0114-KDIP4-2.4012.13.2022.2.KS - Zwrot VAT na rzecz gminy w związku ze zwrotem kwot na rzecz mieszkańców gminy

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 stycznia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zwrotu podatku VAT z tytułu zasiedzenia.

Uzupełnili go Państwo - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 6 kwietnia 2022 r. (wpływ 6 kwietnia 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Gmina (...) prowadzi postępowania mające na celu uregulowanie stanu prawnego korzystania przez osoby trzecie z terenów stanowiących jej własność bez tytułu prawem przewidzianego (bezumowne korzystanie), poprzez wezwanie do zawarcia umowy dzierżawy bądź w przypadku braku możliwości dalszego korzystania z terenu miejskiego do wydania gruntu. W obu sytuacjach występuje konieczność uiszczenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z gruntu. Wynagrodzenie, o którym mowa powyżej stanowi rekompensatę na rzecz właściciela z powodu pozbawienia go możliwości swobodnego dysponowania nieruchomością. Podstawę prawną roszczenia o zapłatę należności za bezumowne korzystanie z cudzej własności - bez jednoczesnej zgody właściciela na korzystanie z niej, stanowią przepisy art. 225 w związku z art. 230 Kodeksu cywilnego. Stosownie do treści brzmienia art. 118 roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy przedawnia się z upływem 6 lat, co oznacza, że za okres do 6 lat wstecz, jednocześnie nie dłuższy niż faktyczne bezumowne korzystanie z rzeczy, właściciel może domagać się zapłaty.

W toku przedmiotowych postępowań, bezumowni użytkownicy występują do sądu z wnioskami o stwierdzenie zasiedzenia spornych części nieruchomości miejskich. Postępowania zainicjowane przez strony dotyczące zasiedzenia nie wstrzymują możliwości dochodzenia przez właściciela nieruchomości wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania, gdyż są to roszczenia niezależne.

Mając na uwadze, że w celu stwierdzenia zasiedzenia niezbędne jest orzeczenie sądu potwierdzające, iż wskutek spełnienia przesłanek wynikających z przepisów Kodeksu cywilnego dana okoliczność nastąpiła oraz fakt, iż w sferze finansów publicznych występuje obowiązek dochodzenia roszczeń, gdyż nieustalenie lub niedochodzenie należności pieniężnej zagrożone jest odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Gmina zobowiązana jest do kontynuowania procedury, której celem jest dochodzenie należnego jej świadczenia tytułem korzystania z nieruchomości bez tytułu prawem przewidzianego. Powyższe związane jest z koniecznością wystosowania wezwania do uiszczenia opłaty z tytułu bezumownego korzystania z jednoczesnym wystawieniem faktury lub dokonaniem przypisu w systemie finansowo-księgowym celem obciążenia podatnika, co jest równoznaczne z obowiązkiem odprowadzenia przez Gminę należnego podatku VAT według stawki 23%. Obowiązek podatkowy przy sprzedaży usług bezumownego korzystania z nieruchomości, stosownie do treści art. 19a ust. 5 pkt 4b oraz pkt 7 ustawy o podatku od towarów i usług, powstaje z chwilą wystawienia faktury z tego tytułu, bądź w przypadku braku obowiązku jej wystawienia - z chwilą upływu terminu płatności, który został określony w wezwaniu do uregulowania należności.

Dla Gminy istotne jest, że od należnej kwoty odprowadzi podatek VAT oraz, że w przypadku stwierdzenia zasiedzenia, wszelkie wynagrodzenia za okres poprzedzający datę zasiedzenia stają się nienależne.

Uzupełnienie i doprecyzowanie zdarzenia przyszłego

Sformułowanie " (...) w przypadku stwierdzenia zasiedzenia, wszelkie wynagrodzenia za okres poprzedzający datę zasiedzenia stają się nienależne" oznacza dla Gminy sytuację, której w przypadku przedstawienia przez stronę orzeczenia sądu o stwierdzeniu zasiedzenia nieruchomości miejskiej z datą zasiedzenia wcześniejszą niż 6-letni okres obciążenia, Gmina będzie zobowiązana do zwrotu całego wynagrodzenia uiszczonego przez stronę, włącznie z odprowadzonym przez Gminę należnym podatkiem VAT od naliczonej kwoty. Analogicznie, gdy data zasiedzenia zostanie wyznaczona np. w połowie 6-letniego okresu obciążenia z tytułu bezumownego, Gmina będzie zobowiązana do zwrotu kwoty wyliczonej proporcjonalnie do daty sprzed zasiedzenia nieruchomości. Z uwagi na brak możliwości przewidzenia daty zasiedzenia określonej przez sąd, Gmina może być zobowiązana do zwrotu całej naliczonej należności z tytułu bezumownego korzystania obejmującego 6 lat bądź jej części. Należałoby przyjąć, że data zasiedzenia przypadnie przed datą wystawienia faktury bądź w przypadku braku obowiązku jej wystawienia - przed upływem terminu płatności określonego na wezwaniu do uregulowania należności.

Pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Czy w sytuacji wezwania strony - w trakcie trwania postępowania o zasiedzenie, do uiszczenia należności z tytułu bezumownego korzystania, które jest jednoznaczne z odprowadzeniem podatku VAT (w związku z wystawioną fakturą lub przypisem w systemie finansowo-księgowym) i w późniejszym terminie przedłożeniem przez stronę orzeczenia z datą zasiedzenia terenu miejskiego obejmującą okres obciążenia (w części bądź w całości), Gmina będzie mogła ubiegać się o zwrot podatku VAT?

Państwa stanowisko w sprawie (przedstawione w uzupełnieniu wniosku)

Zdaniem Gminy (...) w opisanej sytuacji zaistnieją przesłanki do ubiegania się o zwrot odprowadzonego podatku VAT.

W przypadku przedłożenia przez stronę orzeczenia zasiedzenia terenu miejskiego, Gmina straci prawo własności do terenu z datą zasiedzenia wskazaną przez sąd. Wobec zaistniałych okoliczności obciążenie strony opłatą z tytułu bezumownego korzystania z gruntu niebędącego własnością Miasta, stanie się bezprzedmiotowe za okres, w którym data zasiedzenia gruntu pokryje się z okresem obciążenia z tytułu bezumownego korzystania. Natomiast na mocy art. 106j ustawy o podatku od towarów i usług, Gmina uzyska podstawę do dokonania korekty podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe w części dotyczącej możliwości zwrotu podatku VAT z tytułu zasiedzenia, w sytuacji braku upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego i jest nieprawidłowe w części dotyczącej możliwości zwrotu podatku VAT z tytułu zasiedzenia, w sytuacji upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą":

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Zgodnie art. 106b ust. 1 ustawy:

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

W myśl art. 106b ust. 2 ustawy:

Podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

W świetle art. 106b ust. 3 ustawy:

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1a) otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jak wynika z przywołanych wyżej przepisów - co do zasady - podatnik VAT jest zobowiązany wystawiać fakturę dokumentującą sprzedaż towarów i usług na rzecz innego podatnika.

W świetle przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, faktura jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów i usług lub też otrzymania zaliczki).

Na podstawie art. 106j ust. 1 ustawy:

W przypadku gdy po wystawieniu faktury:

5. stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury - podatnik wystawia fakturę korygującą.

Stosownie do art. 99 ust. 1 ustawy:

Podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10, art. 130c, art. 133 i art. 138g ust. 2.

Zgodnie z art. 99 ust. 12 ustawy:

Zobowiązanie podatkowe, kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że organ podatkowy określi je w innej wysokości.

Podatek od towarów i usług należy do grupy podatków powstających z mocy prawa, który pobierany jest w trybie tzw. samoobliczenia. Dlatego też szczególnie istotną rolę w tym podatku odgrywają deklaracje podatkowe. Przy ich pomocy podatnik określa i zgłasza organowi podatkowemu (deklaruje) wysokość zobowiązania podatkowego. Przepisy dotyczące deklaracji podatkowych mają zatem duże znaczenie w procesie poboru podatku.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów wynika, że każda deklaracja odnosi się do konkretnego, zamkniętego już okresu rozliczeniowego, który w przypadku deklaracji VAT-7/JPK_7 jest okresem miesięcznym. W związku z powyższym deklaracja musi uwzględniać stan prawny istniejący w momencie zamknięcia okresu rozliczeniowego.

Deklaracja podatkowa stanowi zatem opis zdarzeń, zaistniałych w określonym przedziale czasowym, oceniany z punktu widzenia przepisów podatkowych w tym przedziale czasowym obowiązujących, a który w efekcie ma doprowadzić do wykonania przez podatnika obowiązku zapłaty podatku lub zrealizowania przez niego swego uprawnienia do uzyskania od organu podatkowego zwrotu podatku.

Na mocy art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.):

Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację.

W myśl art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej:

Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji.

Jak stanowi art. 81b § 1 Ordynacji podatkowej:

Uprawnienie do skorygowania deklaracji:

Na mocy art. 81b § 2 Ordynacji podatkowej).

Korekta złożona w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, nie wywołuje skutków prawnych. Organ podatkowy zawiadamia pisemnie składającego korektę o jej bezskuteczności (art. 81b § 2 Ordynacji podatkowej).

Korekta deklaracji ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy jej sporządzeniu. Może on dotyczyć określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości nadpłaty lub zwrotu podatku oraz innych danych zawartych w treści deklaracji. Skorygowanie deklaracji polega na ponownym, poprawnym już wypełnieniu deklaracji.

Stosownie do art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa:

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Wskazać w tym miejscu należy, że podatek VAT ma charakter cenotwórczy i jego ciężar ponosi co do zasady ostateczny konsument. Natomiast dla podatnika podatek ten jest neutralny, po stronie podatników bowiem istnieje przewidziana prawem możliwość "przerzucania" ekonomicznego ciężaru opodatkowania na inne podmioty (konsumentów, nabywców towarów/usług) wynikająca z obowiązku wliczenia podatku w cenę towaru/usługi. Koszt wadliwego opodatkowania co do zasady nie zostanie poniesiony przez podatnika lecz przez osoby trzecie. W tej sytuacji przyznanie prawa do zwrotu podatku podatnikowi a więc podmiotowi innemu niż podmiot, który rzeczywiście poniósł koszt podatku na skutek wadliwego opodatkowania - nie znajdowałaby uzasadnienia.

Zgodnie z art. 72 § 1 Ordynacji podatkowej:

Za nadpłatę uważa się kwotę:

Przepisy te - szczególnie w kontekście VAT - należy rozumieć w ten sposób, że nie jest nadpłatą kwota podatku, jeżeli ten kto ją uiścił nie poniósł z tego tytułu bezpośredniego uszczerbku majątkowego.

Jak wskazał WSA w Poznaniu w wyroku z 23 lutego 2017 r. sygn. akt I SA/Po 1063/16 " (...) Zaznaczenia wymaga, że podatek od towarów i usług jest podatkiem pośrednim, co oznacza, że normatywnie określone źródło podatku, jego przedmiot i podmiot nie pokrywają się z rzeczywistym, ekonomicznym źródłem podatku oraz jego przedmiotem. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm. - dalej w skrócie: "ustawa o PTU"), podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Treść powyższego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że podatnikiem podatku od towarów i usług w ujęciu prawnym są podmioty prawa wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. W przypadku podatku od towarów i usług podmiotem ponoszącym ekonomiczny ciężar tego podatku nie jest jednak podmiot prowadzący samodzielne działalność gospodarczą lecz końcowy nabywca towaru bądź usługi."

Jeżeli zatem w konkretnej sytuacji okaże się, że podatnik występujący o zwrot nadpłaty wynikającej z nadpłacenia podatku lub nienależnego zapłacenia podatku, na skutek skorzystania z dostępnych środków prawnych uniknął poniesienia ekonomicznego ciężaru opodatkowania (a zatem uniknął zubożenia), to wówczas odpada konstytucyjne uzasadnienie dla przyznania ochrony roszczeniu restytucyjnemu takiego podatnika.

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 22 czerwca 2011 r. sygn. akt I GPS 1/11 odniósł się do problematyki zwrotu podatku zapłaconego z naruszeniem prawa Unii Europejskiej. Wskazał mianowicie, że orzecznictwo TSUE dopuszcza wyłączenie zwrotu świadczenia pobranego niezgodnie z prawem UE, jeżeli prowadziłoby to do nieuprawnionego wzbogacenia świadczącego. Sąd wskazał, że: "Prawo UE nie zakazuje w szczególności sądom krajowym, aby uwzględniały okoliczność, że niezgodne z tym prawem świadczenia mogły podlegać wliczeniu w cenę i w ten sposób zostać przerzucone na konsumentów (por. wyrok ETS z 27 lutego 1980 r. w sprawie C-68/79 Hans Just I/S przeciwko Danish Ministry for Fiscal Affairs, pkt 26; wyrok ETS z 27 marca 1980 r. w sprawie C-61/79 Amministrazione delle finanze dello Stato przeciwko Denkavit italiana Srl., pkt 26; wyrok ETS z 9 listopada 1983 r. w sprawie C-199/82 Amministrazione delle Finanze dello Stato przeciwko SpA San Giorgio, pkt 13; wyrok ETS z 14 stycznia 1997 r. w sprawach C-192/95 do C-218/95 Société Comateb i inni przeciwko Directeur général des douanes et droits indirects, pkt 21; wyrok ETS z 9 lutego 1999 r. w sprawie C-343/96 Dilexport Srl przeciwko Amministrazione delle Finanze dello Stato, pkt 47; wyrok ETS w sprawach C-441/98 i C-442/98 Kapniki Mikhailidis AE and Idrima Kinonikon Asphaliseon (IKA), pkt 31). W orzecznictwie ETS wskazano, że może wówczas wystąpić sytuacja, w której ciężar opodatkowania jest w rzeczywistości ponoszony nie przez przedsiębiorcę, lecz przez konsumenta, na którego ciężar ten został przerzucony. W konsekwencji przekazanie przedsiębiorcy kwoty już przez niego odzyskanej (od konsumenta) prowadziłoby do uzyskania podwójnego zwrotu, co może być postrzegane jako nieuzasadnione wzbogacenie (por. wyrok ETS w sprawie Comateb, pkt 22)".

W wyroku w sprawie Danfoss i Sauer Danfoss C-94/10, EU:C:2011:674 TSUE w pkt 26 i 27 wskazał, że: "jeżeli na podstawie prawa krajowego nabywca końcowy jest w stanie uzyskać od podatnika zwrot kwoty przerzuconego na niego podatku, podatnik ten musi z kolei być w stanie uzyskać zwrot tego podatku od władz krajowych (zob. ww. wyrok w sprawach połączonych Comateb i in., pkt 24). Podobnie, są zgodne z zasadą skuteczności uregulowania krajowe pozwalające usługodawcy, który omyłkowo zapłacił organom skarbowym podatek VAT, żądać jego zwrotu, a usługobiorcy wystąpić przeciw niemu z powództwem cywilnoprawnym o zwrot nienależnego świadczenia, ponieważ pozwalają one usługobiorcy, który poniósł ciężar omyłkowo zapłaconego podatku, uzyskać zwrot nienależnie zapłaconej kwoty (zob. ww. wyrok w sprawie Reemtsma Cigarettenfabriken, pkt 39). Państwo członkowskie może zatem co do zasady nie uwzględnić wniosku o zwrot nienależnego podatku złożonego przez końcowego nabywcę, na którego przerzucono ciężar tego podatku, z tego powodu, że to nie ów nabywca zapłacił podatek organom skarbowym, pod warunkiem iż podmiot, który ostatecznie ponosi ciężar podatku, może na gruncie prawa krajowego wystąpić z powództwem cywilnoprawnym wobec podatnika o zwrot nienależnego świadczenia."

Z powyższego wyroku TSUE wynika zatem, że kwotę różnicy podatku powinna otrzymać osoba, która w rzeczywistości poniosła ciężar tego podatku. Zatem w sytuacji gdy nabywca otrzyma zwrot kwoty różnicy podatku od sprzedawcy, sprzedawca ten powinien otrzymać zwrot kwoty różnicy podatku od organów podatkowych.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzą Państwo postępowania mające na celu uregulowanie stanu prawnego korzystania przez osoby trzecie z terenów stanowiących Państwa własność bez tytułu prawem przewidzianego (bezumowne korzystanie), poprzez wezwanie do zawarcia umowy dzierżawy bądź w przypadku braku możliwości dalszego korzystania z terenu miejskiego - do wydania gruntu. W obu sytuacjach występuje konieczność uiszczenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z gruntu. Wynagrodzenie, o którym mowa powyżej stanowi rekompensatę na rzecz właściciela z powodu pozbawienia go możliwości swobodnego dysponowania nieruchomością. Podstawę prawną roszczenia o zapłatę należności za bezumowne korzystanie z cudzej własności - bez jednoczesnej zgody właściciela na korzystanie z niej, stanowią przepisy art. 225 w związku z art. 230 Kodeksu cywilnego. Stosownie do treści brzmienia art. 118 roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy przedawnia się z upływem 6 lat, co oznacza, że za okres do 6 lat wstecz, jednocześnie nie dłuższy niż faktyczne bezumowne korzystanie z rzeczy, właściciel może domagać się zapłaty. W toku postępowań, bezumowni użytkownicy występują do sądu z wnioskami o stwierdzenie zasiedzenia spornych części nieruchomości miejskich. Postępowania zainicjowane przez strony dotyczące zasiedzenia nie wstrzymują możliwości dochodzenia przez właściciela nieruchomości wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania, gdyż są to roszczenia niezależne. Mając na uwadze, że w celu stwierdzenia zasiedzenia niezbędne jest orzeczenie sądu potwierdzające, iż wskutek spełnienia przesłanek wynikających z przepisów Kodeksu cywilnego dana okoliczność nastąpiła oraz fakt, iż w sferze finansów publicznych występuje obowiązek dochodzenia roszczeń, gdyż nieustalenie lub niedochodzenie należności pieniężnej zagrożone jest odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zobowiązani są Państwo do kontynuowania procedury, której celem jest dochodzenie należnego jej świadczenia tytułem korzystania z nieruchomości bez tytułu prawem przewidzianego. Powyższe związane jest z koniecznością wystosowania wezwania do uiszczenia opłaty z tytułu bezumownego korzystania z jednoczesnym wystawieniem faktury lub dokonaniem przypisu w systemie finansowo-księgowym celem obciążenia podatnika, co jest równoznaczne z obowiązkiem odprowadzenia przez Gminę należnego podatku VAT według stawki 23%. Od należnej kwoty odprowadzą Państwo podatek VAT oraz, że w przypadku stwierdzenia zasiedzenia, wszelkie wynagrodzenia za okres poprzedzający datę zasiedzenia stają się nienależne. W przypadku przedstawienia przez stronę orzeczenia sądu o stwierdzeniu zasiedzenia nieruchomości miejskiej z datą zasiedzenia wcześniejszą niż 6-letni okres obciążenia, będą Państwo zobowiązani do zwrotu całego wynagrodzenia uiszczonego przez stronę, włącznie z odprowadzonym przez Gminę należnym podatkiem VAT od naliczonej kwoty. Analogicznie, gdy data zasiedzenia zostanie wyznaczona np. w połowie 6-letniego okresu obciążenia z tytułu bezumownego, będą Państwo zobowiązani do zwrotu kwoty wyliczonej proporcjonalnie do daty sprzed zasiedzenia nieruchomości. Z uwagi na brak możliwości przewidzenia daty zasiedzenia określonej przez sąd, mogą Państwo być zobowiązani do zwrotu całej naliczonej należności z tytułu bezumownego korzystania obejmującego 6 lat bądź jej części. Należy przyjąć, że data zasiedzenia przypadnie przed datą wystawienia faktury bądź w przypadku braku obowiązku jej wystawienia - przed upływem terminu płatności określonego na wezwaniu do uregulowania należności.

Wskazać należy, że zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia "bezumowne korzystanie". Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 ustawy - Kodeks cywilny:

Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

W myśl art. 224 § 1 i § 2 ustawy - Kodeks cywilny:

Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Na podstawie art. 225 ustawy - Kodeks cywilny:

Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 ustawy - Kodeks cywilny:

Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Na podstawie art. 118 ustawy - Kodeks cywilny:

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

W myśl art. 172 § 1 i § 2 ustawy - Kodeks cywilny:

Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Zasiedzenie jest zatem instytucją, która sankcjonuje trwający od dłuższego czasu stan faktyczny posiadania i jest sposobem nabywania własności. Warunkami niezbędnymi do zasiedzenia jest posiadanie samoistne i nieprzerwane oraz odpowiedni upływ czasu. Przy spełnieniu powyższych przesłanek posiadacz nabywa prawo własności. Warunkiem nabycia własności nie jest natomiast orzeczenie sądu stwierdzające nabycie własności. Orzeczenie takie stanowi potwierdzenie nabycia własności i jest orzeczeniem deklaratywnym, czyli stwierdzającym zaistnienie pewnych faktów, na które można się powołać w celu, np. dokonania wpisu prawa własności do księgi wieczystej. W jego treści jest wskazywana data nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia (tj. moment, na jaki spełnione zostały przesłanki zasiedzenia). Datą nabycia własności nieruchomości nie jest natomiast data wydania postanowienia o zasiedzeniu, ani też data uprawomocnienia się tego postanowienia.

Mając na uwadze okoliczności sprawy oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że w sprawie objętej wnioskiem mamy do czynienia z sytuacją, kiedy ciężar podatku VAT w związku z wezwaniem do uiszczenia należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu zostanie poniesiony przez Państwa. Opis sprawy wskazuje, że w przypadku przedstawienia przez stronę orzeczenia sądu o stwierdzeniu zasiedzenia nieruchomości miejskiej z datą zasiedzenia wcześniejszą niż 6-letni okres obciążenia, będzie Państwo zobowiązani do zwrotu całego wynagrodzenia uiszczonego przez stronę, włącznie z odprowadzonym przez Państwa należnym podatkiem VAT od naliczonej kwoty. Analogicznie, gdy data zasiedzenia zostanie wyznaczona np. w połowie 6-letniego okresu obciążenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, będziecie Państwo zobowiązani do zwrotu kwoty wyliczonej proporcjonalnie do daty sprzed zasiedzenia nieruchomości. Zatem to Państwo są podmiotem, który ostatecznie poniesie ciężar ekonomiczny podatku od towarów i usług, w przypadku gdy dojdzie do zasiedzenia nieruchomości. W rezultacie, gdy osoby trzecie korzystające bezumownie z nieruchomości otrzymają od Państwa zwrot wynagrodzenia wraz z podatkiem, co do zasady mają Państwo prawo do zwrot podatku od organów podatkowych z uwzględnieniem art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa.

Zauważyć bowiem należy, że w zakresie skorzystania przez Państwa z możliwości zwrotu zapłaconego podatku VAT, należy mieć na uwadze brzmienie art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, który regulując kwestię przedawnienia zobowiązania podatkowego wyraźnie wskazuje, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Przedawnienie zobowiązań podatkowych dotyczy zatem wszystkich zobowiązań, bez względu na sposób ich powstania. Przedawnieniu podlegają zarówno zobowiązania powstałe po doręczeniu decyzji ustalającej, jak i zobowiązania powstające z mocy prawa. Jeżeli przedawnia się zobowiązanie podatkowe, to wraz z nim przedawnieniu ulegają także inne elementy danego stosunku prawno-podatkowego. Prawo do złożenia korekty, istnieje w związku z tym dopóty, dopóki zobowiązanie nie uległo przedawnieniu. Podatnik ma zatem prawo do korekty za okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przedawnienie oznacza, że po upływie określonego czasu od momentu powstania zobowiązania podatkowego zobowiązanie to wygasa, a organ podatkowy, po upływie terminu przedawnienia, nie może domagać się uregulowania (nie ma możliwości wyegzekwowania) należnego świadczenia

W konsekwencji w sytuacji zapłaty przez Państwa podatku VAT z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez osoby trzecie i w późniejszym terminie przedłożeniem przez te osoby orzeczenia stwierdzającego datę zasiedzenia nieruchomości, a następnie zwrotu przez Państwa całego wynagrodzenia uiszczonego przez te osoby włącznie z należnym podatkiem VAT, w przypadku gdy:

- nie upłynie jeszcze 5-letni okres przedawnienia zobowiązania podatkowego wynikający z art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, będą Państwo mogli ubiegać się o zwrot podatku VAT, poprzez wystawienie faktury korygującej na podstawie art. 106j ust. 1 ustawy o VAT oraz korektę deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1 ustawy z uwzględnieniem art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej,

- upłynie 5-letni okres przedawnienia zobowiązania podatkowego wynikający z art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, nie będą Państwo mogli ubiegać się o zwrot podatku VAT, gdyż w tej sytuacji nie będą Państwo uprawnieni do wystawienia faktury korygującej i złożenia deklaracji korygującej za wskazany okres rozliczeniowy.

Dodatkowe informacje

Niniejsza interpretacja rozstrzyga ściśle w zakresie objętym treścią zadanego pytania, a zatem w zakresie możliwości zwrotu podatku VAT. Nie rozstrzyga natomiast kwestii opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosujecie się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...) Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).