0111-KDIB4.4014.443.2017.1.MD - Skutki podatkowe nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 6 listopada 2017 r. (data wpływu - 17 listopada 2017 r.), uzupełnionym 7 i 18 grudnia 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 listopada 2017 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w związku z czym w piśmie z 29 listopada 2017 r. znak: 0111-KDIB4.4014.380.2017.1.MD wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 7 grudnia 2017 r. (data wniesienia dodatkowej opłaty) oraz 18 grudnia 2017 r. (data wpływu pisma stanowiącego uzupełnienie wniosku).

We wniosku przedstawiono m.in. następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (Spółdzielnia Mieszkaniowa) prowadzi działalność związaną z eksploatacją oraz utrzymaniem nieruchomości. Na pokrycie wydatków związanych z działalnością pobierane są opłaty od członków spółdzielni i właścicieli lokali na podstawie art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Na skutek powstałego zadłużenia z tytułu opłat za użytkowanie lokalu nr 30, położonego w O., sprawa została skierowana do komornika sądowego celem wszczęcia egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu zostało oszacowane na 105.500 zł. Ani pierwsza, ani druga licytacja nie doszła do skutku wobec braku chętnych do nabycia prawa. Spółdzielnia, by nie doprowadzić do umorzenia postępowania oraz by zatrzymać narastające zadłużenie, złożyła na podstawie art. 984 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek o przejęcie na własność przedmiotowego prawa za kwotę 70.333,33 zł stanowiącą 2/3 sumy oszacowania. Zgodnie jednak z art. 968 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, Spółdzielnia potrąciła swoje wierzytelności z tytułu opłat za użytkowanie lokalu, więc ostatecznie uiściła kwotę 2.828,52 zł.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że przysądzenie ww. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nastąpiło 8 czerwca 2017 r.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w przedstawionej sytuacji, czyli przysądzenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na skutek wniosku wierzyciela o przejęcie przedmiotowego prawa i zaliczeniu swoich wierzytelności częściowo, istnieje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych? Jeśli tak, to w jakiej wysokości?

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie nieruchomości w drodze przejęcia po bezskutecznej II licytacji komorniczej nie mieści się w przypadkach enumeratywnie wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W przypadku zaliczania swoich wierzytelności dochodzi do kompensacji (potrącenia), tym samym zwolnienia z długu dłużnika, którego prawo zostało przejęte w zakresie odpowiadającym potrąceniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Z uwagi na zakres niniejszej interpretacji Organ przywołał tylko zagadnienie oznaczone we wniosku nr 3 - dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym. W zakresie skutków podatkowych pozostałych dwóch przysądzeń w postępowaniu egzekucyjnym zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1150) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ww. ustawy podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Natomiast stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 cyt. ustawy przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych - stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody - od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca (Spółdzielnia Mieszkaniowa) na skutek powstałego zadłużenia z tytułu opłat za użytkowanie lokalu nr 30, położonego w O., skierował sprawę do komornika sądowego celem wszczęcia egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu zostało oszacowane na 105.500 zł. Ani pierwsza, ani druga licytacja nie doszła do skutku wobec braku chętnych do nabycia prawa. Spółdzielnia, by nie doprowadzić do umorzenia postępowania oraz by zatrzymać narastające zadłużenie, złożyła na podstawie art. 984 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek o przejęcie na własność przedmiotowego prawa za kwotę 70.333,33 zł stanowiącą 2/3 sumy oszacowania. Zgodnie jednak z art. 968 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, Spółdzielnia potrąciła swoje wierzytelności z tytułu opłat za użytkowanie lokalu, więc ostatecznie uiściła kwotę 2.828,52 zł. Przysądzenie tego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nastąpiło 8 czerwca 2017 r.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego należy do ograniczonych praw rzeczowych, o których mowa w art. 244 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.). Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest to, że są to prawa związane z rzeczą - w przypadku przedmiotowego prawa, z nieruchomością.

Zgodnie z art. 247 ustawy - Kodeks cywilny ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej.

Szczegółowe unormowania dotyczące spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawarte są w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1222, z późn. zm.). W myśl art. 172 ust. 1 tej ustawy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji. Jest ono ograniczonym prawem rzeczowym.

Z kolei przez postępowanie egzekucyjne, należy rozumieć postępowanie regulowane przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822, z późn. zm.).

Wnioskodawca wskazał, że w wyniku przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego, działając w oparciu o art. 984 Kodeksu postępowania cywilnego, skierował wniosek do komornika sądowego celem wszczęcia egzekucji z tego prawa, po czym 8 czerwca 2017 r. uprawomocniło się wydane postanowienie Sądu o przysądzeniu prawa na rzecz Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 984 § 1 ustawy - Kodeks postępowania cywilnego jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu.

W myśl art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wywołuje takie skutki prawne jak nabycie tego prawa na podstawie umowy sprzedaży i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zatem z tytułu ww. czynności stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na nabywcy tego prawa.

A zatem nabycie przez Wnioskodawcę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, dokonane w postępowaniu egzekucyjnym, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych i powoduje po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązku podatkowego w tym podatku. Okoliczność, że poprzez dokonanie egzekucji z ograniczonego prawa rzeczowego dłużnik zostaje zwolniony z długu i dochodzi do potrącenia wierzytelności pozostaje bez znaczenia dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych. Istotne jest to, że Wnioskodawca nabył prawo majątkowe na podstawie czynności, która wywołuje takie same skutki prawne jak sprzedaż.

Przede wszystkim należy bowiem zauważyć, że normami prawa materialnego, które pozwoliły Wnioskodawcy, jako Spółdzielni Mieszkaniowej, wystąpić z żądaniem sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu i przysądzenia tego prawa w postępowaniu egzekucyjnym są przepisy art. 1710 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 16 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1892) o własności lokali, dotyczące przymusowej sprzedaży lokalu, m.in. w przypadku długotrwałych zaległości z zapłatą opłat. Przepis art. 1710 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nakazuje bowiem stosowanie w tym względzie odpowiednio przepisu art. 16 ustawy o własności lokali. Zgodnie z tym ostatnim przepisem, jeżeli właściciel lokalu, m.in. zalega długotrwale z zapłatą należnych od niego opłat, wspólnota mieszkaniowa może żądać sprzedaży lokalu w drodze licytacji na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości. Ponadto, do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości (art. 1713 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych).

Mając na względzie powyższe przepisy o przymusowej sprzedaży lokalu, spółdzielnia mieszkaniowa może żądać sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w drodze licytacji na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości. W tym też trybie, w wyniku przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego, Sąd przysądził Wnioskodawcy (Spółdzielni Mieszkaniowej) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu tego prawa Wnioskodawcy, zgodnie z art. 999 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego przeniosło to prawo na Wnioskodawcę. W konsekwencji spowodowało powstanie obowiązku podatkowego na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a i art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jako wywołujące takie same skutki prawne, jak umowa sprzedaży.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania stanowi przy umowie sprzedaży wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.

W myśl art. 6 ust. 2 cyt. ustawy, wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a cyt. ustawy, stawka podatku od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi 2%.

Wobec powyższego podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, bez potrącenia długów i ciężarów, natomiast stawka podatku od nabycia tego prawa w drodze przysądzenia wynosi 2%.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.