0115-KDIT1-3.4012.822.2017.1.APR - Brak opodatkowania czynności wywłaszczenia nieruchomości gruntowej w przypadku zrzeczenia się odszkodowania.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 9 listopada 2017 r. (data wpływu 28 listopada 2017 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania czynności wywłaszczenia nieruchomości gruntowej w przypadku zrzeczenia się odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 28 listopada 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania czynności wywłaszczenia nieruchomości gruntowej w przypadku zrzeczenia się odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Decyzją Prezydenta Miasta wykonującego zadanie starosty z zakresu administracji rządowej z dnia 2 sierpnia 2016 r. nr.... o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "Rozbudowa ulicy.....", nieruchomość będąca własnością Skarbu Państwa, w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych - wspólnota mieszkaniowa, przeszła z mocy prawa, w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, na własność Gminy Miasta.

Na dzień wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, właścicielem nieruchomości, z której została wydzielona przedmiotowa działka był Skarb Państwa. Podstawą nabycia przez Skarb Państwa prawa własności była Decyzja Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Urząd Spraw Wewnętrznych z dnia 30 listopada 1964 r. sygn. akt.....w sprawie wywłaszczenia działek położonych w G. (m.in. dz. nr 318/27) na rzecz Skarbu Państwa. Działki o łącznym obszarze 4,8126 ha zostały nabyte w trybie art. 1, 14 i 20 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1961 r. Nr 18, poz. 94).

Decyzją Prezydium Miejskiej Rady Narodowej sygn. akt....z dnia 28 czerwca 1971 r. przekazano Z. w użytkowanie działkę 606/27 (powstała w wyniku podziału działki 318/27).

Prawo użytkowania wieczystego przedmiotowego gruntu zgodnie z decyzją Wojewody z dnia 27 listopada 1992 r., sygn. akt....posiadał Z. (grunty Skarbu Państwa będące w dniu 5 grudnia 1990 r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego). Obecnie funkcjonująca....S.A. jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego Z.

Działy III i IV ww. księgi wieczystej wolne były od wpisów.

W 2015 r. Prezydent Miasta przeprowadził modernizację ewidencji gruntów i budynków na obszarze G., w związku z czym dotychczasowy numer działki 606/27 został zmieniony na nr 1731.

Przedmiotowa nieruchomość jest niezabudowana. Składniki budowlane - na części działki jest wylany asfalt oraz urządzony chodnik, które to elementy wchodzą w część pasa drogowego; za pas drogowy odszkodowanie nie jest należne, ponieważ nie stanowi on własności użytkownika wieczystego. W myśl art. 235 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, prawo własności budynków i innych urządzeń wzniesionych na gruncie, ustawodawca przyznaje użytkownikowi wieczystemu. Użytkownik wieczysty nie zbudował pasa drogowego ani nim nie zarządza, dlatego odszkodowanie nie jest należne.

Zgodnie z art. 12 ust. 4f ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, odszkodowanie przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe.

Na gruncie niniejszej sprawy, odszkodowanie przysługuje byłemu właścicielowi nieruchomości, tj. Skarbowi Państwa z tytułu utraty prawa własności oraz byłemu użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, z tytułu wygaśnięcia użytkowania wieczystego.

Wysokość odszkodowania ustalana jest w oparciu o wycenę rzeczoznawcy majątkowego w odrębnym postępowaniu administracyjnym. Należy podkreślić, iż wszczęcie postępowania odszkodowawczego następuje z urzędu, a dniem wszczęcia jest dzień wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz niektórych innych ustaw, ustawodawca wprowadził przepis umożliwiający zrzeczenie się odszkodowania przez Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego. Z przepisów ww. ustawy wynika, że możliwość ta istnieje zarówno przed wszczęciem postępowania odszkodowawczego, w trakcie trwania procedury jak i po wydaniu decyzji odszkodowawczej.

W związku z nowelizacją przepisów, obecnie w toku prowadzonego postępowania odszkodowawczego, Skarb Państwa jako dotychczasowy właściciel nieruchomości rozważa możliwość zrzeczenia się odszkodowania za nieruchomość przejętą na własność Gminy Miasta.

Mając na uwadze art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku zrzeczenia się przez Skarb Państwa odszkodowania za wywłaszczoną na rzecz Gminy Miasta nieruchomość gruntową, powstanie po stronie Skarbu Państwa obowiązek w zakresie podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji gdy w związku z przejęciem z mocy prawa prawa własności do nieruchomości przez Gminę Miasta nastąpiłaby wypłata odszkodowania na rzecz Skarbu Państwa, wówczas doszłoby do odpłatnej dostawy towarów skutkującej powstaniem po stronie Skarbu Państwa obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług.

W oparciu o przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu od towarów i usług podlega stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości gruntowej w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Jednakże, w przypadku zrzeczenia się odszkodowania przez Skarb Państwa, zdaniem Wnioskodawcy, nie dochodzi do dostawy towarów za wynagrodzeniem, w związku z czym w tej sytuacji, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług nie powstanie, bez względu na moment zrzeczenia się odszkodowania.

Ponadto Wnioskodawca zwraca uwagę na to, że nabycie nieruchomości przez Skarb Państwa nastąpiło w 1964 r. czyli przed wejściem w życie ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 z późn. zm.) - zwanej dalej "ustawą" - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (...).

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Z kolei w myśl art. 7 ust. 2 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

* jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 - na mocy art. 8 ust. 1 ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Należy podkreślić, że co do zasady dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie - na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy przy tym zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wynagrodzenie musi mieć zatem konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

W kwestii czynności wykonywanych nieodpłatnie trzeba zauważyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r. poz. 2147 z późn. zm.), wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Z opisu sprawy wynika, że w związku z realizacją inwestycji drogowej, działka gruntu nr 1731/1 o pow. 0,0026 ha obręb...., będąca własnością Skarbu Państwa (wydzielona z działki otrzymanej w drodze decyzji administracyjnej w 1964 r.) przeszła z mocy prawa na własność Gminy Miasta. Z tego tytułu Skarbowi Państwa przysługuje odszkodowanie. Skarb Państwa rozważa zrzeczenie się odszkodowania, co umożliwiają przepisy ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz niektórych innych ustaw.

W świetle obowiązujących przepisów prawa analiza zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wskazuje, że w sytuacji, gdy Skarb Państwa zrzeknie się odszkodowania w związku z wywłaszczeniem przedmiotowej nieruchomości gruntowej, czynności tej nie można uznać za odpłatną dostawę towaru, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. W konsekwencji czynność tę należy rozpoznać jako nieodpłatne przekazanie towaru.

Z uwagi na fakt, że Skarbowi Państwa nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia tej nieruchomości, nieodpłatne przekazanie przedmiotowej działki, stosownie do zapisów art. 7 ust. 2 ustawy, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę jest prawidłowe.

Podkreślić należy, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.