0112-KDIL2-1.4011.3.2023.2.DJ - Ustalenie możliwości rozliczania się za 2022 rok jako osoba samotnie wychowująca niepełnoletnie dzieci

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 stycznia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 2 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczania się za 2022 rok jako osoba samotnie wychowująca niepełnoletnie dzieci. Uzupełnił go Pan - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 14 lutego 2023 r. (wpływ 14 lutego 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Ma Pan zasądzoną opiekę naprzemienną realizowaną w systemie dwutygodniowym nad dwojgiem Pana dzieci. Świadczenie wychowawcze natomiast przyznane jest Panu w całości i pobiera go tylko Pan na oboje dzieci.

Artykuł 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) w swojej treści stanowi: "Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 i 2140)". Treść ww. artykułu jest bardzo czytelna "... w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze...", jednak chciałby Pan uzyskać potwierdzenie tego, co zostało jednoznacznie napisane w ustawie.

W piśmie, stanowiącym uzupełnienie wniosku doprecyzował Pan, że Pana dzieci przez cały rok 2022 były małoletnie (...). Zarówno Pan, jako ojciec, oraz matka posiadają pełną władzę rodzicielską względem dzieci. Żadne z Państwa nie ma ograniczonej władzy rodzicielskiej.

Cały rok 2022 był Pan rozwodnikiem. Wyrok został wydany w 2019 r., uprawomocnił się w dniu (...) 2019 r. W 2022 r. otrzymywał Pan dochody opodatkowane według skali podatkowej (...).

W 2022 r., zgodnie z postanowieniami sądu, Pana dzieci przebywały dwa tygodnie u Pana oraz dwa tygodnie u matki (naprzemiennie). W okresie, kiedy przebywały u Pana wychowywał je Pan sam bez udziału osób trzecich, w tym bez udziału matki. Nie kontaktuje się Pan z matką dzieci w żaden sposób, nawet telefoniczny. Przez ten okres matka nie bierze żadnego udziału w wychowaniu dzieci. Nie konsultuje Pan z nią żadnych swoich decyzji. Wszystkie decyzje dotyczące dzieci, ich edukacji, stanu zdrowia, rozwoju fizycznego i emocjonalnego, funkcjonowania w grupach społecznych, podejmuje Pan w tym okresie sam. Dba Pan o ich wygląd zewnętrzny oraz prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. Zabezpiecza Pan wszystkie potrzeby dzieci, od bytowych po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne. Nikt Panu nie pomagał w wychowaniu dzieci przez połowę roku 2022, kiedy przebywały u Pana. Mieszka Pan sam z dziećmi. W żaden sposób nie wykonywał Pan władzy rodzicielskiej wspólnie z drugim rodzicem w okresie, kiedy dzieci przebywały u Pana, czyli przez połowę roku 2022.

Zgodnie z postanowieniami sądu dotyczącymi opieki naprzemiennej dzieci mieszkają dwa tygodnie u Pana i dwa tygodnie u matki. Dzieci są zameldowane u Pana. Wszelkie sprawy, dotyczące dzieci, gdzie uwzględniana jest rejonizacja (np. szkoła podstawowa) załatwiane są przez Pana.

Świadczenie wychowawcze pobiera Pan w całości, ponieważ zajmuje się Pan wszystkimi sprawami formalnymi dzieci (wnioski, rekrutacja do szkół itp.) oraz dokonuje Pan wszystkich opłat ogólnych dzieci (tj. opłaty za abonament telefoniczny, opłaty za zajęcia dodatkowe, opłaty za obiady w szkole, itp.).

Za rok 2022 nie będą miały zastosowania wobec Pana ani Pana dzieci przepisy art. 30c (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym) oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy.

W ww. okresie ani Pan ani Pana dzieci nie podlegały opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Pytanie

Czy jako ojciec sprawujący opiekę naprzemienną, ale w całości pobierający świadczenie wychowawcze w 2022 r., może Pan skorzystać z ulgi dla osób samotnie wychowujących dzieci?

Pana stanowisko w sprawie

Uważa Pan, że na podstawie zaistniałego stanu faktycznego (opieka naprzemienna, świadczenie wychowawcze przyznane tylko Panu) oraz zgodnie z przedstawionymi uregulowaniami prawnymi ma Pan prawo do skorzystania z ulgi dla osób samotnie wychowujących dzieci przy rozliczeniu za rok 2022.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Stosownie do art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.):

Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

3) pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie - podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Stosownie do art. 6 ust. 4d ww. ustawy:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Artykuł 6 ust. 4f ww. ustawy stanowi:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 i 2140).

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

- w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń; 2) podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie "osoby samotnie wychowującej dziecko" w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione wskazane w tym przepisie, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują dzieci. Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Również istotne jest troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału drugiej osoby, tj. w szczególności matki lub ojca dziecka.

Przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być zatem odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym lub w separacji jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia "wychowywać", należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. "Wychowywać" w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Samotne wychowywanie oznacza zatem wychowywanie dziecka (dzieci) bez faktycznego udziału drugiego rodzica.

Natomiast, zaangażowanie w proces wychowawczy dziecka każdego z rodziców oznacza, że w roku podatkowym dziecko wychowywane jest wspólnie przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich.

W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka - co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo i pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa - nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Należy podkreślić, że samodzielna opieka nad dzieckiem nie jest równoznaczna z samotną opieką. Fakt, że każdy z rodziców zajmuje się dzieckiem w ustalonym czasie, czyli samodzielnie i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w wychowaniu tego dziecka, nie oznacza że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dziecka.

W rodzinach pełnych również rodzice nie wychowują dzieci równocześnie. Nie zawsze bowiem opiekują się dzieckiem w tym samym miejscu i czasie. Podczas sprawowania opieki przez rodziców pozostających w związku małżeńskim (podobnie jak rodziców stanu wolnego) może zachodzić taka sytuacja, że w pewnym momencie dnia (a w szczególnych sytuacjach nawet w określonych dniach) dzieckiem zajmuje się tylko matka, innym razem tylko ojciec, jednakże w takiej sytuacji nie ma mowy o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej preferencji podatkowej, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej przysługuje zatem jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez jakiegokolwiek udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego cały 2022 rok był Pan rozwodnikiem i otrzymywał Pan dochody opodatkowane według skali podatkowej. Zarówno Pan (jako ojciec) oraz matka dzieci posiadają pełną władzę rodzicielską względem dzieci. W 2022 r., zgodnie z postanowieniami sądu, Pana dzieci przebywały dwa tygodnie u Pana oraz dwa tygodnie u matki (naprzemiennie) - zatem miał Pan zasądzoną opiekę naprzemienną realizowaną w systemie dwutygodniowym nad dwojgiem małoletnich dzieci. Świadczenie wychowawcze natomiast przyznane było Panu w całości i pobierał go tylko Pan na oboje dzieci. W okresie, kiedy dzieci przebywały u Pana wychowywał je Pan sam bez udziału osób trzecich, w tym bez udziału matki. Przez ten okres matka nie bierze żadnego udziału w wychowaniu dzieci. Nie konsultuje Pan z nią żadnych swoich decyzji. Wszystkie decyzje dotyczące dzieci, ich edukacji, stanu zdrowia, rozwoju fizycznego i emocjonalnego, funkcjonowania w grupach społecznych, podejmuje Pan w tym okresie sam. Dba Pan o ich wygląd zewnętrzny oraz prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. Zabezpiecza Pan wszystkie potrzeby dzieci, od bytowych po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne. Nikt Panu nie pomagał w wychowaniu dzieci przez połowę roku 2022, kiedy przebywały u Pana. Mieszka Pan sam z dziećmi. W żaden sposób nie wykonywał Pan władzy rodzicielskiej wspólnie z drugim rodzicem w okresie, kiedy dzieci przebywały u Pana, czyli przez połowę roku 2022. Zgodnie z postanowieniami sądu dotyczącymi opieki naprzemiennej dzieci mieszkają dwa tygodnie u Pana i dwa tygodnie u matki. Świadczenie wychowawcze pobiera Pan w całości, ponieważ zajmuje się Pan wszystkimi sprawami formalnymi dzieci (wnioski, rekrutacja do szkół itp.) oraz dokonuje Pan wszystkich opłat ogólnych dzieci (tj. opłaty za abonament telefoniczny, opłaty za zajęcia dodatkowe, opłaty za obiady w szkole, itp.).

Mając na uwadze opisane zdarzenie przyszłe wskazać należy, że w art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca doprecyzował, że ww. preferencyjne opodatkowanie nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zatem osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje dziecko nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Jedną z form wspólnego wychowywania dziecka jest tzw. opieka naprzemienna.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 z późn. zm.):

Świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko.

W myśl art. 4 ust. 2 ww. ustawy:

Świadczenie wychowawcze przysługuje:

Natomiast stosownie do art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci:

W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego.

Co do zasady świadczenie wychowawcze na mocy art. 4 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy przysługuje albo matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu tego rodzica.

W art. 5 ust. 2a ww. ustawy ustawodawca zastrzegł natomiast, że w przypadku opieki naprzemiennej orzeczonej przez sąd kwotę świadczenia wychowawczego ustala się w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc. Zatem na mocy tego przepisu każdemu z rodziców, który - na mocy orzeczenia sądu - wykonuje opiekę naprzemienną nad małoletnim dzieckiem przysługuje świadczenie wychowawcze ustalone w sposób wskazany w tym przepisie.

Jak wyżej wskazano istotny dla zastosowania omawianej preferencji, a więc możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczania się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko jest fakt samotnego wychowywania dziecka. Zatem samotni rodzice, którzy wychowują dziecko wspólnie (w tym samym lub różnym czasie) w tym również w ramach opieki naprzemiennej nie mogą rozliczyć swoich dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Zatem, skoro jak wynika z wniosku w 2022 r. sprawował Pan opiekę naprzemienną nad dziećmi, bowiem jak sam Pan wskazał we wniosku i jego uzupełnieniu m.in., że "W 2022 r., zgodnie z postanowieniami sądu, Pana dzieci przebywały dwa tygodnie u Pana oraz dwa tygodnie u matki (naprzemiennie) (...) Ma Pan zasądzoną opiekę naprzemienną realizowaną w systemie dwutygodniowym nad dwojgiem Pana dzieci (...) - to nie może Pan skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci. Powyższego nie zmienia fakt, że świadczenie wychowawcze przyznane jest Panu w całości i pobiera go tylko Pan na oboje dzieci.

Nie sposób bowiem uznać, że w sytuacji, gdy Pan i matka dzieci posiadają pełną władzę rodzicielską - zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza ojciec, gdy dziecko u niego zamieszkuje, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas, gdy dziecko przebywa ze swoją matką. Wychowania dziecka nie da się "podzielić", bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców.

Mając na uwadze powyższe - w związku z wychowywaniem naprzemiennym niepełnoletnich dzieci - nie spełnia Pan warunków określonych w art. 6 ust. 4c w związku z art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji nie może zostać Pan uznany za osobę samotnie wychowującą dziecko.

Wobec powyższego, jako ojciec sprawujący opiekę naprzemienną w stosunku do małoletnich dzieci, o których mowa we wniosku (mimo pobierania przez Pana świadczenia wychowawczego w całości na te dzieci) nie może Pan rozliczyć swoich dochodów za 2022 r. na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

* Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 z późn. zm.).