0114-KDIP2-3.4010.288.2017.1 - Koszty podatkowe zbycia wierzytelności w ramach rozliczenia transakcji kredytowych instrumentów pochodnych typu swap ryzyka kredytowego (CDS).

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 31 sierpnia 2017 r. (data wpływu 5 września2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych zbycia wierzytelności w ramach rozliczenia transakcji CDS - jest prawidłowe.

W dniu 5 września 2017 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych zbycia wierzytelności w ramach rozliczenia transakcji CDS.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest spółką prawa handlowego z siedzibą w Polsce, gdzie podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania (dalej: "Wnioskodawca" lub "Spółka"). W ramach swojej podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawca udziela pożyczek na podstawie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim (ustawy z dnia 12 maja 2011 r., tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1528 z późn. zm.).

Działalność pożyczkowa łączy się z dużym ryzykiem nieotrzymania spłaty pożyczki lubteż otrzymania spłaty z poważnym opóźnieniem. Jeżeli klient Spółki opóźnia się ze spłatą, Spółka podejmuje działania, które mają na celu odzyskanie należnych jej wierzytelności. Często okazuje się jednak, że mimo podejmowania prób odzyskania należności, dłużnicy w dalszym ciągu nie spłacają pożyczek. W efekcie, Spółka może utracić nie tylko przychody (np. w postaci odsetek lub prowizji), ale także kwoty pożyczek, które wypłaciła wcześniej pożyczkobiorcom w ramach umów pożyczek, co generuje ryzyko utraty płynności finansowej lub ograniczenia akcji pożyczkowej, a w konsekwencji utraty lub ograniczenia przyszłego źródła przychodów poprzez ograniczenie lub uniemożliwienie Spółce udzielania pożyczek kolejnym klientom, których mogłaby udzielić, gdyby dysponowała niespłaconymi przez dłużników kwotami pożyczek.

W celu zabezpieczenia finansowania swojej dalszej działalności gospodarczej i udzielanych pożyczek, Spółka zabezpiecza się przed ryzykiem braku spłaty pożyczek lub opóźnienia w spłacie pożyczek. Wnioskodawca (dalej: "Przenoszący Ryzyko") zawiera transakcje kredytowych instrumentów pochodnych typu swap ryzyka kredytowego (ang. Credit Default Swap, dalej: "CDS") z podmiotem z siedzibą w Unii Europejskiej, który specjalizuje się w przejmowaniu ryzyka niewypłacalności dłużników (dalej: "Przejmujący Ryzyko"). Skutkiem zawarcia transakcji CDS jest przeniesienie przez Spółkę do Przejmującego Ryzyko ryzyka niespłacalności pożyczek udzielonych przez Spółkę, w zamian za ustalone wynagrodzenie (dalej: "Stałe Wynagrodzenie") uiszczane przez Spółkę na rzecz Przejmującego Ryzyko.

Zawarcie transakcji CDS każdorazowo jest potwierdzone przez strony w pisemnym dokumencie - potwierdzeniu transakcji kredytowego instrumentu pochodnego (dalej: "Potwierdzenie CDS"), określającym w szczególności: datę zawarcia transakcji, datę rozpoczęcia transakcji, datę zakończenia transakcji, kwotę Stałego Wynagrodzenia, warunki rozliczenia transakcji CDS pomiędzy stronami w tym: sposób ustalenia Zmiennego Wynagrodzenia oraz datę rozliczenia transakcji CDS.

Zgodnie z brzmieniem Potwierdzenia CDS, Przejmujący Ryzyko, jest zobowiązany w ramach rozliczenia transakcji CDS do wykupu w ramach transakcji CDS, wierzytelności pożyczkowych przysługujących Wnioskodawcy, spełniających określone warunki opisane w Potwierdzeniu CDS. Okoliczności (dalej: "Zdarzenie Kredytowe"), opisane w Potwierdzeniu CDS, prowadzącedo zrealizowania się zobowiązania Przejmującego Ryzyko, o którym mowa powyżej,to przykładowo brak spłaty części albo całości pożyczki w ciągu określonego w Potwierdzeniu CDS czasu.

W ramach rozliczenia transakcji CDS Wnioskodawca w zamian za określoną cenę (dalej: "Zmienne Wynagrodzenie") dokonuje przelewu (cesji) na rzecz Przejmującego Ryzyko wierzytelności pożyczkowych, w stosunku do których wystąpiło Zdarzenie Kredytowe, a które podlegały transakcji CDS.

Transakcja CDS może dotyczyć kwoty nominalnej (kapitał) pożyczek, jak również pozostałych opłat związanych z pożyczką (np. prowizji, odsetek lub innych opłat).

Wnioskodawca, jako Przenoszący Ryzyko jest zobowiązany do uiszczenia na rzecz drugiej strony transakcji, tj. Przejmującego Ryzyko, Stałego Wynagrodzenia. Wysokość Stałego Wynagrodzenia skalkulowana jest m.in. w oparciu o poziom ryzyka braku spłaty pożyczek objętych transakcją CDS.

Korzyścią dla Spółki, jako strony wchodzącej w transakcję CDS jest zabezpieczenie się przed ryzykiem braku spłaty udzielonych pożyczek poprzez jego przeniesienie do zewnętrznego, wyspecjalizowanego podmiotu. Zawarcie transakcji CDS daje większą pewność i stabilność prowadzenia przez Spółkę działalności w zakresie udzielania pożyczek, a w konsekwencji osiąganie przychodów z tytułu przykładowo prowizji, odsetek lub innych opłat należnych z tytułu udzielonych pożyczek oraz zabezpieczenie przyszłego źródła przychodów poprzez odzyskanie kapitału umożliwiającego Spółce udzielanie pożyczek kolejnym klientom.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. W jaki sposób w razie zbycia wierzytelności w ramach rozliczenia transakcji CDS należy ustalić przychód z tytułu należnego Wnioskodawcy Zmiennego Wynagrodzenia?

2. W jaki sposób w razie zbycia wierzytelności w ramach rozliczenia transakcji CDS należy ustalić kwotę kosztu uzyskania przychodu z tytułu zbywanych wierzytelności w części dotyczącej kapitału pożyczki?

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej są zagadnienia dotyczące drugiego pytania wniosku.

W zakresie kwestii poruszanych w pierwszym pytaniu wniosku została wydana odrębna interpretacja.

Zdaniem Wnioskodawcy.

Ad. 2

Spółka stoi na stanowisku, iż w przypadku rozliczenia transakcji CDS, aby wyliczyć koszt z tytułu zbycia wierzytelności przypadający na kwotę zbywanego kapitału pożyczki należy najpierw skalkulować, w jakiej proporcji kapitał wierzytelności pozostaje do całkowitej wartości nominalnej wierzytelności pożyczkowej. W przypadku kapitału pożyczki, będącego elementem wierzytelności, Spółka uprawniona będzie do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty niespłaconego kapitału do wysokości przychodu z cesji (Zmiennego Wynagrodzenia) alokowanego proporcjonalnie na kwotę zbywanego kapitału pożyczki.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy CIT.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio została zarachowana jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy CIT.

Natomiast art. 12 ust. 3 ustawy CIT stanowi, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy CIT, do przychodów nie zalicza się otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów). Na gruncie wyżej wyszczególnionych przepisów pożyczki są neutralne podatkowo, tj. nie jest kosztem uzyskania przychodów wartość udzielonej pożyczki (kapitał) i nie jest przychodem wartość zwróconego kapitału. Przychodem są odsetki (faktycznie otrzymane), a także inne opłaty i prowizje. W związku z tym, kapitał udzielonych przez Spółkę pożyczek, które w ramach rozliczenia transakcji CDS zostaną przeniesione na rzecz Przejmującego Ryzyko, nie stanowił przychodu należnego na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy CIT.

W konsekwencji, ewentualna strata poniesiona przez Spółkę w związku z przeniesieniem wierzytelności pożyczkowych na rzecz Przejmującego Ryzyko, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy CIT nie będzie stanowiła dla Wnioskodawcy kosztu uzyskania przychodów. Wnioskodawca wskazuje, że przepisy ustawy CIT nie wyłączają kwoty zbywanej wierzytelności jako kosztu podatkowego, wyłączają jedynie możliwość rozpoznania jako kosztu podatkowego straty z tytułu zbycia wierzytelności. Kosztem podatkowym jest zatem wartość nominalna zbywanych wierzytelności, która nie przekracza ceny za jaką zbywane są te wierzytelności.

Jednocześnie należy podkreślić, że koszt jaki Spółka poniosła na udzielenie pożyczki i wykreowanie tym samym wierzytelności, spełnia definicję kosztu uzyskania przychodów wskazaną w art. 15 ust. 1 ustawy CIT, jako że pomiędzy jego poniesieniem a przychodami z cesji wierzytelności istnieje związek przyczynowo-skutkowy, o którym mowa w tym przepisie.

Należy też wskazać, że w przypadku rozliczenia transakcji CDS, Wnioskodawca dokonuje cesji wierzytelności na rzecz Przejmującego Ryzyko w zamian za Zmienne Wynagrodzenie. W konsekwencji wierzytelności zostają przenoszone z majątku Wnioskodawcy i aktywa Wnioskodawcy ulegają pomniejszeniu. Zdaniem Wnioskodawcy takie uszczuplenie majątku w związku ze zbyciem wierzytelności stanowi jego koszt uzyskania przychodów.

Wnioskodawca w ramach rozliczenia transakcji CDS może przenieść na Przejmującego Ryzyko kapitał pożyczki, oraz wierzytelności z tytułu naliczonych, a nie zapłaconych przez klientów opłat (prowizje, odsetki, opłaty karne). Ustawa CIT nie zawiera natomiast przepisu szczegółowo regulującego sposób ustalania kosztu podatkowego w sytuacji, gdy zbywana wierzytelność obejmuje różne składniki w tym kapitał pożyczki.

Zdaniem Spółki konieczne jest uwzględnienie w rachunku podatkowym zasad opodatkowania odrębnie dla każdego składnika wierzytelności. W związku z tym, w celu ustalenia kosztów uzyskania przychodów w przypadku rozliczenia transakcji CDS, Spółka powinna ustalić proporcję w jakiej pozostaje wartość nominalna każdego składnika wierzytelności (np. kapitał pożyczki, prowizje, odsetki, opłaty karne) w jej ogólnej kwocie i taką proporcją posłużyć się w celu wyliczenia kwoty Wynagrodzenia Zmiennego przypadającego na poszczególne elementy zbywanych wierzytelności. Koszt podatkowy będzie stanowiła wartość kapitału pożyczki do wysokości ceny przypadającej proporcjonalnie na kapitał pożyczki. Wartość nominalna pożyczki w części w jakiej przekracza wysokość ceny przypadającej proporcjonalnie na kapitał pożyczki (strata) nie będzie stanowiła dla Spółki kosztu podatkowego.

Stanowisko wskazujące na konieczność ustalenia proporcji w jakiej znajduje się cena wierzytelności do poszczególnych składników tej wierzytelności znajduje poparcie także w orzecznictwie. Przykładowo WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 1 sierpnia 2011 r.,sygn. I SA/GI 201/11 (orzeczenie prawomocne) uznał: "Z kolei w każdym przypadku, gdy wierzytelność zbywana przez Bank na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego będzie niejednorodna (tak jak wskazała we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji prawa podatkowego, przedstawiając zdarzenie przyszłe, strona skarżąca), tzn. gdy w jej skład wchodzić będą oprócz kwoty niezapłaconego kredytu (pożyczki) także odsetki (w tym odsetki skapitalizowane), kwotę uzyskaną ze sprzedaży tej wierzytelności należy zaliczyć na poczet spłaty poszczególnych składników wierzytelności, według proporcji w jakiej pozostaje kwota uzyskana ze sprzedaży wierzytelności w skalkulowanej wartości nominalnej wierzytelności z podziałem wierzytelności na poszczególne elementy".

Stanowisko takie zostało potwierdzone także m.in. w wyroku NSA z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. II FSK 1509/11.

Podobne stanowisko zajmują również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach:

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26 października 2016 r., sygn. 1462-IPPB3.4510.940.2016.1.AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. ITPB3/4510-431/15-2/Mko,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2015 r., sygn. IPPB3/4510-471/15-2/JBB,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 3 sierpnia2015 r., sygn. ITPB3/4510-246/15-6/k.k.

* interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 12 grudnia2012 r., sygn. IPPB3/423-705/12-2/MS,

* interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 10 marca 2011 r., sygn. IPPB3/423-859/10-2/JB,

* interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 28 września 2011 r., sygn. ILPB4/423-224/11-2/DS.

Podsumowując, Spółka stoi na stanowisku, iż w przypadku rozliczenia transakcji CDS, aby wyliczyć koszt z tytułu zbycia wierzytelności (Zmienne Wynagrodzenie) przypadający na kwotę zbywanego kapitału pożyczki należy najpierw skalkulować, w jakiej proporcji kapitał wierzytelności pozostaje do całkowitej wartości nominalnej wierzytelności pożyczkowej.

W przypadku kapitału pożyczki, będącego elementem wierzytelności, Spółka uprawniona będzie do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty niespłaconego kapitału do wysokości przychodu z cesji (Zmiennego Wynagrodzenia) alokowanego proporcjonalnie na kwotę zbywanego kapitału pożyczki.

Mając powyższe na uwadze Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie swojego stanowiska.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.