0114-KDIP3-3.4011.350.2019.3.JM - Opodatkowanie emerytury z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 3 sierpnia 2019 r. (data wpływu 13 sierpnia 2019 r.) uzupełnionego pismem z dnia 11 września 2019 r. (data nadania 11 września 2019 r., data wpływu 18 września 2019 r.) stanowiącego odpowiedź na wezwanie z dnia 29 sierpnia 2019 r. Nr 0114-KDIP3-3.4011.350.2019.1.JM (data nadania 29 sierpnia 2019 r., data doręczenia 4 września 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania emerytury z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych - jest nieprawidłowe.

W dniu 13 sierpnia 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania emerytury z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 29 sierpnia 2019 r. Nr 0114-KDIP3-3.4011. 350.2019.1.JM (data nadania 29 sierpnia 2019 r., data doręczenia 4 września 2019 r.) tut. Organ wezwał Wnioskodawczynię do uzupełnienia braków formalnych wniosku.

Pismem z dnia 11 września 2019 r. (data nadania 11 września 2019 r., data wpływu 18 września 2019 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła powyższe w terminie.

We wniosku i uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jest obywatelką Polski. Wnioskodawczyni mieszka na stałe w Niemczech od 1988 r. W 1992 r. Wnioskodawczyni wyszła za mąż za obywatela tego kraju. Mąż prowadzi firmę w Niemczech i tam małżonkowie płacą podatki (rozliczają się z tamtejszym Urzędem Finansowym). Wnioskodawczyni, w związku z chorobą nie pracuje, jest uznana za inwalidkę z 80° utratą zdrowia. W związku z chorobą, Wnioskodawczyni jest zwolniona z ok. 3.000 € podatku. W związku z tym, że Wnioskodawczyni nie pracuje odlicza to od zarobków męża. Te pieniądze Wnioskodawczyni przeznacza na jazdę do lekarzy, leki dla diabetyków, pielęgnację stóp diabetyka, środki opatrunkowe itp. Małżonkowie mają też na utrzymaniu córkę, która studiuje prawo na tamtejszym Uniwersytecie - pobiera też stypendium - które nie pokrywa całości kosztów. Wnioskodawczyni ma bardzo ciężko finansowo. Dnia 24 maja 2019 r. Wnioskodawczyni ukończyła 60 lat i wystąpiła o emeryturę z Polski. Wnioskodawczyni otrzymała emeryturę, ale w Polsce jest Jej potrącany podatek (zaliczka na podatek do Urzędu Skarbowego). Emerytura nie jest za okres zatrudnienia prywatnego w prywatnym sektorze. Emerytura jest wypłacana z ZUS. Emerytura nie jest wypłacana z tytułu pełnienia funkcji publicznych.

W związku z tym, że inwalidztwo Wnioskodawczyni w Niemczech nie jest automatycznie uznawane w Polsce, Wnioskodawczyni nie ma możliwości odpisania niczego od podatków jakie są odprowadzane od Jej emerytury, tzn. kosztów lekarstw, środków opatrunkowych, transportu do lekarzy specjalistów, itd. Pomimo ciężkiego stanu zdrowia, Wnioskodawczyni nie będzie miała nigdy możliwości czegokolwiek odpisać od podatków. Posiadanie II lub I grupy inwalidzkiej w Polsce upoważnia do ulg podatkowych.

W związku ze stanem zaistniałym, Wnioskodawczyni prosi, aby zaliczka na podatek w Polsce od emerytury została zlikwidowana. Emerytura Wnioskodawczyni została zwolniona od podatku. Wnioskodawczyni swoją emeryturę jako że stale mieszka w Niemczech będzie podawała do opodatkowania w Niemczech wraz z mężem. Tamtejszy Urząd Finansowy zajął stanowisko, że skoro Wnioskodawczyni mieszka na stałe w Niemczech, to Wnioskodawczyni jest zobowiązana do podawania emerytury z Polski w tamtejszym Urzędzie Podatkowym do opodatkowania. W związku z tym doszłoby do podwójnego opodatkowania. Gdyby emerytura Wnioskodawczyni była wolna od podatku w Polsce Wnioskodawczyni uniknęłaby podwójnego opodatkowania. Wnioskodawczyni wie, że w przypadku gdy na podstawie umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania emerytura może nie podlegać opodatkowaniu. Wnioskodawczyni podkreśla, że przebywa i mieszka na stałe w Niemczech, Polskę odwiedza sporadycznie w charakterze gościa. Poza emeryturą Wnioskodawczyni nie ma w Polsce żadnych innych dochodów do opodatkowania. Wnioskodawczyni nie ma także żadnych długów podatkowych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy otrzymana w okresie od 24 maja 2019 r. do 11 września 2019 r. emerytura podlega opodatkowaniu w Polsce?

Zdaniem Wnioskodawczyni, w związku z tym, że mieszka na stałe w Niemczech i tam wraz z mężem jest podatnikiem gdzie jest jej centrum życia, emerytura powinna być zwolniona z opodatkowania w Polsce. W myśl internetu najniższa emerytura w Polsce w 2019 r. wzrosła z 1.029,80 zł o 70,20 zł do 1.100 zł. Emerytura Wnioskodawczyni po potrąceniu podatku wynosi ok. 984,24 zł, czyli jest niższa od najniższej emerytury, mimo że Wnioskodawczyni posiada wymagany staż pracy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1379, z późn. zm.), osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

W myśl art. 3 ust. 1a ww. ustawy, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a, 2b ustawy, stosuje się bowiem z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Z powyższego wynika, że Wnioskodawczyni mieszka na stałe na terenie Niemiec i otrzymuje emeryturę z Polski. Zatem w przedmiotowej sprawie mają zastosowania uregulowania zawarte w polsko-niemieckiej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania.

W myśl art. 4 ust. 1 umowy z dnia 14 maja 2003 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90), w rozumieniu niniejszej umowy, określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie" oznacza osobę, która zgodnie z prawem tego Państwa podlega tam opodatkowaniu z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, miejsce zarządu albo inne kryterium o podobnym charakterze i obejmuje również to Państwo, każdą jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny. Jednakże określenie to nie obejmuje osób, które podlegają opodatkowaniu w tym Państwie, w zakresie dochodu osiąganego tylko ze źródeł w tym Państwie lub z tytułu majątku położonego w tym Państwie.

Definicja "osoby mającej miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie" odnosi się zatem bezpośrednio do określenia "miejsca zamieszkania" przyjętego w ustawodawstwach wewnętrznych państw i uwzględnia różne formy więzi osobistej z państwem, które we własnym ustawodawstwie ustala podstawę do nieograniczonego obowiązku podatkowego.

W myśl postanowień art. 18 ust. 1 ww. umowy, emerytury i podobne świadczenia lub renty, otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie z drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym pierwszym Państwie.

Jednocześnie, bez względu na postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu płatności otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym Umawiającym się Państwie z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim Państwie (art. 18 ust. 2 ww. umowy).

Z powyższych przepisów wynika zatem, że emerytury i podobne świadczenia lub renty otrzymywane z Polski, wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w Niemczech, podlegają co do zasady opodatkowaniu tylko w Niemczech. Wyjątek dotyczy jednak sytuacji, gdy świadczenia są wypłacane z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych. Wtedy, stosownie do art. 18 ust. 2 ww. umowy, płatności takie podlegają opodatkowaniu tylko w państwie źródła.

Przy takiej konstrukcji wskazanych przepisów kryterium rozgraniczającym ich zastosowania jest źródło, z którego należności pieniężne są uzyskiwane. Sprawia ono, że dane świadczenie - niezależnie od jego nazwy w porządku prawnym danego państwa - jeśli ma umocowanie w obowiązkowym systemie ubezpieczeń socjalnych, to jest opodatkowywane zgodnie z ust. 2 cytowanego artykułu.

Podkreślić należy, że w myśl art. 3 ust. 2 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przy jej stosowaniu przez Umawiające się Państwo, jeżeli z kontekstu nie wynika inaczej, każde określenie, które nie zostało w niej zdefiniowane, będzie miało takie znaczenie, jakie przyjmuje się w danym czasie zgodnie z prawem tego Państwa w zakresie podatków, do których ma zastosowanie umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, przy czym znaczenie wynikające ze stosowania ustawodawstwa podatkowego tego Państwa będzie miało pierwszeństwo przed znaczeniem nadanym określeniu przez inne przepisy prawne tego Państwa.

Pojęcie "emerytury" w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania nie zostało zdefiniowane. Z punktu widzenia art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochody osobiste takie jak emerytury (renty), przyznawanych na podstawie decyzji ZUS, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, będąc innymi źródłami przychodów. Świadczenia takie oparte są na tytule publicznoprawnym posługując się terminologią wynikającą z rozwiązań wprowadzonych od 1999 r. reformą systemu emerytalnego w Polsce byłyby to emerytury z tzw. I i II filaru, w przeciwieństwie do emerytur z tzw. III filaru - tj. emerytur cywilnoprawnych. Otrzymuje się je jako następstwo podlegania świadczeniobiorcy pod obowiązkowy system ubezpieczeń społecznych. Konkluzja taka ma potwierdzenie w art. 12 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który pod pojęciem emerytury lub rent rozumie łączną kwotę świadczeń emerytalnych i rentowych, w tym kwoty emerytur kapitałowych wypłacanych na podstawie ustawy o emeryturach kapitałowych, wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych. Nawiązują do nich także inne przepisy tej ustawy, które stanowią o sposobie uwzględniania w rozliczeniach podatkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 26 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy) określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) i sposobie pobierania na nie zaliczek i rozliczeń rocznych (art. 34 ust. 1 i ust. 7 oraz art. 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Z kolei rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.). Wśród tych świadczeń wskazana ustawa w art. 3 pkt 1 wymienia emeryturę.

Zauważyć należy, że poza świadczeniem z ubezpieczenia społecznego objętego ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych wypłacane są również i inne świadczenia socjalne. Do nich należą świadczenia ustalone ustawą z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268, z późn. zm.) oraz świadczeń wypłacanych na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1818, z późn. zm.). Świadczenia te niewątpliwie mają charakter socjalny, gdyż wypłacane są z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Wobec tego zachodzi pytanie, czy emerytura w systemie prawa polskiego posiada cechy świadczenia socjalnego. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (wyd. PWN) przez "socjalny" rozumie się dotyczący społeczeństwa, klas społecznych, społeczny. Tak więc socjalny to tyle co społeczny. Wątpliwości jakie mogą powstać dotyczą raczej aspektu z jakiego źródła następuje finansowanie określonego świadczenia. Nie istnieje jednak możliwość pominięcia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy płatności składek do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego. Wypłata świadczeń emerytalnych w Polsce dokonywana jest bądź wyłącznie ze środków zgromadzonych przez ZUS (tzw. I filar), bądź częściowo ze środków ZUS, a częściowo ze środków zgromadzonych w Otwartym Funduszu Emerytalnym - dalej "OFE" (tzw. II filar). Wypłata świadczenia z OFE jest równoznaczna z wypłatą z obowiązkowego systemu ubezpieczeń społecznych. Dobrowolność w tym zakresie sprowadza się wyłącznie do wyboru odpowiedniego funduszu emerytalnego. Przynależność do funduszu jest jednak obowiązkowa (podobnie w Komentarzu Katarzyny Bobkiewicz do "Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z Niemcami" pod. red. Marcina Jamrożego, Adriana Cloer, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2007).

Można zatem powiedzieć, że ze względu na sposób finansowania świadczeń, emerytura wypłacana w ramach obowiązkowego systemu ubezpieczeń społecznych, jest płatnością z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych w rozumieniu art. 18 ust. 2 umowy polsko - niemieckiej.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, Wnioskodawczyni od 1998 r. mieszka na stałe w Niemczech. W 2019 r. Wnioskodawczyni otrzymała emeryturę z Polski wypłacaną przez ZUS.

Zatem mając na uwadze przedstawiony powyżej stan faktyczny oraz prawny, należy stwierdzić, że do emerytury z ZUS otrzymywanej przez Wnioskodawczynię z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych ma zastosowanie przepis art. 18 ust. 2 umowy zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku. W związku z powyższym, świadczenie to podlega opodatkowaniu tylko w Polsce i tym samym nie podlega opodatkowaniu w Niemczech. Nie zachodzi w tym przypadku podwójne opodatkowanie.

W Polsce emerytura podlega opodatkowaniu na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z mocy art. 34 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, organy rentowe są zobowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki miesięczne od wypłacanych bezpośrednio przez te organy emerytur i rent, świadczeń przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych oraz rent socjalnych.

W myśl art. 34 ust. 7 ww. ustawy, organy rentowe są obowiązane, sporządzić i przekazać roczne obliczenie podatku, według ustalonego wzoru, podatnikom uzyskującym dochód z emerytur i rent, rent strukturalnych, rent socjalnych, świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych i nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika naczelnik urzędu skarbowego wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych naczelnik urzędu skarbowego wykonuje swoje zadania; obowiązek ten nie dotyczy podatników:

Na podstawie art. 34 ust. 9 ww. ustawy, jeżeli podatnik poza dochodami uzyskanymi od organu rentowego:

6. nie ma obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych, z zastrzeżeniem ust. 11, - podatek wynikający z rozliczenia rocznego obniżony o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej w roku podatkowym przez organ rentowy ze środków podatnika, jest podatkiem należnym od podatnika za dany rok, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego w innej wysokości.

W świetle powyższego, emerytura wypłacana w Polsce przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresie od 24 maja 2019 r. do 11 września 2019 r. Wnioskodawczyni jako osobie mającej miejsce zamieszkania w Niemczech podlega opodatkowaniu tylko w Polsce. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako płatnik słusznie pobiera zaliczki na podatek od dokonywanych wypłat.

Zaznaczyć przy tym należy, że tut. Organ nie może odnieść się do kwot emerytury wskazanych we własnym stanowisku bowiem przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie regulują wysokości emerytury. Tym samym, organ wydający interpretację nie może potwierdzić, że najniższa emerytura w Polsce 2019 r. wzrosła do 1.100 zł.

Zatem stanowisko Wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.