0114-KDIP4-3.4012.465.2021.2.DM - Ustalenie skutków podatkowych uczestnictwa w systemie cash pooling

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r. ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku wspólnym z 24 czerwca 2021 r. (data wpływu 24 czerwca 2021 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w systemie cash pooling - jest prawidłowe.

24 czerwca 2021 r. wpłynął do tutejszego Organu wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w systemie cash pooling.

We wniosku złożonym przez:

- Zainteresowanego będącego stroną postępowania:

* A. sp. z o.o.

- Zainteresowanych niebędących stroną postępowania:

* B. sp. z o.o.

* C. sp. z o.o.

przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawcy przedstawiają stan faktyczny o charakterze ciągłym ze skutkami mającymi miejsce w przyszłości oraz zdarzenie przyszłe.

A. sp. z o.o., C. sp. z o.o., B. sp. z o.o. (dalej każda z osobna zwana: "Wnioskodawcą" a razem "Wnioskodawcami" lub "Zainteresowanymi") są spółkami kapitałowymi podlegającymi opodatkowaniu w Polsce od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce). Wnioskodawcy są spółkami zarejestrowanymi dla potrzeb VAT w Polsce i nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.

Wnioskodawcy są członkami międzynarodowej grupy kapitałowej (...) (dalej: "Grupa"), jednego z największych producentów wymienników ciepła na świecie.

W Grupie funkcjonuje system zarządzania płynnością finansową (dalej: "Cash pooling" albo "System"), który jest prowadzony dla różnych walut.

Cash pooling polega na konsolidacji sald rachunków bankowych uczestników tworzących grupę podmiotów powiązanych umożliwiając optymalizację procesem zarządzania środkami finansowymi, dzięki przelewaniu nadwyżek środków pieniężnych lub pokryciu niedoborów środków występujących na rachunkach bankowych uczestników takiego systemu. Dzięki temu, konieczność korzystania z zewnętrznego sposobu finansowania w grupach kapitałowych jest ograniczona.

Celem wprowadzenia systemu Cash poolingu w Grupie jest konsolidacja środków finansowych spółek z Grupy, w tym efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi denominowanymi w różnych walutach. System pozwala na zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi uczestników z korzyścią dla wszystkich podmiotów biorących w nim udział poprzez:

- uzyskanie lepszych warunków zarządzania środkami finansowymi ze względu na większą siłę negocjacyjną grupy kapitałowej,

- zwiększenie korzyści finansowych dzięki zastosowaniu wskaźników grupowych dla ustalenia oprocentowania finansowania zewnętrznego w Grupie,

- brak konieczności transferów manualnych przelewanych środków (w przypadku zautomatyzowanego procesu),

- brak konieczności indywidualnej negocjacji warunków udzielenia finansowania zewnętrznego.

System Cash poolingu jest regulowany w Grupie przez dwie umowy o współpracy w zakresie zarządzania środkami pieniężnymi i płynnością finansową:

łącznie zwane dalej: "Umowami Cash-Poolingu".

Przystąpienie do Systemu następuje poprzez zawarcie aneksów do funkcjonujących już Umów Cash Poolingu, tj. do Umowy Grupowej w formie aneksu pomiędzy uczestnikiem (przystępującym) a liderem systemu Cash Pool, oraz do Umowy z Bankiem w formie aneksu zawieranego pomiędzy uczestnikiem (przystępującym), Bankiem w (...) oraz liderem Systemu (reprezentującym również pozostałych uczestników Systemu).

Zainteresowani przystąpili do Systemu prowadzonego dla waluty EUR oraz PLN, zatem są stronami obydwu Umów Cash-Poolingu.

Konsolidacja sald kont środków pieniężnych jest przeprowadzana odrębnie dla każdej waluty w ramach Systemu. Wszystkie rachunki bankowe połączone z Systemem dla danej waluty są prowadzone w tej samej walucie.

Cash pooling funkcjonujący w Grupie przybiera formę "zero-balancing cash pooling", polegającego na fizycznych przepływach środków pieniężnych między rachunkami uczestników struktury, tak aby na koniec dnia na kontach Uczestników występowało saldo zerowe. System ma charakter cash poolingu jednokierunkowego, w którym nie dochodzi do zwrotu środków (odwrócenia sald) na rachunki Uczestników w dniu następnym. W konsekwencji w wyniku transferu środków / zerowania stanu rachunków następuje zmiana wzajemnych rozrachunków (sald) z tytułu Cash poolingu pomiędzy Uczestnikami a Liderem odzwierciedlona na wewnętrznych rachunkach rozliczeniowych prowadzonych przez Lidera dla każdego Uczestnika prowadzonych w wewnętrznym systemie rozliczeniowym (z prawnego punktu widzenia Uczestnik może mieć zobowiązanie do zapłaty lub wierzytelność o zapłatę z tytułu rozliczeń wynikających z Cash poolingu; środki zapisane na wewnętrznym rachunku rozliczeniowym Uczestnika nie stanowią jego środków własnych).

Uczestnikami Systemu rozliczanego w EUR i PLN, poza Wnioskodawcami, są podmioty z Grupy niemające siedziby lub zarządu na terytorium Polski (dalej łącznie: "Uczestnicy"). Uczestnikami Cash poolingu dla waluty EUR i PLN są obecnie rezydenci podatkowi następujących krajów (w zależności od waluty, w której jest prowadzony system Cash poolingu): (...). Niewykluczone, że w przyszłości do Systemu przystąpią również inne spółki z Grupy.

Funkcję lidera (agenta) Systemu pełni (...) (dalej: "Cash Pool Lider" lub "Lider"), spółka powiązana z siedzibą w (...). Lider jest pośrednim udziałowcem Wnioskodawców. Zgodnie z Umową Grupową Lider jest zobowiązany do zarządzania rachunkami Uczestników, przekazywania okresowych informacji o saldach środków na rachunkach, naliczania i dystrybucji odsetek dla wszystkich Uczestników, ustalania rynkowego charakteru oprocentowania sald, prowadzenia wewnętrznych rachunków rozliczeniowych.

Do głównych obowiązków Lidera należy zarządzanie Systemem, zarządzanie płynnością finansową w ramach Cash poolingu oraz naliczanie odsetek, a także ich odpowiednia alokacja pomiędzy Uczestników.

Rolą Banku jest obsługa techniczna Systemu poprzez zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników Cash Poolingu.

Dla każdego Uczestnika Systemu są prowadzone dwa rodzaje rachunków bankowych: rachunki docelowe: Sub-Target Accounts (dalej: "rachunek docelowy Sub-Target Account") oraz rachunki źródłowe: Source Accounts (dalej: "rachunek źródłowy Source Account"). Saldo na rachunku źródłowym Source Account jest odzwierciedlone na rachunku docelowym Sub-Target Account.

Dodatkowo dla Lidera prowadzony jest rachunek główny (dalej: "rachunek konsolidacyjny Central Target Account" lub "Master Account", na którym konsolidowane są środki pieniężne Uczestników w ramach Systemu.

Dla Cash poolingu prowadzonego w PLN, wszystkie rachunki bankowe Uczestników (również tych, którzy nie posiadają rezydencji podatkowej w Polsce), w tym rachunek główny Master Account Lidera, są prowadzone w walucie polskiej (PLN) w Polsce przez (...) S.A. (dalej: "Bank w Polsce"). Dodatkowo, Lider posiada rachunek konsolidacyjny w PLN prowadzony przez Bank w (...), na który będą przekazywane środki z rachunku konsolidacyjnego Central Target Account prowadzonego przez Bank w Polsce dla zapewnienia funkcjonowania Systemu od strony technicznej.

Z kolei, w odniesieniu do Systemu funkcjonującego w walucie EUR, środki są przekazywane z rachunków źródłowych (Source Account) Wnioskodawców prowadzonych dla waluty EUR przez Bank w Polsce na rachunki docelowe (Sub-Target Account) Wnioskodawców prowadzone dla waluty EUR przez Bank w (...), a następnie przenoszone na rachunek konsolidacyjny (Master Account) Lidera prowadzony dla waluty EUR przez Bank w (...). W konsekwencji, z systemem Cash poolingu dla waluty EUR powiązane są dwa rodzaje rachunków walutowych każdego Wnioskodawcy, jeden prowadzony przez Bank w Polsce oraz drugi rachunek prowadzony przez Bank w (...). Niewykluczone, że w przyszłości rachunek dla waluty EUR w Banku w Polsce zostanie zamknięty, a transfery środków będą dokonywane tylko pomiędzy rachunkami Wnioskodawców prowadzonymi w EUR w (...) oraz rachunkiem konsolidacyjnym (Master Account) Lidera.

Na koniec dnia środki pieniężne (nadwyżki) w danej walucie posiadane na rachunkach bankowych Uczestnika podłączonych do Systemu są przenoszone przez Bank na rachunek konsolidacyjny Lidera. W przypadku niedoboru środków na rachunkach Uczestnika, rachunki Uczestnika są zasilane z rachunku Lidera, w celu "zerowania" stanu rachunku Uczestnika.

Ww. transfery są odzwierciedlone w rozrachunkach Uczestników z Liderem w formie operacji i sald zapisywanych na wewnętrznych (grupowych) rachunkach rozliczeniowych prowadzonych przez Lidera. W konsekwencji dochodzi do zwiększenia / zmniejszenia salda dodatniego / ujemnego. W zależności od dodatniego lub ujemnego salda rozrachunków (rozliczeń) z Liderem (wynikającego z rozliczenia środków wpłaconych do Systemu oraz pobranych z Systemu przez Uczestnika), Uczestnikowi mogą odpowiednio przysługiwać odsetki od środków przekazanych do Systemu lub występuje sytuacja, w której są oni zobowiązani do zapłaty odsetek od środków pozyskanych w ramach Cash poolingu.

Uczestnikowi przysługują odsetki z tytułu środków przekazanych na rachunek Lidera (naliczanych na postawie odsetek kredytowych), jeśli jego saldo rozrachunków (rozliczeń) z Liderem na rachunku rozliczeniowym będzie dodatnie. Z drugiej strony, jeżeli saldo rozrachunków z Liderem na rachunku rozliczeniowym będzie ujemne, Uczestnik będzie zobowiązany do zapłaty odsetek od środków pozyskanych od Lidera na pokrycie salda ujemnego Uczestnika (na podstawie odsetek debetowych).

Saldo rozrachunków i kwota odsetek należnych poszczególnym Uczestnikom Systemu ustalane są przez Lidera. Uczestnikowi są naliczane odsetki debetowe lub kredytowe od salda występującego na rachunku za każdy dzień miesiąca. Na wewnętrznych rachunkach rozliczeniowych Uczestników następuje odpowiednio pobranie lub uznanie kwoty odsetek podanej przez Lidera w okresie rozliczeniowym (miesięcznym). Dystrybucji odsetek między Uczestnikami dokonuje Lider.

Dodatkowo, Zainteresowani wskazują, że również rachunki w walucie USD prowadzone przez Bank w (...) dla A sp. z o.o. i B sp. z o.o. są połączone z Systemem dla waluty USD, do którego należą inne spółki z Grupy z siedzibą poza Polską oraz do którego może w przyszłości przystąpić również C sp. z o.o. System dla waluty USD jest regulowany Umowami Cash poolingu, analogicznie jak w przypadku Systemu prowadzonego w PLN oraz EUR. Niewykluczone, że w przyszłości Umowy Cash-Poolingu będą obejmowały również inne waluty.

Ponadto należy wskazać, że Wnioskodawcy zawierają z Liderem walutowe transakcje forward na kupno/sprzedaż określonej waluty po kursie rynkowym zaoferowanym przez Lidera (dalej: "Forward"), których rozliczenie następuje nie w sposób kasowy (poprzez transfer na rachunek bankowy danego Uczestnika), ale za pośrednictwem Systemu i wewnętrznych (grupowych) rachunków rozliczeniowych. Rozliczenie transakcji Forward następuje poprzez zmniejszenie salda rozrachunków (rozliczeń) z Liderem dla danej waluty (np. dla Sytemu prowadzonego dla waluty Euro) oraz odpowiednio zwiększenie salda rozrachunków z Liderem na rachunku rozliczeniowym prowadzonym w ramach Cash poolingu dla drugiej waluty w wysokości wynikającej z wymiany środków po kursie właściwym dla Forwardu (np. w ramach Systemu funkcjonującego w PLN).

Takie rozliczenie prowadzi do zmiany stanu rozrachunków z Liderem (zwiększa / zmniejsza się zobowiązanie / wierzytelność Wnioskodawcy wobec Lidera). W rezultacie, Wnioskodawcom będą przysługiwać odpowiednio odsetki kredytowe / debetowe na zasadach wynikających z Umów Cash poolingu od środków zwiększających/zmniejszających saldo rozrachunków z Liderem wynikających z rozliczenia Forwardu (saldo dodatnie oznacza, że Uczestnik zasila Cash pooling, saldo ujemne oznacza korzystanie ze środków grupowych).

Wynagrodzenie dla Lidera za zarządzanie Systemem i usługi świadczone w ramach Umowy Grupowej będzie zawarte w formie marży zawartej w oprocentowaniu odsetek.

Bank w (...) pobiera opłaty za świadczenie usługi Cash poolingu na rzecz Grupy od Lidera lub bezpośrednio od Uczestników.

Lider jest (...) rezydentem podatkowym dla celów CIT i podatnikiem VAT zarejestrowanym w (...), nieposiadającym stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Wnioskodawcy nabywają usługi Cash poolingu od Cash Pool Lidera oraz Banku na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce.

Wnioskodawcy stosują podatkową metodę ustalania różnic kursowych zgodnie z art. 9b ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT oraz art. 15a Ustawy o CIT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Zdaniem Zainteresowanych:

1) Wykonywane przez Uczestników czynności w ramach systemu Cash pooling nie stanowią odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, a zatem na postawie art. 5 ustawy o VAT pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

2) W ramach systemu Cash pooling Lider oraz Bank w (...) świadczą Wnioskodawcom usługi zwolnione z podatku VAT, które Wnioskodawcy są zobowiązani wykazać jako import usług zwolnionych z VAT.

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawców, w związku z uczestnictwem w systemie Cash poolingu, Wnioskodawcy nie wykonują czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Wszystkie czynności wykonywane w związku z zarządzaniem płynnością finansową na podstawie Umów Cash-Poolingu składają się na usługę zarządzania płynnością finansową świadczoną przez Lidera oraz Bank na rzecz poszczególnych Uczestników Systemu. Jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego oraz przyszłego, Lider oraz Bank za świadczenie usługi w zakresie zarządzania płynnością finansową w ramach grupy kapitałowej pobierają wynagrodzenie.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

Odwołując się do treści art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

Jakkolwiek wskazać należy na szerokie rozumienie pojęcia świadczenia usług na gruncie przepisów polskiej ustawy o VAT, to jednak aktywność, w ramach której Wnioskodawcy będą jedynie udostępniać swoje rachunki bankowe oraz zgromadzone na nich środki pieniężne, nie spełnia definicji świadczenia usługi.

Zauważyć należy, że świadczenie usługi zakłada istnienie podmiotu będącego jego odbiorcą (konsumentem usługi). Musi to być podmiot inny niż wykonujący usługę. Daną czynność można więc opodatkować podatkiem VAT jedynie wtedy, gdy pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Na tym tle zauważyć należy, że w ramach opisanego systemu Cash poolingu Wnioskodawcy, jako Uczestnicy tej struktury, nie będą zawierali odrębnych transakcji z innymi Uczestnikami, jak też nie będą świadczyli na rzecz pozostałych Uczestników, w tym na rzecz Lidera innych usług. Rola Uczestników będzie miała charakter bierny i będzie sprowadzała się jedynie do udostępniania Bankowi rachunków bankowych w celu umożliwienia Bankowi oraz Liderowi świadczenia usługi zarządzania płynnością finansową w przedstawionym wyżej zakresie. A zatem, uznać należy, że czynności wykonywane przez Uczestników systemu, umożliwiające dokonywanie Bankowi oraz Liderowi odpowiednich transferów środków finansowych w ramach Cash Poolingu nie stanowią odrębnego świadczenia usług przez jego Uczestników, lecz jedynie elementy pomocnicze, niezbędne dla prawidłowego świadczenia przez Bank oraz Lidera usługi Cash poolingu.

Należy zwrócić uwagę, że w kwestii opodatkowania VAT umowy Cash poolingu wypowiedziano się m.in. w interpretacji indywidualnej znak 0111-KDIB3-1.4012.703.2017.2.IC z 8 stycznia 2018 r. gdzie wskazano, że: "Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie regulują kwestii opodatkowania umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana - umowa cash poolingu - porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik tego typu umów nie wie, czy jego środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym, nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

Ponadto, dla uznania, że dostawa towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność. Pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru czy odbiorcy usługi zapłaty.

W konsekwencji, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegała tylko ta dostawa lub świadczenie usług, w przypadku których istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Usługą będzie jednak tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia".

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Zatem, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego. Dodać należy, że powyższe stanowisko organów podatkowych ma oparcie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, m.in. wyroku w sprawie Jurgen Mohr (wyrok z 29 lutego 1994 r. w sprawie C-215/94), gdzie Trybunał wskazał, że aby dana czynność podlegała opodatkowaniu, powinien występować konsument danej czynności (beneficjent), który uzyskuje korzyść z tytułu nabycia świadczenia.

Skoro zatem celem udziału każdego z Uczestników Systemu będzie zoptymalizowanie własnych rozliczeń finansowych, a więc czynności te nie są dokonywane w celu świadczenia usługi na rzecz innego / konkretnego podmiotu uczestniczącego w Systemie, to nie można mówić o jakiejkolwiek formie usługi.

Ponadto, Wnioskodawcy nie będą otrzymywali żadnego wynagrodzenia z tytułu uczestnictwa w strukturze Cash poolingu. Jak bowiem wskazano, Uczestnicy Systemu (stosownie do ich pozycji finansowej) będą uprawnieni jedynie do otrzymania odsetek od nadwyżek naliczanych w konsekwencji zarządzania środkami na Rachunkach. Żaden z Uczestników nie będzie uprawniony do otrzymania jakiegokolwiek odrębnego przysporzenia za wykonywanie czynności w ramach Cash poolingu. W konsekwencji uznać należy, że transfer środków pieniężnych dokonywany w ramach Cash poolingu pomiędzy Uczestnikami Systemu (na skutek rozdzielenia korzyści i kosztów wygenerowanych w związku z funkcjonowaniem Systemu) nie będzie stanowić wynagrodzenia dla Uczestników z tytułu świadczenia przez nich usług podlegających opodatkowaniu VAT.

Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, z perspektywy Wnioskodawców jako Uczestników Umowy zarządzania płynnością finansową, czynności wykonywane przez nich w ramach tej Umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W przedmiotowym Systemie w roli usługodawcy występuje Lider oraz Bank, w związku z czym podmioty te pobierają wynagrodzenie za wykonywane czynności. Uczestnicy Systemu działający w charakterze usługobiorców podejmują jedynie działania pomocnicze, które umożliwiają efektywne wyświadczenie oferowanej usługi Cash poolingu.

Reasumując powyższe, brak jest podstaw dla przyjęcia, że Wnioskodawcy jako Uczestnicy Cash poolingu będą świadczyć jakiekolwiek usługi, a tym samym udział w Systemie w charakterze Uczestnika nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych, m.in. w:

- interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 kwietnia 2018 r. o sygn. 0114-KDIP1-3.4012.74.2018.4.JF,

- interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 kwietnia 2018 r. o sygn. 0114-KDIP4.4012.93.2018.4.AKO,

- interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 marca 2018 r. o sygn. 0112-KDIL1-3.4012.59.2018.1.IT, w którym to piśmie, uznając za prawidłowe stanowisko wnioskodawców w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego,

wskazano, że: "Zatem czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako uczestnika opisanego Systemu umożliwiające Bankowi oraz Agentowi dokonywanie odpowiednich operacji związanych z wykonywaniem Usługi cash-poolingu, nie stanowią odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz jedynie czynności pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Poza czynnościami właściwymi dla struktury cash-poolingu, System ten nie wymaga żadnego dodatkowego zaangażowania Wnioskodawcy. Podsumowując, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako uczestnika systemu Cash Pooling nie stanowią usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe".

Ad. 2

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

- w następstwie zobowiązania w wykonaniu, którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia oraz

- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Oba powyższe warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku świadczenia usług, bardzo istotnym dla prawidłowego rozliczenia VAT jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dana usługa podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce, czy też nie.

Zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów będących podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy o VAT jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada, co do zasady, siedzibę działalności gospodarczej. W przedmiotowym zdarzeniu przyszłym miejscem świadczenia usług będzie Polska z uwagi na fakt, że Wnioskodawcy są podatnikami posiadającym siedzibę działalności gospodarczej w Polsce.

Reasumując, miejscem świadczenia, a tym samym miejscem opodatkowania usług świadczonych przez Lidera oraz Bank na rzecz Wnioskodawców jest miejsce, w którym ich usługobiorca posiada siedzibę, a zatem Polska według siedziby Wnioskodawców.

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o VAT importem usług jest natomiast świadczenie usług z tytułu wykonania, których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podatnikami podatku od towarów i usług są m.in. osoby prawne nabywające usługi, przy spełnieniu poniższych warunków:

- usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju,

- usługobiorcą jest w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT.

Mając na uwadze powyższe regulacje, zdaniem Spółki w opisanym stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym, w przypadku, gdy usługi zarządzania płynnością finansową będą świadczone przez Lidera lub Bank, nieposiadających ani siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju, na rzecz Wnioskodawców, którzy posiadają w Polsce swoją siedzibę, usługi te będą podlegały VAT jako import usług na terytorium Polski. Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, prawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

I tak, zgodnie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Jednocześnie, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Wnioskodawcy podkreślają, że celem systemu Cash poolingu, jest zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi Grupy poprzez optymalne wykorzystanie i zarządzanie nadwyżkami środków pieniężnych Uczestników tego systemu. Nadwyżki środków pieniężnych na rachunku w systemie Cash poolingu, wykorzystywane będą do finansowania działalności innych Uczestników. Lider oraz Bank pełnią opisane funkcje w zakresie zarządzaniem Systemem funkcjonującym w Grupie.

Zdaniem Wnioskodawców, usługi Cash poolingu nabywane przez Spółkę a świadczone przez Lidera oraz Bank stanowią usługi w zakresie kompleksowego zarządzania płynnością finansową grupy podmiotów i są usługami pośrednictwa finansowego w zakresie depozytów, środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, a zatem są usługami pośrednictwa finansowego, objętymi zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. Ewentualnie usługi świadczone przez Lidera oraz Bank mogą zostać zaklasyfikowane jako usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Mając na uwadze przedstawiony opis zdarzenia przyszłego oraz stanu faktycznego, stwierdzić należy, że opisana usługa Cash poolingu świadczona przez Lidera oraz Bank na rzecz Wnioskodawców w ramach opisanego Systemu będzie podlegała zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, ewentualnie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Zatem, w związku z nabywaniem, przez Wnioskodawcę usługi świadczonej przez Lidera oraz Bank w (...), Spółka będzie zobowiązana do rozpoznania importu usług od obu podmiotów. Przy czym w odniesieniu do nabytej usługi znajdzie zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, ewentualnie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Podobne stanowisko o podleganiu zwolnieniu opisanych usług wyrażane jest również w następujących interpretacjach indywidualnych:

- interpretacja indywidualna z 29 września 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej znak 0114-KDIP4-3.4012.322.2020.3.KM,

- interpretacja indywidualna z 29 września 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej znak 0114-KDIP4-3.4012.317.2020.3.RK,

- interpretacja indywidualna z 7 lutego 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej znak 0114-KDIP4-3.4012.57.2019.1.IG,

- interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 kwietnia 2018 r. znak: 0112-KDIL1-3.4012.114.2018.1.PM,

- interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 września 2017 r. znak: 0111-KDIB3-1.4012.423.2017.1.WN.

Tymczasem w odniesieniu do usług świadczonych przez Bank w Polsce będącego podatnikiem posiadającym siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju, Spółka nie jest zobowiązana do rozliczenia VAT z tytułu importu usług od tego podmiotu, gdyż będzie to zakup usług krajowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Zainteresowanych w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą - opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Przy czym towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

* istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

* wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

* istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

* odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

* istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy - za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

* w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa - użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części - podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

* w przypadku świadczenia usług - świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z opisu sprawy wynika, że Zainteresowani są spółkami zarejestrowanymi dla potrzeb VAT w Polsce i nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.

Wnioskodawcy są członkami międzynarodowej Grupy kapitałowej jednego z największych producentów wymienników ciepła na świecie. W Grupie funkcjonuje system zarządzania płynnością finansową Cash pooling, który jest prowadzony dla różnych walut.

Cash pooling polega na konsolidacji sald rachunków bankowych uczestników tworzących grupę podmiotów powiązanych umożliwiając optymalizację procesem zarządzania środkami finansowymi, dzięki przelewaniu nadwyżek środków pieniężnych lub pokryciu niedoborów środków występujących na rachunkach bankowych uczestników takiego systemu.

Celem wprowadzenia systemu Cash poolingu w Grupie jest konsolidacja środków finansowych spółek z Grupy, w tym efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi denominowanymi w różnych walutach. System pozwala na zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi uczestników z korzyścią dla wszystkich podmiotów biorących w nim udział poprzez:

- uzyskanie lepszych warunków zarządzania środkami finansowymi ze względu na większą siłę negocjacyjną grupy kapitałowej,

- zwiększenie korzyści finansowych dzięki zastosowaniu wskaźników grupowych dla ustalenia oprocentowania finansowania zewnętrznego w Grupie,

- brak konieczności transferów manualnych przelewanych środków (w przypadku zautomatyzowanego procesu),

- brak konieczności indywidualnej negocjacji warunków udzielenia finansowania zewnętrznego.

System Cash poolingu jest regulowany w Grupie przez dwie umowy o współpracy w zakresie zarządzania środkami pieniężnymi i płynnością finansową:

Przystąpienie do Systemu następuje poprzez zawarcie aneksów do funkcjonujących już Umów Cash Poolingu, tj. do Umowy Grupowej w formie aneksu pomiędzy uczestnikiem a liderem systemu Cash Pool, oraz do Umowy z Bankiem w formie aneksu zawieranego pomiędzy uczestnikiem, Bankiem w (...) oraz liderem Systemu - reprezentującym również pozostałych uczestników Systemu.

Zainteresowani przystąpili do Systemu prowadzonego dla waluty EUR oraz PLN, zatem są stronami obydwu Umów Cash-Poolingu.

Konsolidacja sald kont środków pieniężnych jest przeprowadzana odrębnie dla każdej waluty w ramach Systemu. Wszystkie rachunki bankowe połączone z Systemem dla danej waluty są prowadzone w tej samej walucie.

Cash pooling funkcjonujący w Grupie przybiera formę "zero-balancing cash pooling", polegającego na fizycznych przepływach środków pieniężnych między rachunkami uczestników struktury, tak aby na koniec dnia na kontach Uczestników występowało saldo zerowe. System ma charakter cash poolingu jednokierunkowego, w którym nie dochodzi do zwrotu środków (odwrócenia sald) na rachunki Uczestników w dniu następnym. W konsekwencji w wyniku transferu środków / zerowania stanu rachunków następuje zmiana wzajemnych rozrachunków (sald) z tytułu Cash poolingu pomiędzy Uczestnikami a Liderem odzwierciedlona na wewnętrznych rachunkach rozliczeniowych prowadzonych przez Lidera dla każdego Uczestnika prowadzonych w wewnętrznym systemie rozliczeniowym.

Uczestnikami Systemu rozliczanego w EUR i PLN, poza Wnioskodawcami, są podmioty z Grupy niemające siedziby lub zarządu na terytorium Polski.

Funkcję lidera Systemu pełni spółka powiązana z siedzibą w (...). Lider jest pośrednim udziałowcem Wnioskodawców. Zgodnie z Umową Grupową Lider jest zobowiązany do zarządzania rachunkami Uczestników, przekazywania okresowych informacji o saldach środków na rachunkach, naliczania i dystrybucji odsetek dla wszystkich Uczestników, ustalania rynkowego charakteru oprocentowania sald, prowadzenia wewnętrznych rachunków rozliczeniowych.

Do głównych obowiązków Lidera należy zarządzanie Systemem, zarządzanie płynnością finansową w ramach Cash poolingu oraz naliczanie odsetek, a także ich odpowiednia alokacja pomiędzy Uczestników.

Rolą Banku jest obsługa techniczna Systemu poprzez zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników Cash Poolingu.

Dla każdego Uczestnika Systemu są prowadzone dwa rodzaje rachunków bankowych: rachunki docelowe oraz rachunki źródłowe. Saldo na rachunku źródłowym jest odzwierciedlone na rachunku docelowym.

Dodatkowo dla Lidera prowadzony jest rachunek główny, na którym konsolidowane są środki pieniężne Uczestników w ramach Systemu.

Dla Cash poolingu prowadzonego w PLN, wszystkie rachunki bankowe Uczestników, w tym rachunek główny Lidera, są prowadzone w walucie w Polsce przez (...) S.A. Dodatkowo, Lider posiada rachunek konsolidacyjny w PLN prowadzony przez Bank w (...), na który będą przekazywane środki z rachunku konsolidacyjnego Central Target Account prowadzonego przez Bank w Polsce dla zapewnienia funkcjonowania Systemu od strony technicznej.

Z kolei, w odniesieniu do Systemu funkcjonującego w walucie EUR, środki są przekazywane z rachunków źródłowych Wnioskodawców prowadzonych dla waluty EUR przez Bank w Polsce na rachunki docelowe Wnioskodawców prowadzone dla waluty EUR przez Bank w (...), a następnie przenoszone na rachunek konsolidacyjny Lidera prowadzony dla waluty EUR przez Bank w (...). W konsekwencji, z systemem Cash poolingu dla waluty EUR powiązane są dwa rodzaje rachunków walutowych każdego Wnioskodawcy, jeden prowadzony przez Bank w Polsce oraz drugi rachunek prowadzony przez Bank w (...).

Na koniec dnia środki pieniężne (nadwyżki) w danej walucie posiadane na rachunkach bankowych Uczestnika podłączonych do Systemu są przenoszone przez Bank na rachunek konsolidacyjny Lidera. W przypadku niedoboru środków na rachunkach Uczestnika, rachunki Uczestnika są zasilane z rachunku Lidera, w celu "zerowania" stanu rachunku Uczestnika.

Ww. transfery są odzwierciedlone w rozrachunkach Uczestników z Liderem w formie operacji i sald zapisywanych na wewnętrznych (grupowych) rachunkach rozliczeniowych prowadzonych przez Lidera. W konsekwencji dochodzi do zwiększenia / zmniejszenia salda dodatniego / ujemnego. W zależności od dodatniego lub ujemnego salda rozrachunków (rozliczeń) z Liderem (wynikającego z rozliczenia środków wpłaconych do Systemu oraz pobranych z Systemu przez Uczestnika), Uczestnikowi mogą odpowiednio przysługiwać odsetki od środków przekazanych do Systemu lub występuje sytuacja, w której są oni zobowiązani do zapłaty odsetek od środków pozyskanych w ramach Cash poolingu.

Uczestnikowi przysługują odsetki z tytułu środków przekazanych na rachunek Lidera (naliczanych na postawie odsetek kredytowych), jeśli jego saldo rozrachunków (rozliczeń) z Liderem na rachunku rozliczeniowym będzie dodatnie. Z drugiej strony, jeżeli saldo rozrachunków z Liderem na rachunku rozliczeniowym będzie ujemne, Uczestnik będzie zobowiązany do zapłaty odsetek od środków pozyskanych od Lidera na pokrycie salda ujemnego Uczestnika (na podstawie odsetek debetowych).

Saldo rozrachunków i kwota odsetek należnych poszczególnym Uczestnikom Systemu ustalane są przez Lidera. Uczestnikowi są naliczane odsetki debetowe lub kredytowe od salda występującego na rachunku za każdy dzień miesiąca. Na wewnętrznych rachunkach rozliczeniowych Uczestników następuje odpowiednio pobranie lub uznanie kwoty odsetek podanej przez Lidera w okresie rozliczeniowym (miesięcznym). Dystrybucji odsetek między Uczestnikami dokonuje Lider.

Zainteresowani wskazują, że również rachunki w walucie USD prowadzone przez Bank w (...) dla A sp. z o.o. i B sp. z o.o. są połączone z Systemem dla waluty USD, do którego należą inne spółki z Grupy z siedzibą poza Polską oraz do którego może w przyszłości przystąpić również C sp. z o.o. System dla waluty USD jest regulowany Umowami Cash poolingu, analogicznie jak w przypadku Systemu prowadzonego w PLN oraz EUR. Niewykluczone, że w przyszłości Umowy Cash-Poolingu będą obejmowały również inne waluty.

Wnioskodawcy zawierają z Liderem walutowe transakcje forward na kupno/sprzedaż określonej waluty po kursie rynkowym zaoferowanym przez Lidera, których rozliczenie następuje nie w sposób kasowy, ale za pośrednictwem Systemu i wewnętrznych rachunków rozliczeniowych. Rozliczenie transakcji Forward następuje poprzez zmniejszenie salda rozrachunków (rozliczeń) z Liderem dla danej waluty (np. dla Sytemu prowadzonego dla waluty Euro) oraz odpowiednio zwiększenie salda rozrachunków z Liderem na rachunku rozliczeniowym prowadzonym w ramach Cash poolingu dla drugiej waluty w wysokości wynikającej z wymiany środków po kursie właściwym dla Forwardu.

Takie rozliczenie prowadzi do zmiany stanu rozrachunków z Liderem. W rezultacie, Wnioskodawcom będą przysługiwać odpowiednio odsetki kredytowe / debetowe na zasadach wynikających z Umów Cash poolingu od środków zwiększających/zmniejszających saldo rozrachunków z Liderem wynikających z rozliczenia Forwardu.

Wynagrodzenie dla Lidera za zarządzanie Systemem i usługi świadczone w ramach Umowy Grupowej będzie zawarte w formie marży zawartej w oprocentowaniu odsetek.

Bank w (...) pobiera opłaty za świadczenie usługi Cash poolingu na rzecz Grupy od Lidera lub bezpośrednio od Uczestników.

Wnioskodawcy nabywają usługi Cash poolingu od Cash Pool Lidera oraz Banku na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce.

W związku z tak przedstawionym opisem sprawy wątpliwości Zainteresowanych dotyczą uznania, czy Zainteresowani, jako uczestnicy cash poolingu, wykonują czynności, które nie stanowią świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, a zatem pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem na podstawie art. 5 ustawy VAT.

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana - umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa "cash-poolingu" jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash-poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Usługa cash poolingu jest zatem usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu Cash Poolingu należy zauważyć, że w niniejszej sprawie, w roli usługodawcy występuje Lider - który jest zobowiązany do zarządzania rachunkami Uczestników, przekazywania okresowych informacji o saldach środków na rachunkach, naliczania i dystrybucji odsetek dla wszystkich Uczestników, ustalania rynkowego charakteru oprocentowania sald, prowadzenia wewnętrznych rachunków rozliczeniowych, a także Bank, którego rolą jest obsługa techniczna Systemu poprzez zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników Cash Poolingu.

To Bank oraz Lider wykonują na rzecz Wnioskodawców, jako uczestników, szereg czynności składających się łącznie na usługę w postaci kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową, czyli Cash Poolingu. W praktyce więc, to Bank oraz Lider jako usługodawcy, a więc podmioty organizujące operacje konsolidacji środków pieniężnych podmiotów uczestniczących w strukturze Cash Poolingu, dla tych usług są podatnikami VAT.

Zainteresowani jako Uczestnicy systemu Cash Poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, rolą Banku jest obsługa techniczna Systemu poprzez zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników Cash Poolingu. W ramach Systemu działa również podmiot będący Liderem, do którego zadań należy zarządzanie Systemem, zarządzanie płynnością finansową w ramach Cash poolingu oraz naliczanie odsetek, a także ich odpowiednia alokacja pomiędzy Uczestników - to Bank oraz Lider w przedmiotowej sprawie występują w roli usługodawcy. Natomiast uczestnicy Systemu działają w charakterze usługobiorców i podejmują jedynie działania pomocnicze, które umożliwiają efektywne działanie systemu Cash poolingu.

Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Zainteresowanych jako Uczestników umowy zarządzania płynnością finansową, czynności wykonywane przez nich w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług i tym samym Zainteresowani nie będą działać w charakterze podatników VAT z tego tytułu.

Tym samym stanowisko Zainteresowanych, w kwestii objętej pytaniem oznaczonym we wniosku nr 4 jest prawidłowe.

Wątpliwości Zainteresowanych dotyczą również obowiązku wykazania importu usług zwolnionych z VAT.

Odnosząc się do powyższego należy zauważyć, że w przypadku świadczenia usług, bardzo istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług regulują przepisy art. 28a do 28o ustawy.

Stosownie do art. 28a ustawy - na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

Zainteresowani spełniają definicję podatnika, wskazaną w cytowanym powyżej art. 28a ustawy.

Zgodnie z zasadą ogólną zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy - miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że miejscem świadczenia, a tym samym miejscem opodatkowania usług zarządzania systemem cash poolingu świadczonych przez Lidera i Bank-stosownie do treści art. 28b ust. 1 ustawy - jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę, a zatem Polska.

Na podstawie art. 2 pkt 9 ustawy - przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy - podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wprowadza mechanizm tzw. odwrotnego obciążenia, który polega na opodatkowaniu usług przez usługobiorcę. Powiązanie tego mechanizmu z regulacjami w zakresie określenia miejsca świadczenia usług ma na celu, z jednej strony opodatkowanie usług w miejscu ich konsumpcji, a z drugiej strony, zaoszczędzenie usługodawcy obowiązków związanych z rejestracją oraz rozliczeniem podatku.

Warunkiem zastosowania odwrotnego obciążenia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy względem usług, do których stosuje się art. 28b jest, aby usługodawca nie posiadał siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Natomiast usługobiorcą był m.in. podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy posiadający siedzibę działalności gospodarczej bądź stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju.

W przedmiotowej sprawie usługodawcy - Lider oraz Bank - nie posiadają ani siedziby działalności gospodarczej, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, (jak zostało wskazane we wniosku funkcję Lidera pełni spółka powiązana z siedzibą w (...) oraz Bank z siedzibą w (...)).

W związku z powyższym to na Zainteresowanych spoczywa obowiązek rozliczenia nabywanych usług, do których ma zastosowanie art. 28b ustawy. W takim przypadku spełnione są wszystkie warunki uprawniające do zastosowania art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

W konsekwencji, Zainteresowani z tytułu nabycia usługi w ramach umowy Cash Poolingu będą zobowiązani do rozliczenia podatku od towarów i usług na zasadzie importu usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 w związku z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Ustawodawca zarówno w treści ustawy, jak i przepisów wykonawczych do niej, przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub możliwość zastosowania zwolnienia od podatku.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Natomiast, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy - zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Z kolei w świetle regulacji art. 43 ust. 15 ustawy - zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia od podatku usług finansowych oparte zostały na obiektywnych kryteriach, nie są zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy stwierdzić należy, że usługi nabywane przez Zainteresowanych od Banku oraz Lidera, nie stanowią czynności wymienionych w art. 43 ust. 15 ustawy, jako czynności wyłączonych ze zwolnienia od podatku. Ww. usługi są natomiast zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Do usług nabywanych przez Zainteresowanych od Banku oraz Lidera zastosowanie nie znajdzie natomiast zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Podsumowując, usługi świadczone przez Bank oraz Lidera na rzecz Wnioskodawcy w ramach opisanego systemu cash poolingu podlegają zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, a Wnioskodawcy są zobowiązany do wykazania w deklaracjach podatkowych nabywanych od Banku oraz Lidera usług jako importu usług zwolnionych od podatku.

Tym samym stanowisko Zainteresowanych, w kwestii objętej pytaniem oznaczonym we wniosku nr 5 jest prawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia, a także przedstawionego zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stosownie do art. 14f § 2b pkt 3 Ordynacji podatkowej, nienależna opłata w kwocie 1440 zł uiszczona 23 czerwca 2021 r., zostanie - zgodnie z wolą Wnioskodawcy wyrażoną we wniosku z 24 czerwca 2021 r. - zwrócona na rachunek wskazany we wniosku. Zwrot nastąpi po zakończeniu postępowania, stosownie do uregulowania zawartego w art. 14f § 2a Ordynacji podatkowej.

Nadmienić należy, że w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku dochodowego od osób prawnych zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania (art. 14r. § 2 Ordynacji podatkowej) przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...), za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.