0112-KDIL4.4012.597.2017.3.JKU - Opodatkowanie podatkiem VAT czynności nabycia wierzytelności. Opodatkowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowania.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 6 listopada 2017 r. (data wpływu 8 listopada 2017 r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 stycznia 2018 r. (data wpływu 22 stycznia 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

* braku opodatkowania czynności nabycia wierzytelności,

* braku opodatkowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowania

- jest prawidłowe.

W dniu 8 listopada 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

* braku opodatkowania czynności nabycia wierzytelności,

* podstawy opodatkowania ww. czynności,

* braku opodatkowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowania.

Wniosek został uzupełniony w dniu 28 grudnia 2017 r. oraz w dniu 22 stycznia 2018 r. o wpłatę i o doprecyzowanie stanu sprawy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem m.in. jest działalność oznaczona symbolem PKWiU 64.99.19.0. W ramach działalności na podstawie bezwarunkowego przelewu wierzytelności (regulowanej przepisami art. 509 i in. Kodeksu cywilnego) Zainteresowany kupuje od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn, a w szczególności dodatkowe wydatki i koszty, konieczność konsultacji z doradcami, wizyty w kancelarii lub w sądzie, nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika. Poszkodowani (cedenci) otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie (cesjonariuszowi) Wnioskodawcy uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania Zainteresowany bierze na siebie. W chwili zawierania umowy przelewu wierzytelności określenie wartości nominalnej wierzytelności nie jest możliwe do precyzyjnego określenia. Oszacowanie wartości nominalnej wierzytelności jest możliwe w określonym przedziale ryzyka, gdyż kupowane wierzytelności mają zazwyczaj sporny charakter co do wysokości. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób (najczęściej w oparciu o opinię niezależnego rzeczoznawcy) jest ustalana przez Sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń a firmą Wnioskodawcy. Między cedentem a firmą Zainteresowanego (cesjonariuszem) w związku z dokonaną cesją nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności w momencie zawierania transakcji firma Wnioskodawcy nie otrzymuje od zbywcy cesji żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia. W umowie cesji brak zastrzeżenia cesji zwrotnej. Firma Wnioskodawcy wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu. Zainteresowany nadmienia, że jest podatnikiem podatku VAT.

W piśmie z dnia 16 stycznia 2018 r. - stanowiącym uzupełnienie wniosku - Zainteresowany wskazał, że:

Zawiera umowę cesji o charakterze odpłatnym, wynagrodzenie dla cedenta ustalane jest kwotowo i wypłacane jest w dniu podpisania umowy. Wnioskodawca nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia od zbywcy wierzytelności tylko za nie płaci, a to czy i w jakim zakresie uda Zainteresowanemu się pozyskać od zakładu ubezpieczeń dopłatę odszkodowania nie leży w zakresie zainteresowania cedenta. Cena nabycia jest skalkulowana w taki sposób, że nie zawiera wynagrodzenia. Wierzytelność nabywana jest we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko. Wnioskodawca nie dokonuje i nie dokonywał żadnych innych dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności.

Różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Wnioskodawca nabywa, a ceną ich sprzedaży przez cedenta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia.

Różnica stanowi rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, której towarzyszy ryzyko. Często ubezpieczyciel odrzuca roszczenie i wskazuje możliwość dalszego dochodzenia odszkodowania tylko na drodze sądowej. Wiąże się to z długotrwałym procesem, dodatkowymi kosztami, a nawet ryzykiem oddalenia pozwu.

Wnioskodawca płacił i płaci cenę rynkową wierzytelności. Zasadą jest, że wartość rynkowa wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, ale każdorazowo ustalana jest indywidualnie. Wartość rynkowa uzależniona jest od wielu czynników takich jak szacowany czas niezbędny do załatwienia sprawy czy możliwość wyegzekwowania spornej kwoty odszkodowania. Zainteresowany przyjmuje, że jest to cena rynkowa właściwa dla danego rodzaju i etapu sprawy uwzględniająca towarzyszące mu ryzyko. Wnioskodawca nabywa i nabywał wierzytelności poniżej wartości nominalnej wierzytelności. Istnieje różnica pomiędzy ceną nabycia, a ceną nominalną. Cena nabycia wierzytelności jest niższa od ceny nominalnej Różnica ta odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną tych wierzytelności w chwili nabycia przez firmę Zainteresowanego.

Nabywane i nabyte wierzytelności stanowią tzw. "trudne wierzytelności". Nabywane wierzytelności z punktu widzenia ich dochodzenia i wyegzekwowania są "trudnymi należnościami". Zazwyczaj są bezsporne co do zasady, ale sporne co do wysokości. Dlatego też po wyczerpaniu określonej przepisami procedury, w razie niezaspokojenia lub częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, Wnioskodawca liczy się z koniecznością dochodzenia zapłaty na drodze postępowania cywilnego przed sądem.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy czynność przelewu wierzytelności będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności (cesjonariusza) usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT?

2. Czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy?

3. Czy wypłacana przez dłużnika sporna kwota w formie odszkodowania podlega opodatkowaniu VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, jeżeli cena nabycia wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej, a różnica ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość w chwili nabycia i poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazania innego wynagrodzenia dla cedenta i w umowie cesji nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności, to nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Natomiast, by uznać dane świadczenie za odpłatne, musi wystąpić wynagrodzenie za wykonaną usługę zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Transakcja zakupu wierzytelności na własne ryzyko, po cenie niższej od wartości nominalnej nie jest usługą. Odszkodowanie może mieć charakter dwustronny, ekwiwalentny i wówczas podlega opodatkowaniu VAT. W tym przypadku mamy do czynienia z rekompensatą za pewną szkodę, która nie podlega VAT.

Nie sposób jest przy tym pominąć, że podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r. Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, I FPS 5/11, w którym wskazano, że "transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dni 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), ze względu na fakt, że w takim przypadku nie mamy do czynienia z zobowiązaniem się przez usługodawcę do ścigania długu w zamian za wynagrodzenie". Podobne stanowisko zawarto w wyroku WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2017 r. III SA/Wa 1593/16, w którym zaakcentowano, że: "Sąd zaznacza fakt, że aby usługa podlegała obowiązkowi podatkowemu z tytułu podatku VAT konieczne jest istnienie dwóch podmiotów: usługodawcy i usługobiorcy oraz stosunku prawnego pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, z których jeden świadczy usługę a drugi płaci za nią wynagrodzenie, przy czym pomiędzy czynnością podlegającą opodatkowaniu (usługą), a wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu jej świadczenia musi istnieć bezpośredni "czytelny i dostrzegalny związek (...). W przypadku umów cesji (obrotu) wierzytelnościami, gdy dochodzi do nabycia przez cesjonariusza wierzytelności od cedenta za umówioną cenę, niższą niż nominalna wartość tej wierzytelności i nie ustalono między stronami żadnego wynagrodzenia z tytułu tak określonej usługi nabycia długu, czynność ta, jeżeli umowa jest zawarta na własne ryzyko cesjonariusza (nabywcy), nie stanowiąc odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, nie podlega opodatkowaniu".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Towarami - w świetle art. 2 pkt 6 ustawy - są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 - stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

Stosownie do treści art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 k.c.

W oparciu o art. 510 § 1 k.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności, do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie, czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę, sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem m.in. jest działalność oznaczona symbolem PKWiU 64.99.19.0. W ramach działalności na podstawie bezwarunkowego przelewu wierzytelności (regulowanej przepisami art. 509 i in. Kodeksu cywilnego) Zainteresowany kupuje od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn, a w szczególności dodatkowe wydatki i koszty, konieczność konsultacji z doradcami, wizyty w kancelarii lub w sądzie, nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika. Poszkodowani (cedenci) otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie (cesjonariuszowi) Wnioskodawcy uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania bierze na siebie. W chwili zawierania umowy przelewu wierzytelności określenie wartości nominalnej wierzytelności nie jest możliwe do precyzyjnego określenia. Oszacowanie wartości nominalnej wierzytelności jest możliwe w określonym przedziale ryzyka, gdyż kupowane wierzytelności mają zazwyczaj sporny charakter co do wysokości. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób (najczęściej w oparciu o opinię niezależnego rzeczoznawcy) jest ustalana przez Sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń a firmą Wnioskodawcy. Między cedentem a firmą Zainteresowanego (cesjonariuszem) w związku z dokonaną cesją nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności w momencie zawierania transakcji firma Wnioskodawcy nie otrzymuje od zbywcy cesji żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia. W umowie cesji brak zastrzeżenia cesji zwrotnej. Firma Wnioskodawcy wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu. Zainteresowany nadmienia, że jest podatnikiem podatku VAT.

Zawiera umowę cesji o charakterze odpłatnym, wynagrodzenie dla cedenta ustalane jest kwotowo i wypłacane jest w dniu podpisania umowy. Zainteresowany nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia od zbywcy wierzytelności tylko za nie płaci, a to czy i w jakim zakresie uda się Zainteresowanemu pozyskać od zakładu ubezpieczeń dopłatę odszkodowania nie leży w zakresie zainteresowania cedenta. Cena nabycia jest skalkulowana w taki sposób, że nie zawiera wynagrodzenia. Wierzytelność nabywana jest we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko. Wnioskodawca nie dokonuje i nie dokonywał żadnych innych dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności.

Różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Wnioskodawca nabywa, a ceną ich sprzedaży przez cedenta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia.

Różnica stanowi rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, której towarzyszy ryzyko. Często ubezpieczyciel odrzuca roszczenie i wskazuje możliwość dalszego dochodzenia odszkodowania tylko na drodze sądowej. Wiąże się to z długotrwałym procesem, dodatkowymi kosztami, a nawet ryzykiem oddalenia pozwu.

Wnioskodawca płacił i płaci cenę rynkową wierzytelności. Zasadą jest, że wartość rynkowa wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, ale każdorazowo ustalana jest indywidualnie. Wartość rynkowa uzależniona jest od wielu czynników takich jak szacowany czas niezbędny do załatwienia sprawy czy możliwość wyegzekwowania spornej kwoty odszkodowania. Zainteresowany przyjmuje, że jest to cena rynkowa właściwa dla danego rodzaju i etapu sprawy uwzględniająca towarzyszące mu ryzyko. Wnioskodawca nabywa i nabywał wierzytelności poniżej wartości nominalnej wierzytelności. Istnieje różnica pomiędzy ceną nabycia, a ceną nominalną. Cena nabycia wierzytelności jest niższa od ceny nominalnej Różnica ta odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną tych wierzytelności w chwili nabycia przez firmę Zainteresowanego.

Nabywane i nabyte wierzytelności stanowią tzw. "trudne wierzytelności". Nabywane wierzytelności z punktu widzenia ich dochodzenia i wyegzekwowania są "trudnymi należnościami". Zazwyczaj są bezsporne co do zasady, ale sporne co do wysokości. Dlatego też po wyczerpaniu określonej przepisami procedury, w razie niezaspokojenia lub częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, Wnioskodawca liczy się z koniecznością dochodzenia zapłaty na drodze postępowania cywilnego przed sądem.

Wątpliwości Wnioskodawcy w analizowanej sprawie dotyczą w pierwszej kolejności kwestii wskazania, czy czynność przelewu wierzytelności będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności (cesjonariusza) usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy oraz czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy.

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. w którym TSUE stwierdził, że "Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży".

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: "Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy - cedenta do nabywcy - cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

Jeśli więc ustalona przez strony umowy cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w dacie nabycia, nie sposób mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołany wyżej wyrok TSUE i uchwałę NSA należy stwierdzić, że skoro nabyte przez Wnioskodawcę wierzytelności przeznaczone są do dochodzenia ich na własny rachunek i we własnym imieniu (nabyte są w celu odzyskania należności), nie jest przewidziane wynagrodzenie w związku z nabyciem tych wierzytelności, a różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Zainteresowany nabywa, a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili ich nabycia, to w niniejszej sprawie nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, a zatem czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ad. 1

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że czynność przelewu wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umowy cesji nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, nie stanowi bowiem świadczenia usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy.

W związku z powyższym rozstrzygnięciem odpowiedź na pytanie nr 2 dotyczące podstawy opodatkowania stała się bezprzedmiotowa.

Ponadto wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą wskazania, czy wypłacona przez dłużnika sporna kwota w formie odszkodowania podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Z postanowień art. 361 § 1 k.c. wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W myśl § 2 ww. przepisu, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Z opisu sprawy wynika, że Zainteresowany kupuje od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn, a w szczególności dodatkowe wydatki i koszty, konieczność konsultacji z doradcami, wizyty w kancelarii lub w sądzie, nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika. Poszkodowani (cedenci) otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie (cesjonariuszowi) Wnioskodawcy uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania Zainteresowany bierze na siebie. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób (najczęściej w oparciu o opinię niezależnego rzeczoznawcy) jest ustalana przez Sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń a firmą Wnioskodawcy. Między cedentem a firmą Zainteresowanego (cesjonariuszem) w związku z dokonaną cesją nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności w momencie zawierania transakcji firma Wnioskodawcy nie otrzymuje od zbywcy cesji żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia. W umowie cesji brak zastrzeżenia cesji zwrotnej. Firma Wnioskodawcy wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu. Często ubezpieczyciel odrzuca roszczenie i wskazuje możliwość dalszego dochodzenia odszkodowania tylko na drodze sądowej. Wiąże się to z długotrwałym procesem, dodatkowymi kosztami, a nawet ryzykiem oddalenia pozwu. Nabywane i nabyte wierzytelności stanowią tzw. "trudne wierzytelności". Nabywane wierzytelności z punktu widzenia ich dochodzenia i wyegzekwowania są "trudnymi należnościami". Zazwyczaj są bezsporne co do zasady, ale sporne co do wysokości. Dlatego też po wyczerpaniu określonej przepisami procedury, w razie niezaspokojenia lub częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, Wnioskodawca liczy się z koniecznością dochodzenia zapłaty na drodze postępowania cywilnego przed sądem.

W analizowanej sytuacji, otrzymana od zakładu ubezpieczeń kwota odszkodowania z tytułu nabycia wierzytelności (uzyskana na etapie postępowania cywilnego lub przed sądem powszechnym) będzie w istocie stanowiła zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona poszkodowanym. Wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowanie nie będzie miało związku z czynnością mającą charakter świadczenia ze strony Wnioskodawcy, bowiem jedynym świadczeniem z tytułu nabycia przedmiotowych wierzytelności jest zapłata ceny wierzytelności na rzecz zbywcy, tj. poszkodowanego.

Zatem w przedmiotowej sprawie nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Ad. 3

Biorąc pod uwagę powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślić należy, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki podatkowoprawne tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, interpretacja traci aktualność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy:

* zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia;

* zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.