0114-KDIP4.4012.456.2018.1.AS - Zwolnienie z podatku VAT usług pośrednictwa w sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 19 lipca 2018 r. (data wpływu 24 lipca 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z podatku VAT usług pośrednictwa w sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych - jest prawidłowe.

W dniu 24 lipca 2018 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z podatku VAT usług pośrednictwa w sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Spółka Akcyjna (dalej: "Wnioskodawca" lub "Bank") jest bankiem uniwersalnym prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1876 z późn. zm.; dalej: "Prawo bankowe"). Bank jest czynnym podatnikiem VAT. Podstawowym zakresem działalności Banku jest wykonywanie na rzecz swoich klientów będących osobami prawnymi bądź fizycznymi czynności bankowych, o których mowa w art. 5 Prawa bankowego, a także na mocy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1768 ze zm; dalej: "ustawa o obrocie") pośredniczy w zbywaniu i odkupywaniu certyfikatów inwestycyjnych.

W przypadku działalności Banku polegającej na pośredniczeniu w zbywaniu i odkupywaniu certyfikatów inwestycyjnych, Bank podejmuje czynności poprzez Biuro Maklerskie będące wydzieloną organizacyjnie jednostką w strukturach Banku. Działalność Biura Maklerskiego polega na świadczeniu kompleksowych usług w zakresie rynku kapitałowego, w tym m.in. usług polegających na dystrybucji/ oferowaniu swoim klientom certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne. Aby zaoferować swoim klientom możliwość nabycia certyfikatów inwestycyjnych, Bank działający poprzez Biuro Maklerskie, zawiera umowy dotyczące ich dystrybucji (dalej: "umowa dystrybucyjna"). Biuro Maklerskie, jako wyspecjalizowana jednostka organizacyjna Banku, oferuje swoim klientom certyfikaty inwestycyjne w oparciu o zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej uzyskane przez Bank.

Biuro Maklerskie Banku, oferując klientom nabycie certyfikatów inwestycyjnych wykonuje działalność maklerską w dwóch zakresach przewidzianych ustawą o obrocie:

Głównym celem przyświecającym Bankowi w procesie oferowania certyfikatów inwestycyjnych jest poszerzenie zakresu swojej oferty oraz potencjalne zwiększenie źródeł przychodów z prowadzonej działalności - Bank wykonuje bowiem czynności dystrybucji certyfikatów inwestycyjnych w celu doprowadzenia do ich sprzedaży, co skutkuje uzyskaniem przez Bank prawa do otrzymania prowizji (tym samym, Bank nie wywodzi dla siebie jakiejkolwiek korzyści ekonomicznej z samej treści umowy nabycia certyfikatów inwestycyjnych przez inwestora - korzyści te mogą być uzyskane jedynie przez nabywcę certyfikatów; interes ekonomiczny Banku ogranicza się jedynie do doprowadzenia do zawarcia rzeczonej umowy, bowiem jedynie doprowadzenie do zawarcia umowy skutkuje uzyskaniem przez Bank prawa do otrzymania prowizji). Zwyczajowo w ramach realizacji umowy dystrybucyjnej zawieranej przez Bank, jest on zobowiązany do wykonywania następujących kategorii czynności prowadzących do zawarcia umowy z klientem:

A. pozyskiwanie inwestorów/ klientów, na co składa się m.in. informowanie klientów o charakterystyce danego instrumentu finansowego (dalej: "Obszar Pozyskiwania Klienta"), oraz

B. przyjmowanie zapisów i wpłat za oferowane certyfikaty inwestycyjne (dalej: "Obszar Zawierania Umów").

Na szczegółowy zakres czynności wykonywanych przez Bank w ramach każdej z powyższych kategorii składały się będą następujące działania:

A. Obszar Pozyskiwania Klienta:

B. Obszar Zawierania Umów:

Powyższe czynności wpisujące się w Obszar Pozyskiwania Klienta oraz Obszar Zawierania Umów wykonywane są przez Bank w realizacji umowy dystrybucyjnej w następujących po sobie etapach, tak aby końcowym ich efektem było doprowadzenie do zawarcia umowy. Tym samym, realizacja zapisów umowy dystrybucyjnej poprzez wykonywanie czynności z Obszarów Pozyskiwania Klienta oraz Zawierania umów stanowi w rzeczywistości jako całość usługę pośrednictwa w sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych (dalej: "usługa pośrednictwa").

Prawidłowe wykonanie usługi pośrednictwa, szczegółowo opisanej w umowie dystrybucyjnej, opartej o czynności z Obszarów Pozyskiwania Klienta i Zawierania Umów, wymaga od Banku wykonania czynności kontrolnych, dopełniających i nakierowanych na rzeczywiste wykonanie umowy (czyli takich, które stanowią niezbędny warunek poprawnego wykonania czynności z Obszarów Pozyskiwania Klienta i Zawierania Umów).

Do czynności tych zalicza się:

Usługa pośrednictwa w sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych wykonywana przez Bank nie będzie obejmować ani przechowywania, ani zarządzania instrumentami finansowymi, a certyfikaty inwestycyjne nie będą dotyczyć praw i udziałów odzwierciedlających:

Bank pragnie podkreślić, że jego wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług pośrednictwa oparte jest o prowizję pobieraną od dokonanej sprzedaży. Innymi słowy, Bank nie uzyskuje prawa do wynagrodzenia za wykonanie którejkolwiek z pojedynczych czynności, do których jest zobowiązany treścią umowy dystrybucyjnej, a jedynie za doprowadzenie do zawarcia umowy z klientem (nabycia przez klienta certyfikatów inwestycyjnych).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy wynagrodzenie Wnioskodawcy należne mu w związku z doprowadzeniem do zawarcia umowy przez klienta w ramach realizowanej przez Wnioskodawcę umowy dystrybucyjnej korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

W ocenie Wnioskodawcy, wynagrodzenie Wnioskodawcy należne mu w związku z doprowadzeniem do zawarcia umowy przez klienta w ramach realizowanej przez Wnioskodawcę umowy dystrybucyjnej korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Ustawa o obrocie, na którą powołują się przepisy ustawy o VAT, w treści art. 2 ust. 1 stanowi, iż instrumentami finansowymi są papiery wartościowe oraz instrumenty niebędące papierami wartościowymi. Jednocześnie, w świetle art. 3 ust. 1 ustawy o obrocie, papierami wartościowymi są między innymi akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe.

W ocenie Wnioskodawcy, w zakresie treści art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, zarówno tych wykonywanych przez fundusze inwestycyjne, banki, firmy inwestycyjne czy też inne instytucje wspólnego inwestowania, jak również świadczonych przez inne podmioty pośredniczące w ich świadczeniu. Wskazany bowiem wyżej przepis art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT implementuje do polskiego systemu prawnego art. 135 ust. 1 lit. f dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U.UE. seria L z 2006 r. nr 347.1 - dalej Dyrektywa 112), zgodnie z którym "państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw do papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2". W ocenie Wnioskodawcy, zamysłem ustawodawcy implementującego na polski grunt przepisy Dyrektywy 112, było przyznanie prawa do zwolnienia z VAT dla konkretnych transakcji (zwolnienie przedmiotowe), bez jednoczesnego ograniczenia jego zastosowania do określonego kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania z powołanego przepisu.

W obowiązujących przepisach nie znajdujemy definicji usług pośrednictwa. Niemniej jednak, w ocenie Wnioskodawcy kluczową cechą definiującą usługę pośrednictwa (w tym finansowego) jest jej cel, którym jest podejmowanie wszelkich działań prowadzących do zawarcia umowy przez klienta. W przypadku Wnioskodawcy czynności te wykonywane są w oparciu o art. 79 ustawy o obrocie, zgodnie z którym "Firma inwestycyjna może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej stałe lub okresowe wykonywanie w imieniu i na rachunek firmy inwestycyjnej czynności pośrednictwa w zakresie działalności prowadzonej przez tę firmę inwestycyjną (agent firmy inwestycyjnej)."

Za przyjęciem takiej interpretacji przemawia również wykładnia literalna analizowanego przepisu. Zgodnie bowiem z definicją przedstawioną w Słowniku Języka Polskiego PWN, pośrednictwo powinno być rozumiane jako "działalność osoby trzeciej mająca na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron" albo jako "kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy".

Przyjęte przez Wnioskodawcę rozumienie pojęcia usługi pośrednictwa znajduje także potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącym wprost szeroko pojętego pośrednictwa finansowego. Przykładowo, w wyroku TSUE z dnia 21 czerwca 2007 r. (sygn. akt C-453/05) w sprawie Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde stwierdzono: "(...) pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa. W tym kontekście celem takiej działalności jest uczynić wszystko co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę, przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy (...). Natomiast nie ma miejsca działalność polegająca na pośrednictwie, jeśli jedna ze stron umowy zleca podwykonawcy część czynności faktycznych związanych z umową".

Podobnie, w orzeczeniu TSUE zapadłym w sprawie Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. (sygn. akt C-235/00) stwierdzono, że Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora w zakresie warunków umowy".

Biorąc pod uwagę powołaną słownikową definicję pośrednictwa oraz przywołane orzecznictwo, zdaniem Wnioskodawcy kluczowe do zakwalifikowania danej czynności do katalogu usług pośrednictwa finansowego jest zbadanie, czy wykonywane czynności stanowią:

Na tym tle, zdaniem Wnioskodawcy, czynności podejmowane przez Bank w ramach realizacji umowy dystrybucyjnej należy jednoznacznie traktować jako świadczenie usług na rzecz podmiotu zlecającego Bankowi dystrybucję certyfikatów inwestycyjnych. Jednocześnie, ten właśnie podmiot zobowiązany jest do wypłacenia na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenia, które kalkulowane jest w oparciu o prowizję za doprowadzenie do zawarcia umowy przez klienta (tym samym, Bank wynagradzany jest za skuteczne wykonanie wszystkich czynności przewidzianych umową dystrybucyjną, a nie jedynie części z nich).

Ponadto, Bank w praktyce nie ma żadnego interesu w treści umowy zawieranej przez klienta (tj. umowy nabycia certyfikatów inwestycyjnych), ani nie jest jej stroną. Bank, jako strona umowy dystrybucyjnej, podejmuje jedynie działania w celu doprowadzenia do zawarcia umowy nabycia certyfikatów inwestycyjnych, co skutkuje uzyskaniem przez Wnioskodawcę wynagrodzenia. Tym samym funkcję Wnioskodawcy prawidłowo opisuje zarówno definicja słownikowa ("kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych"), jak i tezy pochodzące z orzecznictwa TSUE ("celem takiej działalności jest uczynić wszystko co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę").

Zdaniem Wnioskodawcy wartym podkreślenia jest, że zwolnienie z VAT wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT ma charakter przedmiotowy, gdzie istotną przesłanką do skorzystania ze zwolnienia jest rodzaj (charakter) świadczonej usługi. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów. Co za tym idzie, fakt że świadczona usługa dystrybucyjna świadczona jest przez Bank (a nie przykładowo towarzystwo funduszy inwestycyjnych) pozostaje bez wpływu na kwalifikację wykonywanych czynności na gruncie VAT.

Biorąc pod uwagę, że przepis art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT stanowi implementację przepisów Dyrektywy 112, interpretacja przepisów dokonywana przez TSUE powinna być każdorazowo w takich przypadkach uwzględniana w analizie celu funkcjonowania danej regulacji. Tym samym, warto podkreślić, że przedmiotowy charakter powołanej regulacji został również uwypuklony przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-2/95 pomiędzy Sparekassernes Datacenter (SDC) a Skatteministeriet (Dania), w którym Trybunał stwierdził, że: "zwolnienie dotyczące usług finansowych nie jest uzależnione od tego, czy usługa jest wykonywana przez instytucję, która wstępuje w prawny związek z końcowym odbiorcą. Fakt, że dana transakcja jest wykonywana przez osobę trzecią, ale z punktu widzenia końcowego odbiorcy wydaje się być usługą wykonywaną przez bank, nie wyklucza objęcia jej zwolnieniem".

Podsumowując, w ocenie Wnioskodawcy wynagrodzenie Wnioskodawcy należne mu w związku z doprowadzeniem do zawarcia umowy przez klienta w ramach realizowanej przez Wnioskodawcę umowy dystrybucyjnej korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy w przedmiotowym zakresie jest zgodne z interpretacjami indywidualnymi przepisów prawa podatkowego. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z dnia 24 kwietnia 2018 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012.88.2018.2.AS), w tożsamym do niniejszego opisie sprawy Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej orzekł: "Odniesienie powyższych uwag do analizowanej sprawy prowadzi do wniosku, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę w Obszarze Wykonywania Umów Maklerskich, polegające na przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych oraz oferowaniu instrumentów finansowych wypełniają specyficzne i istotne elementy finansowej usługi zwolnionej, prowadzą do zmian prawnych i finansowych stron transakcji. Zatem stanowią wprost usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe. Ponadto czynności wykonywane przez Wnioskodawcę nie obejmują przechowywania, zarządzania instrumentami finansowymi oraz usług doradztwa, a także nie będą dotyczyć praw i udziałów, o których mowa w art. 43 ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług."

Podobnie stwierdził również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 3 listopada 2017 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.387.2017.1.MW): "działalność, którą zamierza prowadzić Wnioskodawca spełnia powyższe warunki i tym samym może być uznana za pośrednictwo w obrocie instrumentami finansowymi. Usługa pośrednictwa finansowego ma stanowić usługę świadczoną na rzecz stron transakcji finansowej, za którą Wnioskodawca będzie otrzymywał prowizję od swoich kontrahentów, na rzecz których będzie pozyskiwał inwestorów. Ponadto, świadczona przez Wnioskodawcę usługa pośrednictwa będzie stanowić element usługi finansowej. Celem usługi będzie dążenie do zawarcia umowy pomiędzy stronami, a usługa ta nie ma wyłącznie charakteru wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (udostępnienie stronom informacji)." Analogiczne stanowisko zajął również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 26 października 2017 (sygn. 0114-KDIP4.4012.377.2017.1.BS) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 26 października 2016 r. (sygn. 2461-IBPP2.4512.609.2016.2.IK).

Prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy potwierdził również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 marca 2017 r. (sygn. I FSK 1708/15), w którym orzeczono: "pomieszczone w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr I77, poz. 1054, z późn. zm.) sformułowanie "usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe" obejmuje czynności związane z emisją i obrotem instrumentami finansowymi, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94, z późn. zm.) oraz pośrednictwo w tych transakcjach, w następstwie których dochodzi do powstania, zmiany lub wygaśnięcia praw i obowiązków ich stron".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.