0113-KDIPT2-3.4011.699.2022.2.IR - Zwolnienie z długu poręczyciela długu wekslowego jako niestanowiące jego przychodu

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 września 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 7 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia z długu. Uzupełniła go Pani pismem z 15 grudnia 2022 r. (data wpływu 19 grudnia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani emerytką - osobą fizyczną - nie prowadzi Pani działalności gospodarczej.

W 2001 r. podpisała Pani - jako poręczyciel - weksel "in blanco" dla synowej.... (wystawca weksla), która prowadziła działalność gospodarczą jako ajent (franczyzobiorca) w "X" w.. Obecnie nie prowadzi działalności gospodarczej - jest na rencie inwalidzkiej.

W 2012 r. synowa zakończyła umowę z "X". Końcowe rozliczenie wykazało dług wobec "X" w kwocie...zł. Dług ten wynika z niezapłaconych faktur za towary do sprzedaży.

O tym długu dowiedziała się Pani od komornika, który zajął Jej świadczenie emerytalne w czerwcu 2016 r. Od tego momentu rozpoczęła Pani batalię sądową z "X" - P., najpierw o przywrócenie terminu, gdyż nie otrzymała Pani nakazu zapłaty, a później o umorzenie długu. Proces sądowy zakończył się dopiero w 2022 r.

W prawomocnym wyroku Sąd dnia... 2022 r., sygn. akt..., oddalił Jej apelację, natomiast na podstawie zaświadczenia komornika ustalił należną jeszcze wierzycielowi ("X") kwotę do zapłaty w wysokości... zł.

Dnia 2 sierpnia 2022 r. "X" Sp. z o.o. w P. zawarła z Panią ugodę, gdzie na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego zwolniła Panią z długu w całości (... zł), a Pani przyjęła to zwolnienie.

Nakazem zapłaty i egzekucją komorniczą objęci byli:

1).... - I wystawca weksla, ajent "X",

2).... - II wystawca weksla, współmałżonek (zmarł...),

3).... - poręczyciel (Pani),

4)..... - poręczyciel.

Od prawnika dowiedziała się Pani, że zwolnienie z "długu" jest to przychód podlegający naliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że "X" Sp. z o.o. zawarła z Nią (...) umowę - oświadczenie o zawarciu porozumienia w toku egzekucji komorniczej oraz postanowienie komornika dot. kosztów postępowania egzekucyjnego. Została Pani zwolniona z długu w pozostałej części (całości).

Nie korzystała Pani z towarów lub środków finansowych, z którymi wiązał się dług wobec "X", który powiększałby Jej osobisty dochód. W realiach niniejszej sprawy występowała Pani jako poręczyciel wekslowy.

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

1. Czy opisany stan faktyczny skutkuje zobowiązaniem do zapłaty podatku dochodowego?

2. Czy w opisanym stanie faktycznym uzyskała Pani przychód, który byłby podstawą zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych?

3. Czy są przepisy w ustawie PIT o zwolnieniu osób fizycznych z dochodów wynikających z umów ugody?

4. Jeżeli jest zobowiązanie podatkowe to jak go rozliczyć i kiedy?

5. Czy podstawą ewentualnego rozliczenia Pani z właściwym urzędem skarbowym będzie dokument otrzymany od "X" Sp. z o.o., który winien zostać uwzględniony w zeznaniu rocznym za 2022 r.?

Pani stanowisko w sprawie

Nie czuje się Pani odpowiedzialna za ten dług. Wobec czego uważa Pani, że "zwolnienie z długu" nie jest Jej dochodem, przeciwnie od czerwca 2016 r. do sierpnia 2022 r. Komornik egzekwował 25% Jej świadczenia emerytalnego, co doprowadzało do skrajnie ubogiego życia przez ponad 6 lat. Ma Pani 75 lat, jest schorowana -.... W związku z powyższym spora część emerytury przeznaczona jest na leki.

Oświadcza Pani, że nie jest odpowiedzialna za ten dług, ani nie czerpała Pani żadnych korzyści z zakupionego z "X" towaru, a nie zapłaconego przez ajentkę..... (wystawca weksla).

W uzupełnieniu własnego stanowiska dodała Pani, że o przychodzie opodatkowanym PIT można mówić zawsze, gdy dochodzi do określonego przyrostu (przysposobienia) majątkowego o charakterze definitywnym (bezzwrotnym), o ile nie został wyraźnie zwolniony, czy też wyłączony od opodatkowania lub od którego nie zaniechano poboru podatku. Może to być więc zarówno zwiększenie aktywów podatnika, jak i zmniejszenie jego pasywów.

Zgodnie z art. 32 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe, poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten za kogo poręczył.

Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej.

Natomiast zgodnie z art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę poręczenia, poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Poręczenie stanowi postać zabezpieczenia typu osobistego poprzez umocnienie pozycji prawnej wierzyciela, który może szukać zaspokojenia swojej wierzytelności także z majątku poręczyciela.

Pani zdaniem, na skutek zawartej ugody nie następuje u Pani jakiekolwiek przysporzenie majątkowe, bowiem jako poręczyciel nie korzystała Pani ze środków finansowych, które zabezpieczała wekslowo i których spłatę poręczała.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2647):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucję zwolnienia z długu reguluje art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1360), w myśl którego:

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Odnosząc się do przedstawionego stanu faktycznego wyjaśnić należy, że co do zasady zwolnienie z długu może powodować powstanie przychodu nie tylko u osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, ale również u osób fizycznych takiej działalności nieprowadzących. O przychodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych można bowiem mówić zawsze, gdy dochodzi do określonego przyrostu majątkowego o charakterze definitywnym (bezzwrotnym), który wolą ustawodawcy nie został zwolniony, czy też wyłączony od opodatkowania lub od którego nie zaniechano poboru podatku. Może być to więc zarówno zwiększenie aktywów podatnika, jak i zmniejszenie jego pasywów.

Wyjaśnić należy, że stosownie do art. 30 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 282):

Zapłatę wekslu można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Poręczenie może dać osoba trzecia lub nawet osoba, podpisana na wekslu.

Zgodnie z treścią art. 32 ww. ustawy:

Poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa, wynikające z weksla, przeciw osobie, za którą poręczył, i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla.

Niemniej jednak, mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, wyjaśnić należy, że stosownie do art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Poręczenie stanowi postać zabezpieczenia typu osobistego, poprzez umocnienie pozycji prawnej wierzyciela, który może szukać zaspokojenia swojej wierzytelności także z majątku poręczyciela. Podstawową cechą poręczenia jest jego akcesoryjność. Zobowiązanie poręczyciela pozostaje w stosunku zależności do zobowiązania dłużnika głównego i zasadniczo dzieli jego los. W przypadku zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika lub przez osobę trzecią albo w przypadku wygaśnięcia wierzytelności z innych tytułów wygasa również zobowiązanie poręczyciela. Odpowiedzialność poręczyciela jest zatem uzależniona od istnienia ważnego zobowiązania dłużnika, którego poręczyciel dług poręczył. O akcesoryjności poręczenia przesądza także zależność między zakresem odpowiedzialności poręczyciela a rozmiarem zobowiązania dłużnika, co przekłada się na odpowiedzialność poręczyciela także za wszelkie dodatkowe zobowiązania przewidziane zobowiązaniem głównym (np. odsetki, koszty postępowania).

Wobec powyższego, mając na uwadze przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz charakter instytucji poręczenia stwierdzić należy, że zwolnienie z długu poręczyciela nie powoduje powstania dla niego obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, a wartość zwolnienia z długu, nie stanowi dla poręczyciela przychodu podlegającego opodatkowaniu tym podatkiem. Wskazać należy, że u poręczyciela nie następuje bowiem jakiekolwiek przysporzenie majątkowe na skutek tego zdarzenia, ponieważ poręczyciel nie korzystał ze środków finansowych pochodzących ze źródła, którego spłatę poręczył. Skoro majątek poręczyciela nie uległ powiększeniu, gdyż nie był on beneficjentem środków pochodzących z tego źródła - to nie można uznać, że w wyniku zawarcia ugody i zwolnienia poręczyciela z długu, powstaje przychód po stronie poręczyciela.

Reasumując stwierdzić należy, że kwota zwolnienia z długu nie stanowi dla Pani, jako poręczyciela długu wekslowego, przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z tym nie spowoduje u Pani obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zatem, Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1-3 należało uznać za prawidłowe. W świetle powyższego, bezprzedmiotowa stała się odpowiedź na pytanie oznaczone we wniosku nr 4 i 5.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do oceny załączonych dokumentów. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb Ordynacji podatkowej. Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.".

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2651).