. 0115- KDIT2.4011.352.2023.1.MM, wskazać należy, że co do zasady zniesienie współwłasności jest formą nowego nabycia wówczas, gdy w jego wyniku podatnik otrzymuje składniki majątkowe ponad udział, jaki pierwotnie mu przysługiwał. W sytuacji, gdy udział danego współwłaściciela ulega powiększeniu (nawet bez spłat i dopłat), to podlega to kwalifikacji w kategorii nabycia ze względu na powiększenie zarówno zakresu dotychczasowego władztwa tej osoby, jak i stanu jej majątku osobistego.

Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, w tym w ukształtowanej linii orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle którego nabyciem rzeczy w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest przyznanie jej na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli w wyniku dokonanego zniesienia współwłasności, jeżeli podział taki jest ekwiwalentny w naturze i nie towarzyszą mu spłaty i dopłaty lub gdy wartość rzeczy mieści się w udziale, jaki przysługiwał tej osobie w majątku wspólnym.

Z kolei w interpretacji podatkowej nr IPTPB2/415-763/13-6/KKU podniesiono, iż sprzedaż nieruchomości powstałej po zniesieniu współwłasności nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jeżeli ma miejsce po upływie 5 lat od jej nabycia, a zniesienie współwłasności nie skutkowało zwiększeniem udziału w tej nieruchomości i nie towarzyszy mu obowiązek dokonania spłat czy dopłat. Na powyższe nie ma wpływu podział nieruchomości stanowiącej współwłasność bowiem przyjmuje się, że (...) wydzielenie działki z nieruchomości gruntowej nie powoduje zmiany jej właściciela. Na skutek dokonania tej czynności nie następuje przeniesienie prawa własności działki, a więc nie dochodzi do jej nabycia (przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 sierpnia 2022 r. znak: 0114- KDIP3-1.4011.612.2022.1.MSZ).

W związku ze zniesieniem współwłasności, uwzględniając okoliczności sprawy - zakres dotychczasowego władztwa, tj. stan Pani majątku osobistego - nie uległ powiększeniu, bowiem nie nabyła Pani składników majątkowych (nieruchomości) ponad Pani udział w nieruchomości wspólnej, uzyskując składniki majątkowe odpowiadające wyłącznie Pani udziałowi w dotychczasowej współwłasności, nabywając wyodrębnioną działkę gruntu oraz lokal niemieszkalny, w zakresie odpowiadającym dotychczasowemu udziałowi Pani w nieruchomości wspólnej. W wyniku zniesienia współwłasności nie doszło do dokonania spłat i dopłat pomiędzy współwłaścicielami.

W doktrynie wskazuje się, że ww. art. 9 ustawy PIT konstytuuje zasadę powszechności i kompletności opodatkowania podatkiem dochodowym. Tym samym jest to reguła podstawowa, a zatem wszelkie odstępstwa stanowią wyjątek od niej (R. Kowalski (w:) PIT. Komentarz do wybranych przepisów, LEX/el. 2020, art. 9.).

Wykładni powołanych przepisów (tj. art. 2 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT i art. 1 ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatku od spadków i darowizn), jak również pozostałych norm prawa podatkowego należy dokonywać łącznie, zgodnie z zasadą racjonalnego ustawodawcy i zasadą zupełności unormowania bacząc, aby zastosowana wykładnia nie pozbawiała sensu części wprowadzonych uregulowań.

Celem wyłączenia spod opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych czynności opodatkowanych podatkiem od spadków i darowizn jest uniknięcie podwójnego opodatkowania tych samych kwot (wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 17 października 2017 r. sygn. akt I SA/Rz 510/17).

Skoro zatem czynność darowizny podlega pod przepisy Ustawy o podatku od spadków i darowizn (nawet jeżeli podlegała zwolnieniu na podstawie przepisów szczególnych), to sama techniczna spłata wierzytelności nie powinna rodzić żadnych obowiązków podatkowych na gruncie ustawy PIT. Powyższe stanowisko zostało zaprezentowane m.in. w następujących wyrokach sądów administracyjnych oraz interpretacjach, które zostały wydane w zbliżonych stanach faktycznych i zdarzeniach przyszłych do opisanego we wniosku, a interpretacja przepisów organów w nich zawarta ma istotne znaczenie dla niniejszej sprawy:

Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 22 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Gd 250/20 (po rozpatrzeniu przez NSA wyrokiem z dnia 10 stycznia 2020 r. sygn. akt II FSK 378/18), zgodnie z którym:

"W ocenie Sądu prawidłowe jest stanowisko polegające na przyjęciu, że skoro przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stosuje się do nabycia praw majątkowych w drodze dziedziczenia, zaś nabyte przez spadkobierców roszczenie o otrzymanie spłaty równowartości wierzytelności zmarłej wchodzi do spadku po zmarłej, to przychody z tytułu nabycia tego prawa majątkowego podlegają opodatkowaniu na podstawie powyższej ustawy. Tym samym należało uznać, że w sytuacji otrzymania przez spadkobierców spłaty, jako pieniężnego surogatu wierzytelności zmarłego, należy stosować przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn" oraz:

"Sąd zwraca uwagę, że przyjęcie poglądu zaprezentowanego przez Organ prowadziłoby do dwukrotnego opodatkowania tego samego przychodu, tj. raz podatkiem od spadków, drugi raz podatkiem dochodowym. W opinii Sądu, takie opodatkowanie godzi w przepisy Konstytucji RP, tj. w art. 84 Konstytucji RP, który stanowi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych ustawą, ale tylko wówczas, gdy ustawa taki podatek od określonego przychodu (dochodu) przewiduje".

Wyrok WSA w Gdańsku z 2 czerwca 2020 r., sygn. akt I SA/Gd 54/20 (po rozpatrzeniu przez NSA wyrokiem z 7 listopada 2019 r. sygn. akt II FSK 3869/17), zgodnie z którym:

"Realizacja roszczenia, czyli wykonanie prawa majątkowego, jest tylko technicznym etapem jego istnienia. Nie jest to odrębny akt obrotu, ani odrębna czynność prawna. W świetle tego, co wyżej wskazano, nieprawidłowe jest stanowisko Organu, polegające na rozdzieleniu nabycia wierzytelności o spłatę jako składnika majątkowego wchodzącego w skład spadku od momentu jego realizacji i w rezultacie uznanie, że otrzymane środki finansowe z tytułu realizacji przedmiotowej wierzytelności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W ocenie Sądu prawidłowe jest stanowisko polegające na przyjęciu, że skoro przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stosuje się do nabycia praw majątkowych w drodze dziedziczenia, zaś nabyte przez spadkobierców roszczenie o otrzymanie spłaty równowartości wierzytelności zmarłej wchodzi do spadku po zmarłej, to przychody z tytułu nabycia tego prawa majątkowego podlegają opodatkowaniu na podstawie powyższej ustawy. Tym samym należało uznać, że w sytuacji otrzymania przez spadkobierców spłaty, jako pieniężnego surogatu wierzytelności zmarłego, należy stosować przepisy u.p.s.d. Sąd zwraca uwagę, że przyjęcie poglądu zaprezentowanego przez Organ prowadziłoby do dwukrotnego opodatkowania tego samego przychodu, tj. raz podatkiem od spadków, drugi raz podatkiem dochodowym. W opinii Sądu, takie opodatkowanie godzi w przepisy Konstytucji RP, tj. w art. 84 Konstytucji RP, który stanowi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych ustawą, ale tylko wówczas, gdy ustawa taki podatek od określonego przychodu (dochodu) przewiduje".

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 stycznia 2023 r. znak: 0112-KDIL2-1.4011.857.2022.2.KF, w której Dyrektor stwierdził, że:

"Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wierzytelność i jej realizacja na rzecz spadkobiercy jest w istocie jednym i tym samym przychodem, który nie może podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż jako wchodzące do spadku prawo majątkowe podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Realizacja roszczenia, czyli wykonanie prawa majątkowego, jest tylko technicznym etapem jego istnienia. Nie jest to odrębny akt obrotu, ani odrębna czynność prawna. Zatem, jeżeli roszczenie wchodzi do spadku i jako prawo majątkowe podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, to również realizacja roszczenia podlega wyłączeniu spod opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych".

Otrzymała Pani w drodze darowizny wierzytelność z tytułu umowy przedwstępnej kupna lokalu. Darowizna wierzytelności podlegała regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn i na podstawie art. 4a ust. 1 Ustawy zastosowano zwolnienie z podatku od spadków i darowizn.

Mając na uwadze powyższe, nabycie przez Panią nieruchomości w związku z realizacją tej wierzytelności jest jedynie czynnością techniczną. A zatem od daty darowizny należy liczyć 5-letni okres z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe, wskazać należy, że nabycie w drodze darowizny z 15 grudnia 2015 r. wierzytelności kupna nieruchomości rozpoczęło bieg 5-letniego terminu na możliwość dokonania sprzedaży tej nieruchomości, która to sprzedaż nastąpiła 19 września 2023 r. Nabycie wierzytelności w drodze darowizny podlegało opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn, jednakże na skutek zwolnienia z art. 4a tej ustawy, była Pani zwolniona z zapłaty tego podatku. Na datę nabycia tej nieruchomości, nie miała wpływu ugoda sądowa, na mocy, której na rzecz Pani ustanowiono odrębną własność lokalu, albowiem nie powodowało to po Pani stronie przysporzenia majątkowego. Na datę nabycia nie miał również wpływu fakt zrealizowania wierzytelności, bowiem stanowiło to wyłącznie czynność techniczną. Wobec powyższego, sprzedaż nieruchomości 19 września 2023 r. nie stanowi zbycia wywołującego na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, określonych konsekwencji podatkowych, skutkujących obowiązkiem podatkowym w tym podatku na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.):

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 z późn. zm.):

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że:

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Natomiast w myśl art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 226 z późn. zm.):

Przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Przepis ten należy interpretować w ten sposób, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie podlegają przychody wynikające w sposób bezpośredni ze zdarzeń powodujących powstanie obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Do wyłączenia z opodatkowania podatkiem dochodowym przychodów na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodzi przy nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny. Jednakże przepis ten nie ma zastosowania, gdy obdarowany w związku z darowanym prawem majątkowym w okresie późniejszym uzyskuje środki pieniężne z realizacji tego prawa stanowiące przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z opisanego zdarzenia wynika, że w drodze darowizny nabyła Pani wierzytelności wynikające z umowy przedwstępnej sprzedaży udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr 2/28. Zatem skoro w skład darowizny wchodziło ww. prawo, a nie środki pieniężne z tytułu sprzedaży wierzytelności, uznać należy, że kwota uzyskana ze sprzedaży udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości nie podlega regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn i tym samym może podlegać przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy podkreślić, że obie te czynności: zarówno darowizna wierzytelności z tytułu umowy przedwstępnej sprzedaży udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr 2/28, jak i późniejsza jej sprzedaż są odrębnymi, kolejnymi czynnościami, które należy ocenić niezależnie od siebie pod względem skutków prawnych, jakie wywołały. Stąd też, podlegają opodatkowaniu różnymi podatkami. Nabycie wierzytelności w np. drodze darowizny, jest odrębną czynnością od sprzedaży udziału w prawie użytkowania wieczystego, a tym samym podlega odrębnym regulacjom prawnopodatkowym.

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Z kolei art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W świetle powyższych przepisów, przeniesienie wierzytelności polega na tym, że prawa przysługujące zbywcy (dotychczasowemu wierzycielowi) przechodzą na nabywcę wierzytelności. Właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i zobowiązania dłużnika pozostają bez zmian, gdyż w wyniku umowy cesji wierzytelności zmienia się tylko wierzyciel.

W wyniku przeniesienia (przelewu, cesji) wierzytelności wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem), a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne.

W opisanym zdarzeniu wskazała Pani, że:

- 15 grudnia 2015 r. nabyła w drodze umowy darowizny wierzytelności wynikające z umowy przedwstępnej sprzedaży udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr 1/2;

- 20 stycznia 2020 r. doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży ww. udziału w prawie użytkowania wieczystego.

- 20 sierpnia 2021 r. zawarta została ugoda sądowa na mocy której na Pani rzecz ustanowiono odrębną własność lokalu niemieszkalnego nr X, z własnością którego związany jest udział w wysokości (...) części w nieruchomości wspólnej.

- 19 września 2023 r. sprzedała Pani ww. lokal wraz z przysługującym mu udziałem w nieruchomości wspólnej.

Przechodząc na grunt przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazać należy, że podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść tego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości może stanowić przychód z dwóch odrębnych źródeł, tj. z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3) lub ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis ten formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości - dokonane poza działalnością gospodarczą - przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie - nie powstaje przychód w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem przychód z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości lub jej części oraz udziału w nieruchomości nie powstanie, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

- odpłatne zbycie nieruchomości nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej (nie stanowi przedmiotu działalności gospodarczej) oraz

- zostało dokonane po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie lub wybudowanie.

Odrębnym od powyższego źródłem przychodów jest, wskazana w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pozarolnicza działalność gospodarcza.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

Na podstawie art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1, 2 i 4-9.

Wskazuję, że treść definicji zawartej w cytowanym przepisie daje podstawę by przyjąć, że dla uznania określonej działalności za działalność gospodarczą konieczne jest m.in. łączne spełnienie trzech warunków: po pierwsze, dana działalność musi być działalnością zarobkową, po drugie, działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany oraz po trzecie, działalność ta musi być wykonywana w sposób ciągły.

W myśl art. 10 ust. 2 pkt 3 ww. ustawy:

Przepisów ust. 1 pkt 8 nie stosuje się do odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, z zastrzeżeniem ust. 3, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy:

Przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących:

- wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, z zastrzeżeniem ust. 2c; przy określaniu wysokości przychodów przepisy ust. 1 i art. 19 stosuje się odpowiednio.

Regulacją art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a ww. ustawy, objęty został przychód z odpłatnego zbycia tych składników majątku, które spełniają ustawową definicję środka trwałego, podlegającego ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, niezależnie od tego, czy podatnik wprowadził, czy też nie wprowadził te składniki do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jak również od tego, czy zaliczał do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne dokonywane od ich wartości początkowej.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera bezpośredniej i legalnej definicji środków trwałych, dokonuje natomiast ich podziału na podlegające i niepodlegające amortyzacji. Definicja pojęcia środki trwałe zawarta została w art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 120 ze z.), zgodnie z którym:

Ilekroć w ustawie jest mowa o środkach trwałych - rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego (...).

Zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.

Zgodnie z art. 22a ust. 2 ww. ustawy:

Amortyzacji podlegają również, z zastrzeżeniem art. 22c, niezależnie od przewidywanego okresu używania:

Mając powyższe na uwadze wskazać ponownie należy, że przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości może stanowić przychód z dwóch źródeł, tj. z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) lub z odpłatnego zbycia nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c tej ustawy.

Zakwalifikowanie do źródła przychodów ma ogromne znaczenie dla ustalenia chociażby takich kwestii, jak sposób opodatkowania przychodów, możliwość odliczenia kosztów ich uzyskania, możliwość skorzystania ze zwolnień przedmiotowych itp. W pewnych sytuacjach możliwe jest występowanie wątpliwości, do jakiego źródła przychodów należy zakwalifikować danego rodzaju przychód. Przy czym, jeden i ten sam przychód stanowić może przychód wyłącznie z jednego źródła. Ponadto nie jest możliwa sytuacja, w której ten sam przychód będzie np. zakwalifikowany częściowo do jednego źródła, a częściowo do innego.

Przyjęcie, że dana osoba fizyczna - sprzedając nieruchomość - działa w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą wymaga ustalenia, że jej działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną), czego przejawem jest taka aktywność tej osoby w zakresie obrotu nieruchomościami, która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną, np. nabycie nieruchomości, podział nieruchomości, wystąpienie o pozwolenie na budowę, uzbrojenie terenu itp.

Dlatego też w celu właściwego zakwalifikowania - na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - skutków działań podjętych przez Panią do właściwego źródła przychodów należy ocenić zamiar, okoliczności i cel działań związanych z odpłatnym zbyciem nieruchomości, będącej przedmiotem wniosku.

Z wniosku wynika, że opisana w zdarzeniu nieruchomość była wykorzystywana w celu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży detalicznej wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia prowadzona na straganach i targowiskach, w okresie od 1 marca 2013 r. do 31 grudnia 2019 r. Ponadto czerpała Pani pożytki z tej nieruchomości w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.

Jednakże mając na uwadze fakt, że opisana w zdarzeniu nieruchomość nie była Pani własnością, stanowiła jedynie prawo użytkowania wieczystego, a tym samym nie stanowiła środka trwałego w prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej, to nie można uznać, że przychód z jej sprzedaży będzie stanowił przychód pozarolniczej działalności gospodarczej. Tym samym przychód ze sprzedaży nieruchomości nie będzie kwalifikowany do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego skutki podatkowe opisanych we wniosku czynności należy więc ocenić w kontekście przesłanek wynikających z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania ma forma prawna ich nabycia oraz moment nabycia.

Aby stwierdzić, czy sprzedaż przez Panią nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, istotne jest ustalenie, czy jej odpłatne zbycie nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie.

Użyty w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy termin "nabycie" oznacza każde uzyskanie tytułu własności (nabycie własności) lub każde uzyskanie określonego prawa (nabycie prawa) bez względu na fakt czy jest to nabycie w części ułamkowej czy w całości. Poprzez "nabycie" należy rozumieć każde zwiększenie aktywów podatnika. Nabyć nieruchomość lub prawo majątkowe można np. kupując je, bądź uzyskując pod tytułem darmym (w formie darowizny, w drodze spadku, działu spadku, poprzez zasiedzenie).

Z opisu sprawy wynika, że w 20 stycznia 2020 r. doszło do zawarcia przez Panią umowy przyrzeczonej sprzedaży udziału wynoszącego (...) części w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę nr 1/2 położoną w A przy ul. B X o pow. (...) ha, zabudowanej budynkami niemieszkalnymi, handlowo-usługowymi. Zatem uznać należy, że nabycie przez Panią udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości nastąpiło 20 stycznia 2020 r., a nie jak Pani wskazała 15 grudnia 2015 r.

Wobec tego, powstanie przychód z tytułu sprzedaży 19 września 2023 r., opisanej we wniosku nieruchomości. Przychód ten będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na fakt, że nie upłynął pięcioletni okres, o którym mowa w cytowanym uprzednio art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, stanowisko Pani, że sprzedaż nieruchomości 19 września 2023 r. nie stanowi zbycia wywołującego na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, określonych konsekwencji podatkowych, skutkujących obowiązkiem podatkowym w tym podatku na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zaznaczam również, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Wydając interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy - Ordynacja podatkowa, opieramy się wyłącznie na opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym we wniosku - nie prowadzimy postępowania dowodowego. Przy wydawaniu tej interpretacji dokonaliśmy więc wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku.

Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawione we wniosku stan faktyczny/zdarzenie przyszłe jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny różnić się będzie od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Pani chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Panią wyroków sądów administracyjnych oraz interpretacji indywidualnych, należy stwierdzić, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

* Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.).