0114-KDIP1-2.4012.236.2022.2.RD

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 maja 2022 r. wpłynął Państwa wniosek nadany za pośrednictwem platformy ePUAP o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy uznania opisanej ugody sądowej, za które otrzymano świadczenie pieniężne za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 2017 r. Pan uległ na terenie państwa należącego do Unii Europejskiej wypadkowi lotniczemu w skutek awarii silnika, świadcząc usługi jako pilot statku powietrznego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - (...), z siedzibą w Polsce. W skutek tego zdarzenia doznał Pan znacznego uszczerbku na zdrowiu i ma orzeczoną niezdolność do pracy (orzeczona renta z ZUS). Pan na dzień sporządzenia wniosku posiada nadal zarejestrowaną działalność gospodarczą (w Polsce). Od 16 lutego 2018 r. działalność gospodarcza podatnika jest zawieszona. Z wykazu Ministerstwa Finansów wynika, że firma Pana z dniem 6 września 2018 na podstawie art. 96 ust. 9a pkt 1 ustawy o VAT została wykreślona z rejestru czynnych podatników VAT. Statek powietrzny, który brał udział w wypadku posiadał polisę ubezpieczeniową (w tym OC), jednak zakres odpowiedzialności polisy wobec samej załogi wg m.in. ówczesnego kontrahenta Pana, na rzecz którego działał podatnik, jest sporna - w związku z czym Ubezpieczyciel nie poczuwa się do obowiązku wypłaty odszkodowania w pełnym zakresie. W 2020 r. w związku z wymienioną sprawą został przez Pana złożony pozew w polskim sądzie wobec producenta silnika, producenta wadliwej części oraz producenta statku powietrznego - wszystkie te podmioty mają siedzibę działalności gospodarczej w kraju znajdującym się poza Unią Europejską. Pozew został złożony w polskim sądzie cywilnym i dotyczył zapłaty kwot:

Wyżej wskazani pozwani nie uznali w całości ani w części roszczeń objętych postępowaniem sądowym rozpoczętym przez Pana, niemniej wyrazili wolę polubownego załatwienia sprawy związanej z Wypadkiem. Podatnik stoi na stanowisku, że za wypadek odpowiadają m.in. pozwani, lecz również wyraził wolę polubownego załatwienia sprawy W dniu 11 kwietnia 2022 r. zawarto sądową ugodę pomiędzy Panem a producentem silnika, producentem wadliwej części oraz producentem statku powietrznego. W ugodzie określono obowiązki zarówno Pana jak i pozostałych stron porozumienia. Na mocy niniejszej ugody Pan oświadczył, że z dniem otrzymania od Pozwanych zapłaconej na podstawie ugody kwoty, zrzeka się wobec każdego z Pozwanych indywidualnie oraz wobec wszystkich Pozwanych jako dłużników solidarnych, wszelkich roszczeń wynikających z lub związanych z Wypadkiem na podstawie jakiegokolwiek prawa właściwego, zarówno istniejących jak i mogących powstać w przyszłości, w szczególności roszczeń będących przedmiotem pozwu, za wyjątkiem roszczenia dotyczącego zapłaty kwoty wynikającej z ugody. Pan oświadczył, że kwota określona w ugodzie sądowej stanowi pełne i ostateczne zaspokojenie wszelkich roszczeń. Powyższe zrzeczenie się roszczeń przez podatnika wobec pozwanych obejmuje również zrzeczenie się roszczeń wobec podmiotów zależnych od pozwanych lub z nimi powiązanych. Powód potwierdził, że zawarcie ugody oraz wypłata kwoty ustalonej w ugodzie nie stanowi uznania odpowiedzialności po stronie pozwanych ani uznania ważności, dopuszczalności lub zasadności żadnego z roszczeń zaspokajanych polubownie na mocy przedmiotowej ugody. Podatnik zrzekł się również wobec pozwanych roszczeń o zwrot kosztów procesu. Pozwani z kolei oświadczyli w przedmiotowej ugodzie, że poprzez zawarcie ugody w żadnej mierze nie przyznają prawdziwości twierdzeń powoda podnoszonych w przedmiotowym procesie i stanowczo zaprzeczają swojej odpowiedzialności za wypadek. Decyzja pozwanych o zakończeniu postępowania sądowego w drodze ugodowej jest podyktowana względami ekonomicznymi związanymi z kosztami kontynuowania procesu sądowego. Pozwani zobowiązali się zapłacić solidarnie na Pana rzecz kwotę określoną w ugodzie w terminie trzech miesięcy od zawarcia przedmiotowej ugody, nie wcześniej jednak niż po dostarczeniu pozwanym postanowienia o umorzeniu postępowania, w związku z zawarciem ugody wraz ze stwierdzeniem jego prawomocności. Na dzień złożenia wniosku o indywidualną interpretację podatnik nie otrzymał jeszcze kwoty wynikającej z zawartej ugody.

Pytanie

Czy ww. świadczenie pieniężne uzyskane w ramach ugody sądowej jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

W Pana ocenie uzyskana kwota na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mogłaby stanowić zapłatę za świadczenia usług na rzecz pozwanych. Jednakże z uwagi na świadczenie usług na rzecz podatników spoza terytorium RP czynność nie będzie podlegać opodatkowaniu na terytorium kraju. W Pana ocenie uzyskana kwota związana jest z prowadzoną działalnością gospodarczą Pana. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów, stanowi usługę pod warunkiem jednak, że świadczona usługa ma charakter wzajemny i jednocześnie w następstwie wykonanej usługi, druga strona staje się beneficjentem tego świadczenia. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

W omawianym przypadku pozwani, w zamian za rezygnację przez Pana z dochodzenia roszczeń na drodze sądowej, w celu uniknięcia kosztów sądowych gotowi są do wypłaty określonej kwoty pieniężnej, która to kwota nie będzie ani odszkodowaniem i zadośćuczynieniem, ani rentą. W takim przypadku w Pana ocenie należy rozważyć opodatkowanie takiej wypłaty podatkiem od towarów i usług według stawki podstawowej (o ile kwota obrotu nie przekroczy wysokości 200.000 zł w ciągu roku, a w momencie uzyskania przychodu podatnik zostanie przywrócony do rejestru jako podatnik VAT czynny). Zapłata ta może być bowiem związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Pewne wskazania co do uznania danej czynności za czynność wchodzącą w zakres opodatkowania VAT zawarte są w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (m.in. wyrok w sprawie C-102/86 z 8 marca 1988 r., Apple and Pear Development Council; wyrok w sprawie C-258/95 z 16 października 1997 r., Julius Fillibeck Sohne GmbH & Co. KG; wyrok w sprawie c-16/93 z 3 marca 1994 r., R.J. Tolsma). Zgodnie tymi orzeczeniami, aby móc uznać daną czynność za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, powinny być łącznie spełnione następujące przesłanki; - pomiędzy usługobiorcą a usługodawcą istnieje związek prawny, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne; - beneficjent świadczenia odnosi korzyść o charakterze majątkowym z tytułu otrzymania świadczenia od usługodawcy; - odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z jego wyświadczeniem. W niniejszej sprawie wszystkie te warunki będą spełnione. Między Panem a pozwanymi będzie istniał związek prawny. Otrzyma Pan wynagrodzenie w zamian za powstrzymywanie się od dochodzenia roszczeń, natomiast pozwani odniosą korzyści z tytułu nieponoszenia dalszych kosztów procesu, co może wpłynąć na osiągane przez nich przychody. Mając jednak na uwadze definicję świadczenia usług na podstawie art. 5 ustawy o VAT to należy podkreślić, że opodatkowaniu podlega świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z definicją zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n. Jak wskazano wcześniej pozwani są osobami prawnymi, które prowadzą działalność gospodarczą a miejscem ich siedziby działalności gospodarczej jest kraj poza Unią Europejską. Jednocześnie usługa świadczona przez Pana nie jest wymieniona jako wyłączenie z definicji ogólnej miejsca świadczenia usług zgodnie z art. 28b ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n. Zatem należy stwierdzić, że zastosowanie ma przepis ogólny o miejscu świadczenia usług, a usługa podatnika będzie opodatkowana w kraju siedziby działalności gospodarczej pozwanych i nie będzie podlegać pod polską ustawę o podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pan przedstawił we wniosku jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.),

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy,

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy,

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z kolei z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia. Dana usługa podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Z opisu sprawy wynika, że w 2017 r. Pan uległ na terenie państwa należącego do Unii Europejskiej wypadkowi lotniczemu w skutek awarii silnika, świadcząc usługi jako pilot statku powietrznego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z siedzibą w Polsce. W skutek tego zdarzenia doznał Pan znacznego uszczerbku na zdrowiu i ma orzeczoną niezdolność do pracy (orzeczona renta z ZUS). Na dzień sporządzenia wniosku posiada Pan nadal zarejestrowaną działalność gospodarczą (w Polsce). Od 16 lutego 2018 r. działalność gospodarcza podatnika jest zawieszona. Statek powietrzny, który brał udział w wypadku posiadał polisę ubezpieczeniową (w tym OC), jednak zakres odpowiedzialności polisy wobec samej załogi wg m.in. ówczesnego kontrahenta Pana, na rzecz którego działał podatnik, jest sporna - w związku z czym Ubezpieczyciel nie poczuwa się do obowiązku wypłaty odszkodowania w pełnym zakresie. W 2020 r. w związku z wymienioną sprawą został przez Pana złożony pozew w polskim sądzie wobec producenta silnika, producenta wadliwej części oraz producenta statku powietrznego - wszystkie te podmioty mają siedzibę działalności gospodarczej w kraju znajdującym się poza Unią Europejską. Pozew został złożony w polskim sądzie cywilnym i dotyczył zapłaty kwot:

Wyżej wskazani pozwani nie uznali w całości ani w części roszczeń objętych postępowaniem sądowym rozpoczętym przez Pana, niemniej wyrazili wolę polubownego załatwienia sprawy związanej z Wypadkiem. Podatnik stoi na stanowisku, że za wypadek odpowiadają m.in. pozwani, lecz również wyraził wolę polubownego załatwienia sprawy W dniu 11 kwietnia 2022 r. zawarto sądową ugodę pomiędzy Panem a producentem silnika, producentem wadliwej części oraz producentem statku powietrznego. W ugodzie określono obowiązki zarówno Pana jak i pozostałych stron porozumienia. Na mocy niniejszej ugody Pan oświadczył, że z dniem otrzymania od Pozwanych zapłaconej na podstawie ugody kwoty, zrzeka się wobec każdego z Pozwanych indywidualnie oraz wobec wszystkich Pozwanych jako dłużników solidarnych, wszelkich roszczeń wynikających z lub związanych z Wypadkiem na podstawie jakiegokolwiek prawa właściwego, zarówno istniejących jak i mogących powstać w przyszłości, w szczególności roszczeń będących przedmiotem pozwu, za wyjątkiem roszczenia dotyczącego zapłaty kwoty wynikającej z ugody. Oświadczył Pan, że kwota określona w ugodzie sądowej stanowi pełne i ostateczne zaspokojenie wszelkich roszczeń. Powyższe zrzeczenie się roszczeń przez podatnika wobec pozwanych obejmuje również zrzeczenie się roszczeń wobec podmiotów zależnych od pozwanych lub z nimi powiązanych. Powód potwierdził, że zawarcie ugody oraz wypłata kwoty ustalonej w ugodzie nie stanowi uznania odpowiedzialności po stronie pozwanych ani uznania ważności, dopuszczalności lub zasadności żadnego z roszczeń zaspokajanych polubownie na mocy przedmiotowej ugody. Zrzekł się Pan również wobec pozwanych roszczeń o zwrot kosztów procesu. Pozwani z kolei oświadczyli w przedmiotowej ugodzie, że poprzez zawarcie ugody w żadnej mierze nie przyznają prawdziwości twierdzeń powoda podnoszonych w przedmiotowym procesie i stanowczo zaprzeczają swojej odpowiedzialności za wypadek. Decyzja pozwanych o zakończeniu postępowania sądowego w drodze ugodowej jest podyktowana względami ekonomicznymi związanymi z kosztami kontynuowania procesu sądowego. Pozwani zobowiązali się zapłacić solidarnie na rzecz Pana kwotę określoną w ugodzie w terminie trzech miesięcy od zawarcia przedmiotowej ugody, nie wcześniej jednak niż po dostarczeniu pozwanym postanowienia o umorzeniu postępowania, w związku z zawarciem ugody wraz ze stwierdzeniem jego prawomocności.

W związku z powyższym opisem sprawy powziął Pan wątpliwość, czy świadczenie pieniężne uzyskane w ramach ugody sądowej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium Polski.

W odniesieniu do powyższych wątpliwości należy wskazać, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Kwestie odszkodowań, jak i kar umownych z tytułu niewywiązania się z warunków umowy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360, z późn. zm.). Odszkodowanie jest zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Zgodnie z art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego,

zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy, lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego,

dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Z kolei w myśl art. 917 Kodeksu cywilnego,

przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Tak więc istotą ugody jest czynienie sobie wzajemnie ustępstw w zakresie oczekiwanych rezultatów stosunku prawnego, które należy zaliczyć do przedmiotowo istotnych elementów ugody (wyrok SN z dnia 24 lipca 2002 r., sygn. akt I CKN 915/00).

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania. Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata taka nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

TSUE w sprawie o sygnaturze C-277/05 Societe Thermale D'Eugenie - Les - Bains stwierdził, że: "Artykuły 2 ust. 1 i 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu".

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują przepisy Działu II "Skutki niewykonania zobowiązań" ustawy - Kodeks cywilny.

I tak, zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego,

można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę.

Z cyt. wyżej art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań. Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Mając na uwadze powyższe regulacje prawne należy wskazać, że kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Trzeba zaznaczyć, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Odwołując się zatem do art. 361 i art. 471 Kodeksu cywilnego należy stwierdzić, że istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie, a zatem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Także w przypadku, gdy odszkodowanie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jego istota sprowadza się do naprawienia wyrządzonej w związku z tym szkody. Innymi słowy, przesłanką odszkodowania przewidzianego w art. 471 Kodeksu cywilnego jest nie samo niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, a spowodowanie tym szkody w rozumieniu art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego.

Uwzględniając powyższe przepisy w kontekście okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie należność, którą Pan otrzyma na podstawie ugody nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Kwota ta nie stanowi wynagrodzenia za jakiekolwiek świadczenie. W przedmiotowej sprawie uznać należy, że wypłacona przez producenta silnika, producenta wadliwej części, oraz producenta statku powietrznego kwota pełni rolę rekompensaty i sprowadza się do naprawienia szkody powstałej u Pana w związku z wypadkiem lotniczym, wskutek awarii silnika. Świadcząc usługi pilota statku powietrznego w związku z wypadkiem doznał Pan uszczerbku na zdrowiu i ma Pan orzeczoną niezdolność do pracy. Ubezpieczyciel statku powietrznego, który brał udział w wypadku nie poczuwał się do wypłaty odszkodowania w pełnym zakresie dlatego złożył Pan pozew wobec producenta silnika, producenta wadliwej części oraz producenta statku powietrznego do zapłaty kwot tytułem odszkodowania, zadośćuczynienia i renty miesięcznej. Pozwani wyrazili wolę polubownego załatwienia sprawy związanej z wypadkiem i zobowiązali się zapłacić solidarnie kwotę określoną w ugodzie. Zatem wypłacona Panu kwota posiada cechy rekompensaty za poniesioną szkodę. W sytuacji przedstawionej we wniosku nie dojdzie więc do odpłatnego świadczenia usługi, bowiem całokształt stosunków między stronami wskazuje na brak skonkretyzowanego świadczenia. Otrzymana kwota od pozwanych (producent silnika, producent wadliwej części, producent statku powietrznego) nie jest należna w zamian za świadczenie wzajemne w postaci wykonania określonych czynności przez Pana. W konsekwencji, wskazana transakcja ma charakter jednostronny, a otrzymane świadczenie pieniężne nie można uznać za wynagrodzenie za wyświadczenie jakiejkolwiek usługi. W efekcie nie wystąpi odpłatne świadczenie podlegające, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu na gruncie podatku od towarów i usług.

Tym samym należy stwierdzić, że otrzymane przez Pana świadczenie pieniężne uzyskane w ramach ugody sądowej od producenta silnika, producenta wadliwej części oraz producenta statku powietrznego, spełnia funkcję odszkodowawczą i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym, kwota ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W konsekwencji stanowisko Państwa Spółki w zakresie pytania oznaczonego nr 3 należy za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ponadto informujemy że niniejsza interpretacja dotyczy podatku od towarów i usług. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).