0113-KDIPT2-2.4011.475.2022.2.ACZ

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 maja 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 29 kwietnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sprzedaży lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 21 lipca 2022 r. (wpływ 25 lipca 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 21 września 2015 r. nabyła Pani w drodze umowy darowizny nieruchomość, tj. mieszkanie o powierzchni 75,28 m², położone w..

Mieszkanie to zbyła Pani na rzecz osoby trzeciej 29 lipca 2017 r. Złożyła Pani deklarację PIT-39 obejmującą dochód z tytułu sprzedaży nieruchomości w wysokości 331 000 zł. Należny z tego tytułu podatek wyniósł 62 890 zł.

Przeciwko Pani założono w Sądzie Okręgowym... sprawę o unieważnienie darowizny zbytej nieruchomości, o której mowa wyżej. Podstawą pozwu była niezdolność do podejmowania przez darczyńcę własnych decyzji, z uwagi na chorobę Alzheimera.

W związku z toczącym się postępowaniem Pani pełnomocnik złożył wniosek do. Urzędu Skarbowego... o odroczenie płatności podatku z tytułu zbycia nieruchomości w 2017 r., z uwagi na oczekiwanie na wynik sprawy cywilnej, która mogła mieć wpływ na istnienie obowiązku podatkowego. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie, a podatek został odroczony do 31 grudnia 2021 r.

19 października 2021 r. zapadł wyrok w sprawie unieważnienia darowizny z 21 września 2015 r.

W związku z okolicznością, że darowane mieszkanie zostało przez jego późniejszego nabywcę (Panią) zbyte i nie było możliwości fizycznego zwrotu darowizny przedstawiciel darczyńcy i obdarowana - Pani, zawarliście ugodę w przedmiocie zwrotu równowartości ceny sprzedaży darowanej nieruchomości. Ugoda została zawarta 29 października 2021 r. Na dzień złożenia wniosku spłaciła Pani już kwotę 100 000 zł, z należnych 331 000 zł.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że na dzień złożenia uzupełnienia wniosku, spłaciła Pani już kwotę 160 000 zł, z należnych 331 000 zł.

Wyrok Sądu Okręgowego...,. Wydział Cywilny, wydany 19 października 2021 r. w sprawie o sygn. akt..., w sprawie stwierdzenia nieważności darowizny zawartej między... a... uprawomocnił się 4 listopada 2021 r.

Powyższy wyrok został wydany w oparciu o art. 82 Kodeksu cywilnego, z uwagi na stan wyłączający świadome podjęcie decyzji darczyńcy, tj.... w chwili dokonania darowizny.

Ugoda z 29 października 2021 r. jest ugodą pozasądową, zawartą bez udziału organów czy osób trzecich, jedynie pomiędzy opiekunem prawnym darczyńcy... a Panią jako obdarowaną..

W ugodzie wskazano datę 30 kwietnia 2023 r. jako ostateczną datę spłaty ostatniej raty z ustalonych na poczet spłaty wartości darowizny. Na dzień złożenia uzupełnienia wniosku spłaciła Pani darczyńcę kwotą 160 000 zł (tj. 8 rat po 20 000 zł), z kwoty 331 000 zł, gdzie Pani pełnomocnik przesłał wszystkie dowody wpłaty do. Urzędu Skarbowego... wraz wyrokiem z 19 października 2021 r., ugodą z 19 października 2021 r. i korektą PIT-39 za 2017 r.

Pytanie

Czy w związku z unieważnieniem darowizny mieszkania, które stanowiło przedmiot sprzedaży, a co za tym idzie, w wyniku której uzyskała Pani dochód w 2017 r. oraz w związku z obowiązkiem zwrotu wartości darowizny przez Panią darczyńcy, powstał u Pani obowiązek podatkowy z tytułu uzyskania dochodu ze sprzedaży nieruchomości w 2017 r.?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, w opisanym stanie faktycznym nie może być mowy o powstaniu obowiązku podatkowego, a co za tym idzie złożenie korekty PIT-39 i wykazanie wartości podatku "0" jest właściwe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów jest odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Zgodnie z art. 30e ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podstawą obliczenia podatku jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych.

Przy tak określonej podstawie opodatkowania uznać należy, że skoro de facto do sprzedaży nie mogło dojść, a u Podatnika (Pani) na skutek konieczności zwrotu wartości nabytej w drodze unieważnionej darowizny nieruchomości nie powstał żaden dochód, to nie może być Pani zobowiązana do uiszczenia podatku na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Unieważnienie aktu darowizny jedynie potwierdza fakt, że darowizna jest nieważna z mocy samego prawa.

Zgodnie z art. 82 Kodeksu cywilnego, nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Złożenie oświadczenia w tym stanie powoduje, że oświadczenie to jest nieważne z mocy ustawy od samego początku. Wyrok unieważniający darowiznę jedynie potwierdza tę okoliczność. W związku z tym obdarowany nigdy nie staje się właścicielem nieruchomości. Skoro tak, to zgodnie z zasadą, że nie może przenieść więcej praw niż sam posiada, nigdy nie mógł prawnie zbyć nieruchomości i uzyskać z tego tytułu przychodu będącego podstawą powstania obowiązku podatkowego. W istocie nie można mówić o zbyciu nieruchomości i uzyskaniu z tego tytułu przychodu.

Nadto, o braku podstawy opodatkowania, a co za tym idzie powstania konieczności zapłaty podatku świadczy fakt, że z uzyskanych w istocie środków finansowych musi Pani rozliczyć się z darczyńcą. Zatem, w wyniku takiego rozliczenia Pani przychód z ewentualnej czynności sprzedaży wynosi "zero".

W świetle powyższego, na skutek unieważnienia darowizny i zwrotu uzyskanego wzbogacenia wobec darczyńcy, nie uzyskuje Pani dochodu z tytułu zbycia/sprzedaży nieruchomości, która co istotne, nie była Pani własnością.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

Źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

d) innych rzeczy, - jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Podkreślić należy, że przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, jeżeli nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej, skutkuje powstaniem przychodu. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym, kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Z opisu sprawy wynika, że 21 września 2015 r. nabyła Pani w drodze umowy darowizny lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość.

Mieszkanie to zbyła Pani na rzecz osoby trzeciej 29 lipca 2017 r. i złożyła Pani deklarację PIT-39 obejmującą dochód z tytułu sprzedaży nieruchomości w wysokości 331 000 zł. Należny z tego tytułu podatek wyniósł 62 890 zł.

Przeciwko Pani założono w Sądzie Okręgowym sprawę o unieważnienie darowizny zbytej nieruchomości, o której mowa wyżej. Podstawą pozwu była niezdolność do podejmowania przez darczyńcę własnych decyzji, z uwagi na chorobę.

W związku z toczącym się postępowaniem Pani pełnomocnik złożył wniosek do Urzędu Skarbowego o odroczenie płatności podatku z tytułu zbycia nieruchomości w 2017 r., z uwagi na oczekiwanie na wynik sprawy cywilnej, która mogła mieć wpływ na istnienie obowiązku podatkowego. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie, a podatek został odroczony do 31 grudnia 2021 r.

19 października 2021 r. zapadł wyrok w sprawie unieważnienia darowizny z 21 września 2015 r., prawomocny od 4 listopada 2021 r. Powyższy wyrok został wydany w oparciu o art. 82 Kodeksu cywilnego, z uwagi na stan wyłączający świadome podjęcie decyzji darczyńcy, w chwili dokonania darowizny.

W związku z okolicznością, że darowane mieszkanie zostało przez jego późniejszego nabywcę, tj. Panią zbyte i nie było możliwości fizycznego zwrotu darowizny przedstawiciel darczyńcy i obdarowana - Pani, zawarliście ugodę w przedmiocie zwrotu równowartości ceny sprzedaży darowanej nieruchomości. Ugoda została zawarta 29 października 2021 r. i jest ugodą pozasądową, zawartą bez udziału organów czy osób trzecich, jedynie pomiędzy opiekunem prawnym darczyńcy a Panią jako obdarowaną.

W ugodzie wskazano datę 30 kwietnia 2023 r. jako ostateczną datę spłaty ostatniej raty z ustalonych na poczet spłaty wartości darowizny. Na dzień złożenia uzupełnienia wniosku spłaciła Pani darczyńcę kwotą 160 000 zł, a Pani pełnomocnik przesłał wszystkie dowody wpłaty do... wraz wyrokiem z 19 października 2021 r., ugodą z 19 października 2021 r. i korektą PIT-39 za 2017 r.

Dokonując oceny skutków podatkowych sprzedaży lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość i kwestii zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu tej sprzedaży wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.):

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W myśl art. 888 § 1 ustawy - Kodeks cywilny:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Zgodnie z art. 890 § 1 ww. Kodeksu:

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Jak stanowi art. 890 § 2 ww. Kodeksu:

Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.

Zgodnie z prawem cywilnym darowizna dochodzi do skutku w drodze umowy jednostronnie zobowiązującej, której treścią jest zarówno zobowiązanie darczyńcy do spełnienia świadczenia pod tytułem darmym na rzecz obdarowanego, czyli do dokonania rozporządzenia i wydania przedmiotu darowizny, jak i oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny. Jeżeli przedmiotem darowizny jest nieruchomość, to umowa darowizny pod rygorem nieważności winna mieć formę aktu notarialnego. Tym samym zawarcie umowy darowizny nieruchomości powoduje przejście jej własności na obdarowanego z chwilą zawarcia aktu notarialnego, w którym darczyńca daruje tę nieruchomość obdarowanemu a obdarowany darowiznę przyjmuje. Z tą datą darczyńca traci własność nieruchomości.

Zgodnie natomiast z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego:

Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Jak stanowi art. 58 § 2 ww. Kodeksu:

Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Powyższy artykuł określa, od strony negatywnej, zakres dopuszczalnej treści czynności prawnej. Ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, zarówno do jednostronnych, jak i do umów, w tym umowy darowizny (Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1-44910. Tom I, red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, 2013, C. H. Beck, Wydanie 7)

Czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania (ab initio). Uznanie czynności za nieważną ma wobec tego charakter pierwotny, nie następczy - czynność taka nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych tak, jak gdyby nigdy nie istniała. Co istotne, nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa, bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dodatkowych zdarzeń. Nie jest wymagane ani oświadczenie woli stron czynności, ani konstytutywne orzeczenie sądu.

W przypadku postępowań w sprawie o unieważnienie umowy darowizny tylko wyrok sądu powoduje, że skutki czynności traktuje się jakby nigdy nie nastąpiły. Jedynie prawomocny wyrok sądu, który w swej treści orzeka nieważność powoduje, że traktuje się umowę jako niezawartą. Konsekwencją takiego orzeczenia jest to, że traktuje się taką umowę jako niebyłą, nigdy nie zawartą.

Zgodnie natomiast z art. 82 Kodeksu cywilnego:

Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

W świetle przywołanych powyżej przepisów należy stwierdzić, że skutkiem stwierdzenia przez Sąd nieważności umowy darowizny zawartej 21 września 2015 r. pomiędzy darczyńcą a Panią jako obdarowaną jest to, że umowę tę traktować należy jako nigdy nie zawartą.

Tymczasem, jak wskazano wyżej, przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, jeżeli nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej, skutkuje powstaniem przychodu.

Tym samym, skoro czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania, a zatem umowę darowizny z 21 września 2015 r. należy traktować jako nigdy nie zawartą (nie byłą), oznacza to, że nie była Pani właścicielem lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość i nie mogła Pani rozporządzać tym lokalem jak właściciel, a zatem dokonać jego sprzedaży.

W konsekwencji, nie można stwierdzić, że powstał u Pani przychód z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, skoro nie dysponowała Pani tytułem prawnym do sprzedanego lokalu mieszkalnego (nie była Pani właścicielem tego lokalu).

W związku z powyższym nie wystąpił u Pani obowiązek zapłaty 19% podatku dochodowego od osób fizycznych oraz obowiązek złożenia deklaracji PIT-39 za 2017 r. ze sprzedaży lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zastrzec należy, że niniejsza interpretacja indywidualna stanowi rozstrzygnięcie w zakresie postawionego przez Panią pytania dotyczącego kwestii powstania obowiązku podatkowego z tytułu uzyskania przychodu ze sprzedaży lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość i nie odnosi się do sposobu opodatkowania podatkiem dochodowym środków pieniężnych otrzymanych przez Panią ze zbycia tego lokalu mieszkalnego.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Pełna weryfikacja prawidłowości Pani stanowiska może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy - Ordynacja podatkowa.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).