0112-KDIL3-1.4011.51.2017.1.IM

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 marca 2017 r. (data wpływu 4 kwietnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 kwietnia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT, zamierza rozszerzyć zakres swojej działalności gospodarczej o skup roszczeń ubezpieczeniowych od osób fizycznych. Ma to polegać na tym, że do Wnioskodawcy zgłasza się osoba fizyczna, która otrzymała od firmy ubezpieczeniowej odszkodowanie z tytułu szkody komunikacyjnej. Wnioskodawca ma ocenić czy szkoda została wyceniona we właściwej wysokości. Jeśli szkoda, a co za tym idzie odszkodowanie zostało zaniżone wówczas Klient przenosi na podstawie umowy cesji wierzytelności na Wnioskodawcę roszczenie do wypłaty pozostałej części odszkodowania, a Wnioskodawca jako właściciel roszczenia dochodzi pozostałej kwoty od ubezpieczyciela. Wnioskodawca w związku z przeniesieniem przez Klienta praw do odszkodowania wypłaca mu określoną kwotę pieniężną, która w każdym przypadku jest niższa niż wyceniona przez Wnioskodawcę wartość zaniżenia odszkodowania. W tym zatem przypadku Klient gdyby dochodził pozostałego roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela mógłby uzyskać zapłatę w pełnej wysokości zaniżonej wartości. Jednak w związku ze sprzedażą roszczenia Wnioskodawcy otrzymuje on od niego tylko część należnej kwoty.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca jest obowiązany, na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., do obliczenia, pobrania i wpłacania podatku dochodowego z tytułu wypłaty Klientowi świadczenia stanowiącego część nienależnie zaniżonego przez ubezpieczyciela odszkodowania komunikacyjnego?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest on obowiązany, na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych do obliczenia, pobrania i wpłacania podatku dochodowego z tytułu wypłaty Klientowi świadczenia stanowiącego część nienależnie zaniżonego przez ubezpieczyciela odszkodowania komunikacyjnego.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., przychodami co do zasady są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. przewiduje w art. 21 ust. 1 pkt 4 zwolnienie z opodatkowania kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Mając zatem na względzie treść art. 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. statuującego zakres opodatkowania podatkiem dochodowym oraz treść przytoczonego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. uznać należy, że wypłacane przez Wnioskodawcę świadczenie, jako będące wypłatą odszkodowania korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym a Wnioskodawca nie będzie zobowiązany jako płatnik podatku dochodowego do obliczenia, pobrania i wpłacenia podatku z tytułu dokonywanej wypłaty.

Powyższe wynika z faktu, że wypłata dokonywana przez Wnioskodawcę jest wypłatą odszkodowania należnego klientowi, które to odszkodowanie nie zostało wypłacone w należytej wysokości przez zakład ubezpieczeń. Umowa ubezpieczenia uregulowana została w art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Jak wynika ze stanu faktycznego wniosku podstawą do wypłaty przez Wnioskodawcę należności klientowi jest zawarta umowa ubezpieczeniowa przy czym w sprawie nastąpiła zmiana wierzyciela uregulowana w art. 509-518 Kodeksu cywilnego. W myśl art. 509 tej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. W myśl natomiast art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Przeniesienie wierzytelności polega na tym, że prawa przysługujące zbywcy (dotychczasowemu wierzycielowi) przechodzą na nabywcę wierzytelności. Właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i zobowiązania dłużnika pozostają bez zmian, gdyż w wyniku umowy cesji wierzytelności zmienia się tylko wierzyciel.

W wyniku przeniesienia (przelewu, cesji) wierzytelność wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem, oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne jak w przedmiotowym przypadku. Należy zwrócić uwagę, że zmiana wierzyciela skutkuje wygaśnięciem po stronie Klienta Wnioskodawcy roszczenia ubezpieczeniowego wobec jego uregulowania. Nie mamy zatem do czynienia z uregulowaniem innego świadczenia a konkretnie świadczenia ubezpieczeniowego.

W świetle stanu faktycznego jak i treści art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. bez znaczenia jest fakt, że faktycznej wypłaty dokonuje Wnioskodawca a nie bezpośrednio zakład ubezpieczeń. Dla rozstrzygnięcia, czy przedmiotowa kwota podlega zwolnieniu kluczową rolę odgrywa natomiast to, czy otrzymana przez osobę fizyczną kwota jest otrzymana z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

Z ostrożności, w tym miejscu należałoby podkreślić również specyfikę rynku dotyczącego skupu wierzytelności dotyczących szkód komunikacyjnych. Klient Wnioskodawcy w wyniku zawartej cesji nie osiąga stricte dochodu z tytułu sprzedaży prawa majątkowego a w tej specyficznej sytuacji ponosi w dalszym ciągu stratę. Wysokość szkody jaką poniósł cedent potwierdzona jest każdorazowo prawomocnym wyrokiem Sądu lub uznaniem jej wysokości przez zakład ubezpieczeń w dalszym postępowaniu. Poszkodowany (cedent) otrzymuje od zakładu ubezpieczeń bezsporną kwotę odszkodowania, która każdorazowo będzie zaniżona względem całego należnego mu odszkodowania oraz zapłatę od Wnioskodawcy tylko części pozostałej kwoty, która będzie stanowiła dalszą wartość przedmiotu sporu. W opisanej sytuacji poszkodowany, w związku ze zdarzeniem komunikacyjnym otrzyma mniej niż poniesiona przez niego szkoda. A w konsekwencji nie osiąga on de facto żadnego dochodu.

Podkreślenia również wymaga problem udokumentowania poniesionych kosztów naprawy pojazdu przez poszkodowanego. W sytuacji w której otrzymuje on zaniżoną wysokość odszkodowania, nie jest możliwa naprawa pojazdu zgodna z wymogami technologicznymi. Tym samym brak jest możliwości udokumentowania poniesionych faktycznie kosztów na naprawę pojazdu. Jednakże wysokość poniesionej szkody udokumentowana jest wspomnianym już prawomocnym wyrokiem Sądu lub uznaniem wysokości szkody w dalszym postępowaniu przez zakład ubezpieczeń. Analogicznie, w przypadku szkód "całkowitych", w których wrak będzie zezłomowany, poszkodowany nie naprawia pojazdu i nie ponosi tego kosztu. Nie zmienia to faktu, że odniósł szkodę w określonej wysokości za którą ma otrzymać odszkodowanie pieniężne w określonej wysokości.

Odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania w podatku dochodowym. Sumarycznie, poszkodowany za każdym razem otrzyma od zakładu ubezpieczeń i od Wnioskodawcy rekompensatę w pieniądzu w wysokości niższej niż poniesiona przez niego szkoda. Tym samym za każdym razem finalnie mamy do czynienia w istocie ze stratą a nie dochodem.

Z uwagi na specyfikę tego problemu, orzecznictwo sądów powszechnych stoi na stanowisku, iż poszkodowany nie ma konieczności udokumentowania poniesionych kosztów na naprawę pojazdu, jak również nie ma w ogóle obowiązku naprawy pojazdu aby otrzymać zapłatę odszkodowania w pełnej wysokości do wysokości poniesionej szkody. W sytuacji, w której poszkodowany w wyniku nienależytego załatwienia sprawy przez zakład ubezpieczeń ponosi stratę wynikającą ze zdarzenia komunikacyjnego uznanie, że osiągnął dochód podlegający opodatkowaniu ze sprzedaży swojego prawa majątkowego należałoby uznać za krzywdzące i niezgodne ze stanem faktycznym przedmiotowej sprawy. Wypłacone świadczenie w ramach umowy cesji w części zastępuje odszkodowanie. Skoro za odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela nie nalicza się podatku to i również za świadczenie od Wnioskodawcy, które zastępuje w części odszkodowanie, ten podatek nie powinien być naliczany.

Jak wynika z przytoczonych regulacji zwolnieniem przedmiotowym objęte zostały kwoty wypłat z ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Przepis ten zwalnia tam wymienione przychody bez względu na sposób ich kalkulacji jak też bez względu na okoliczności, które legły u podstaw ich wypłaty. Jedyne ograniczania co do stosowania tego zwolnienia zawarte są w lit. a i b) pkt 4 ust. 1 art. 21 ww. ustawy. Z zakresu tego zwolnienia nie zostały wyłączone także kwoty wypłacone z ubezpieczenia. odpowiadające wartościom utraconego zarobku za okres pozostawania na zwolnieniu lekarskim.

Mając powyższe na względzie wypłata przez Wnioskodawcę części roszczenia wynikającego z umowy ubezpieczenia jest zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie Wnioskodawca nie ma w przedmiotowej sprawie obowiązków płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c.

Natomiast art. 18 ww. ustawy stanowi, że za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Zawarte w tym przepisie wyliczenie praw majątkowych ma charakter otwarty, o czym świadczy użyte przez ustawodawcę sformułowanie "w szczególności". Jednocześnie treść tego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zarówno przychody z wykonania (wykorzystania) tych praw jak również z ich zbycia.

Zgodnie natomiast z art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Stosownie do art. 42 ust. 1 ww. ustawy płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jednakże w przypadku gdy podatek został pobrany zgodnie z art. 30a ust. 2a, płatnicy, o których mowa w art. 41 ust. 10, przekazują kwotę tego podatku na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz urzędom skarbowym przy pomocy których naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika wykonują swoje zadania - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 41 ust. 1, sporządzone według ustalonego wzoru.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca zamierza rozszerzyć zakres swojej działalności gospodarczej o skup roszczeń ubezpieczeniowych od osób fizycznych. Wnioskodawca będzie ocenić, czy szkoda została wyceniona we właściwej wysokości. Jeśli szkoda, a co za tym idzie odszkodowanie zostało zaniżone wówczas Klient będzie przenosić na podstawie umowy cesji wierzytelności na Wnioskodawcę roszczenie do wypłaty pozostałej części odszkodowania a Wnioskodawca jako właściciel roszczenia dochodzi pozostałej kwoty od ubezpieczyciela. Wnioskodawca w związku z przeniesieniem przez Klienta praw do odszkodowania będzie wypłacać mu określoną kwotę pieniężną.

Wierzytelność jest prawem podmiotowym, które w stosunku zobowiązaniowym przysługuje wierzycielowi. Przy podziale praw na majątkowe i niemajątkowe podstawę będzie stanowił interes, jaki one realizują. Prawa majątkowe związane są z interesem ekonomicznym danego podmiotu. Będą to więc także wierzytelności, wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, w wysokości wartości świadczeń majątkowych.

Instytucja zmiany wierzyciela została określona w artykułach 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przeniesienie takie w prawie cywilnym jest określane jako przelew wierzytelności (cesja). Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew wierzytelności powinien być dokonany też w formie pisemnej. W wyniku przeniesienia (przelewu, cesji) wierzytelności, wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne. Na gruncie przepisów podatkowych transakcja odpłatnego zbycia wierzytelności jest zdarzeniem wywołującym określone skutki podatkowe.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że kwoty pieniężne, które - jak wskazał Wnioskodawca odpowiadają kwotom pieniężnym wypłacanym w związku z nabyciem w drodze odpłatnej cesji wierzytelności z tytułu roszczeń Klientów o wypłatę odszkodowań przez towarzystwa ubezpieczeniowe, stanowią u zbywcy tej wierzytelności (Klienta) przychód z praw majątkowych, od których Wnioskodawca jako płatnik zobowiązany jest odprowadzić zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Jednocześnie należy wskazać, że kwoty wypłacane przez Wnioskodawcę, nie korzystają ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z tym przepisem, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Wypłacane przez Wnioskodawcę kwoty nie spełniają warunku określonego w ww. przepisie, bowiem nie są one wypłacane przez towarzystwo ubezpieczeniowe z tytułu zawartego ubezpieczenia, a jedynie kwotami pieniężnymi wypłacanymi w związku z nabyciem w drodze odpłatnej cesji wierzytelności z tytułu roszczeń Klientów o wypłatę odszkodowań przez towarzystwa ubezpieczeniowe.

Zatem kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, które nie zostały wypłacone bezpośrednio przez towarzystwo ubezpieczeniowe nie są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z samej bowiem konstrukcji umowy ubezpieczenia wynika, że wypłaty odszkodowania dokonuje ubezpieczyciel.

Wskazuje na to treść art. 805 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, który mówi, że przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Zatem z umowy ubezpieczenia wynika, że obowiązkiem ubezpieczającego jest zapłata składki, natomiast obowiązkiem zakładu ubezpieczeń jest spełnienie określonego świadczenia, tj. wypłata odszkodowania.

Reasumując, Wnioskodawca jest obowiązany, na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do obliczenia, pobrania i wpłacania podatku dochodowego z tytułu wypłaty Klientowi świadczenia stanowiącego kwoty pieniężne wypłacane w związku z nabyciem w drodze odpłatnej cesji wierzytelności z tytułu roszczeń Klientów o wypłatę odszkodowań przez towarzystwa ubezpieczeniowe.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.