0113-KDIPT2-2.4011.798.2022.2.ACZ - Ulga dla seniorów

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 września 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 7 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie "ulgi dla pracujących seniorów". Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Przedmiotem zapytania jest 2022 r.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przysługuje ulga dla seniora aktywnego zawodowo w kwocie 85 528 zł.

Ma Pan możliwość jednorazowo odliczyć od dochodów kwotę 85 528 zł w dowolnym miesiącu w ciągu roku podatkowego.

Ukończył Pan 65 lat, 11 lipca 2005 r. Jest Pan emerytem, prowadzi Pan działalność (Kancelaria adwokacka) i pobiera emeryturę. Po ukończeniu 65 lat prowadzi Pan działalność gospodarczą " (...)", przy ul. (...).

Obecnie, po ukończeniu 65 lat otrzymuje Pan emeryturę w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i nie pobiera Pan innych świadczeń.

Przychody z tytułu działalności gospodarczej po ukończeniu 65 lat rozliczane są podatkiem liniowym 19%.

Z tytułu uzyskiwanych przychodów z działalności gospodarczej podlega Pan ubezpieczeniu społecznemu w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jako emeryt, nie opłacając składek, wobec braku obowiązku ich opłacania. Opłaca Pan jedynie składkę zdrowotną.

W okresie będącym przedmiotem zapytania zamierza Pan złożyć wniosek o zawieszenie emerytury na okres jednego miesiąca lub dwóch, gdyż Pana dochód pozwala na skorzystanie z ulgi w ciągu miesiąca lub dwóch, po czym zamierza Pan wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wznowienie wypłaty świadczenia emerytalnego.

Pytania

1. Czy odliczenie tej ulgi w danym miesiącu i zawieszenie pobierania świadczenia emerytalnego wyłącznie w tym miesiącu uprawnia do tej ulgi i jest spełnieniem wymogów opisanych w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2. Jeżeli odpowiedz jest negatywna to prosi Pan o udzielenie odpowiedzi, na jaki okres należy zawiesić świadczenie emerytalne, aby skorzystać z tej ulgi?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie, w opisanym przypadku ma miejsce spełnienie wymogów opisanych w wyżej powołanej ustawie i przysługuje Panu ulga w kwocie 85 528 zł odliczona od dochodu, skoro nastąpi zawieszenie świadczenia emerytalnego w miesiącu, w którym nastąpi odliczenie ulgi.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2647):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W świetle art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak stanowi art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Odrębnym źródłem przychodu jest wskazana w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozarolnicza działalność gospodarcza.

W świetle art. 14 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl powołanych powyżej przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

wolne od podatku dochodowego są przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8, oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30c albo art. 30ca albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia w przypadku kobiety i 65. roku życia w przypadku mężczyzny, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł pod warunkiem, że podatnik podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz podatnik, mimo nabycia uprawnienia, nie otrzymuje:

W myśl art. 21 ust. 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku na podstawie ust. 1 pkt 148 i 152-154 nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie niniejszej ustawy, zwolnionych od podatku dochodowego oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast z art. 21 ust. 44 ww. ustawy wynika, że:

Suma przychodów zwolnionych od podatku na podstawie ust. 1 pkt 148 i 152-154 nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85.528 zł.

W ramach "Polskiego Ładu" wprowadzono przepisy dla osób, które pomimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego nadal pozostają aktywne zawodowo i nie pobierają świadczeń emerytalno-rentowych, zwane potocznie "ulgą dla pracujących seniorów". Ulga ta zapisana została w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uprawnionymi do korzystania z tego przywileju podatkowego są kobiety po ukończeniu 60. roku życia i mężczyźni po ukończeniu 65. roku życia pod warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu uzyskania objętych zwolnieniem przychodów. Analizowany przepis przewiduje zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów osiągniętych przez te osoby ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia zawieranych w ramach działalności wykonywanej osobiście, pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym albo rozliczanych w ramach tzw. IP Box-a. Zwolnienie to jest limitowane - dotyczy bowiem przychodów w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.

Aby korzystać z omawianego zwolnienia, podatnik nie może również otrzymywać, mimo nabycia uprawnienia, świadczeń wymienionych enumeratywnie w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyższe, przedmiotowym zwolnieniem mogą być objęte przychody podatnika - mężczyzny po ukończeniu 65. roku życia, uzyskane m.in. z pozarolniczej działalności gospodarczej, pod warunkiem, że:

* podatnik, mimo nabycia uprawnienia, nie otrzymuje żadnego świadczenia emerytalnego lub świadczenia systemowo zastępującego takie świadczenie,

* przychody z tytułu działalności gospodarczej podlegają ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W konsekwencji, jeżeli podatnik zawiesi pobieranie emerytury to osiągnięte przez niego przychody m.in. z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym zwolnione będą z opodatkowania podatkiem dochodowym do kwoty 85 528 zł uzyskanych z tej działalności przychodów.

Odnosząc się natomiast do kolejnego warunku skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jakim jest podleganie przychodów osiąganych przez podatnika z tytułu działalności gospodarczej ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

5a) osobami współpracującymi z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego;

7b) otrzymującymi stypendium doktoranckie doktorantami;

9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium";

9b) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;

(...)

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ww. ustawy:

Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 22, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Z kolei jak stanowi art. 9 ust. 4a ww. ustawy:

Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2c i 4b.

W myśl art. 9 ust. 4c ww. ustawy:

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

Zgodnie natomiast z art. 9 ust. 5 ww. ustawy:

Osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4, 4a i 4c, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Mając na uwadze powyższe, podkreślić należy, że posiadanie prawa do emerytury lub renty nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych, jednak wpływa na charakter i zakres tych ubezpieczeń z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Powołany wyżej art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi m.in., że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Z kolei - zgodnie z przywołanym zastrzeżeniem - według art. 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby mające ustalone prawo do emerytury i prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu.

Odnosząc powyższe uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy, stwierdzić należy, że z powołanego wyżej art. 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że podlega Pan ubezpieczeniom (emerytalnemu i rentowemu) dobrowolnie, czyli może, ale nie musi Pan odprowadzać składek na ubezpieczenia. W powyższym zakresie ma Pan prawo dokonać wyboru przyjmując związane z nim konsekwencje.

Należy zatem uznać, że mając wybór nie przystąpił Pan do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (nie złożył odpowiednich wniosków i nie opłaca składek), tym samym - w związku ze swoją decyzją - nie podlega Pan w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Ponadto, badając celowość wprowadzenia w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyrażenia związanego z "podleganiem ubezpieczeniom społecznym", można stwierdzić, że istota tego zapisu sprowadza się do ustanowienia wymogu odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, które z kolei zwiększałyby przyszłą emeryturę. Trudno bowiem w inny sposób wyjaśnić cel zastosowania ww. wyrażenia. Powyższa argumentacja wpisuje się w ogólną narrację towarzyszącą wprowadzeniu Polskiego Ładu, która podkreśla, że tzw. ulga dla pracujących seniorów to zachęta do kontynuacji pracy. W związku z powyższym można wnioskować, że osoba będąca dłużej aktywną zawodowo, dłużej wpłaca składki ZUS, a tym samym zwiększa swoją przyszłą emeryturę.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że zawieszenie świadczenia emerytalnego na okres 1 miesiąca lub dwóch, dałoby Panu prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyłącznie w sytuacji, gdyby z tytułu uzyskiwanych przez Pana przychodów z działalności gospodarczej podlegał Pan ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych bądź uzyskiwał Pan inny przychód, spośród wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu którego podlegałby Pan ubezpieczeniom społecznym.

Ponieważ jednak z opisu sprawy nie wynika, że uzyskuje Pan także inne przychody, wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - z tytułu uzyskania których podlega Pan ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - to w takiej sytuacji nie może Pan w okresie zawieszenia wypłaty świadczeń emerytalnych skorzystać z prawa do ulgi dla seniora z tytułu uzyskiwanych przez Pana przychodów z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w zeznaniu rocznym za 2022 r.

W konsekwencji, udzielenie odpowiedzi na sformułowane przez Pana pytanie nr 2 jest bezprzedmiotowe, ponieważ brak możliwości skorzystania przez Pana z ulgi dla pracujących seniorów w zeznaniu rocznym za 2022 r. nie wynika z długości okresu zawieszenia świadczenia emerytalnego, lecz jest związany z brakiem podlegania przez Pana ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z tytułu uzyskiwanych przez Pana przychodów z działalności gospodarczej.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Tutejszy Organ podkreśla, że jednym z celów interpretacji indywidualnych jest zinterpretowanie przepisów budzących wątpliwość wśród podatników, w określonych stanach faktycznych czy zdarzeniach przyszłych. Przepis art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2651) nakłada na Organ podatkowy obowiązek udzielania interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego.

W myśl art. 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, ilekroć w ustawie jest mowa o:

Zatem, wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacje indywidualne nie dotyczą przepisów prawa regulujących zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym wynikającym z ustaw innych niż podatkowe.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe jest zgodne ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Pełna weryfikacja prawidłowości Pana stanowiska może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy - Ordynacja podatkowa.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2651). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2651).