0111-KDIB3-2.4012.667.2022.2.MD - Zwrot VAT na rzecz powiatu w związku ze zrzeczeniem się odszkodowania za wywłaszczenie

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 września 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 9 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania nieodpłatnej dostawy działki nr 1 w przypadku zrzeczenia się przez Powiat odszkodowania za jej wywłaszczenie oraz prawa do otrzymania z Urzędu Skarbowego zwrotu zapłaconego wcześniej podatku od towarów i usług. Uzupełnili go Państwo - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 24 listopada 2022 r. (wpływ 29 listopada 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Powiat jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1526) Powiat jest wyposażony w osobowość prawną i posiada zdolność do czynności cywilnoprawnych. Powiat wykonuje zadania własne (określone w art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym) oraz zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, samodzielnie lub poprzez powołane samorządowe jednostki budżetowe. W strukturze organizacyjnej Powiatu występują 21 jednostki budżetowe objęte centralizacją VAT. Jednostki te działają na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.).

W Powiecie podatek naliczony jest rozliczany zgodnie z art. 86 oraz 90 ustawy o podatku od towarów i usług. W Starostwie Powiatowym dochody opodatkowane obejmują: działalność polegającą na sprzedaży usług najmu, opłaty z tytułu przekształcenia nieruchomości w prawo własności, otrzymane odszkodowania z tytułu zajęcia nieruchomości pod inwestycję, refakturowanie koszów zużycia wody i kanalizacji. Dochody zwolnione obejmują opłaty za czynsz lokali mieszkaniowych, a działalność niebędąca działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, obejmuje zadania własne Powiatu (określone w art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym) oraz zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

Przedstawienie zaistniałego stanu faktycznego:

21 sierpnia 2017 r. Powiat podpisał z Województwem oraz Powiatami województwa (21 S.) porozumienie intencyjne, w którym S. wspólnie wyrażają wolę dla podjęcia czynności, mających na celu złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się należnych odszkodowań za nieruchomości zajęte na realizację inwestycji drogowych. Podstawą prawną do zawarcia porozumienia była treść art. 12 ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 176), zgodnie, z którym jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub gospodarczy Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego mogą zrzec się w całości lub w części odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Oświadczenie to składa się do organu, o którym mowa w ust. 4a.

W porozumieniu intencyjnym z 21 sierpnia 2017 r. S. wspólnie przyjęli, że mimo braku zdefiniowania przez ustawodawcę pojęć "interesu społecznego" oraz "interesu gospodarczego" w pojęciach tych zawierają się budowa, przebudowa lub rozbudowa dróg publicznych wraz z wszystkimi obiektami oraz urządzeniami infrastruktury im towarzyszącej w tym wydzielenie pod nie gruntów. Zrzeczenie się należnych odszkodowań jest możliwe pod warunkiem podjęcia stosownej uchwały przez właściwe organy każdego z Sygnatariuszy, po uprzedniej analizie danego (konkretnego) przypadku.

Decyzją numer..../2016 (znak:..) z dnia 7 października 2016 r. Wojewoda... zezwolił na realizację inwestycji drogowej pn. "...."

Całkowita wartość inwestycji wynosi.... zł, w tym udział budżetu Województwa to.... zł. Objęta decyzją Wojewody (zmienionej częściowo decyzją Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 12 lipca 2017 r., znak:... oraz decyzją Ministra Rozwoju z dnia 17 sierpnia 2020 r., znak:..) inwestycja była realizowana między innymi na nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr 1 o powierzchni 0,1609 położonej w obrębie..., jednostce ewidencyjnej.. Zgodnie z operatem ewidencji gruntów i budynków, wskazana działka stanowiła własność Powiatu i pozostawała we władaniu Zarządu Dróg Powiatu. Decyzją z dnia 29 kwietnia 2021 r. (znak:..) Wojewoda.... stwierdził, że Powiat z dniem 1 stycznia 1999 r. nabył z mocy prawa własność nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka numer 1 o powierzchni 0,1609 położonej w obrębie..., jednostce ewidencyjnej.. Następnie decyzją z dnia 16 września 2021 r. (znak:..) Wojewoda... orzekł o przyznaniu na rzecz Powiatu odszkodowania w wysokości... zł. (słownie:... złotych 00/100) w związku z przejęciem działki 1 w.... na realizację inwestycji drogowej.

23 czerwca 2021 r. do Starosty... wpłynął wniosek, od Zarządu Dróg Wojewódzkich w...., działającego w imieniu Województwa...., w sprawie zrzeczenia się odszkodowania przysługującego Powiatowi za nieruchomość oznaczoną jako działka ewidencyjna nr 1 o powierzchni 0,1609 położona w obrębie..., jednostka ewidencyjna.... W swoim wniosku, Zarząd Dróg Wojewódzkich odwołał się do postanowień porozumienia intencyjnego z dnia 21 sierpnia 2017 r. wskazując, że zrealizowana budowa drogi wojewódzkiej numer... w pełni wpisuje się w określony w art. 12 ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 176) interes społeczny i gospodarczy - poprawa jakości życia mieszkańców gminy... poprzez budowę infrastruktury drogowej służącej wszystkim użytkownikom ruchu, zwiększenie dostępności i atrakcyjności regionu, obniżenie kosztów realizacji. Uchwałą numer..../2022 z dnia 4 sierpnia 2022 r. Zarząd Powiatu postanowił zrzec się w całości odszkodowania, w wysokości... zł przysługującego mu, zgodnie z decyzją Wojewody... z dnia 16 września 2021 r. (znak:...) za nieruchomość oznaczoną jako działka ewidencyjna nr 1 o powierzchni 0,1609 położonej w obrębie...., jednostce ewidencyjnej..

Przedstawienie zdarzenia przyszłego:

Na podstawie decyzji numer. Wojewody.... z dnia 5 lutego 2021 r., znak... (W...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "...." działki numer: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 (obręb..., jednostka ewidencyjna....) będące własnością Powiatu..., z mocy prawa przeszły na własność Skarbu Państwa. Powiat z mocy prawa nabył prawo własności do działek: 12, 2, 15 (podzielona na działki 3 i 4), 5, 16 (podzielona na działki 6 i 7), 17 (podzielona na działki 8 i 9), 10, 11, na podstawie decyzji Starosty... numer 7.2018, z dnia 18 maja 2018 r. (znak:...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. ".... (...)". Decyzja ta stała się ostateczna w dniu 31 stycznia 2019 r. na podstawie decyzji Wojewody.... z dnia 31 stycznia 2019 r... Decyzją Starosty... poprzednim właścicielom działek 12, 2, 15, 5, 16, 17, 10, 11 przyznano odszkodowanie w kwocie.... zł.

Decyzją z dnia 19 października 2021 r. znak.. Wojewoda.... orzekł o ustaleniu odszkodowania w wysokości.... zł na rzecz Powiatu... za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 12 o pow. 0,0021 ha, obr...., jedn. ewid..... objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody.... z dnia 5 lutego 2021 r. znak.... (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Decyzją z dnia 19 października 2021 r. znak.. Wojewoda... orzekł o ustaleniu odszkodowania w wysokości.... zł na rzecz Powiatu... za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 13 o pow. 0,1142 ha oraz 14 o pow. 0,1898 ha, obr....., jedn. ewid.... objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody.... z dnia 5 lutego 2021 r. znak... (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Decyzją nr 1 z dnia 5 listopada 2021 r. znak. Wojewoda... orzekł o ustaleniu odszkodowania w wysokości.... zł na rzecz Powiatu.... za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 2 o pow. 0,1117 ha, 3 o pow. 0,0017 ha, 4 o pow. 0,0047 ha, 6 o pow. 0,0012 ha, 7 o pow. 0,0018 ha oraz 5 o pow. 0,0057 ha, obr...., jedn. ewid.... objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody.... z dnia 5 lutego 2021 r. znak.... (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Decyzją z 5 listopada 2021 r. znak.. Wojewoda.... orzekł o ustaleniu odszkodowania w wysokości.... zł na rzecz Powiatu... za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 8 o pow. 0,0079 ha oraz 9 o pow. 0,0095 ha, obr...., jedn. ewid.... objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody.... z dnia 5 lutego 2021 r. znak.... (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Zawiadomieniem z dnia 26 października 2021 r. znak.. Wojewoda.... poinformował, że zgodnie z operatem szacunkowym sporządzonym przez rzeczoznawcę majątkowego, wartość nieruchomości oznaczonej jako działka nr 10 o pow. 0,0005 ha oraz 11 o pow. 0,0249 obr...., jedn. ewid...., ustalona została na kwotę.... zł.

Zobowiązanym do zapłaty przyznanych Powiatowi...odszkodowań została G. w.. Należne kwoty odszkodowań, powiększone o przysługującą waloryzację, wpłynęły na rachunek Powiatu.... 22 lutego 2022 r. (odpowiednio kwoty: (...) Razem: (...)) Przelewy bankowe zawierają w treści opis: "z zastrzeżeniem zwrotu". Od otrzymanego odszkodowania Powiat... odprowadził do Urzędu Skarbowego należny podatek od towarów i usług, a transakcje zostały wykazane w JPK VAT.

W dniu 3 listopada 2021 r. G. w..., jako wykonawca inwestycji drogowej pn. "....", złożyła wniosek o zrzeczenie się w całości odszkodowania przysługującego Powiatowi.... za nieruchomości oznaczone jako działki: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 (obręb...., jednostka ewidencyjna...). G. odwołała się do art. 12 ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 176), wskazując, że interesem społecznym i gospodarczym będzie poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego w rejonie inwestycji, poprawa dostępności komunikacyjnej nieruchomości położonych na terenie gminy... oraz przeznaczenie środków uzyskanych w ramach zrzeczenia się odszkodowania na inwestycje na terenie powiatu...., między innymi na budowę obwodnicy.

Zarząd Powiatu rozważa możliwość zrzeczenia się przysługującego Powiatowi.... odszkodowania, a co za tym idzie, zwrot wpłaconych przez G., środków.

W uzupełnieniu wniosku dokonanym w odpowiedzi na wezwanie wskazali Państwo następujące informacje.

Powiatowi nie przysługiwało prawo do obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia działki nr 1. Zgodnie z operatem ewidencji gruntów i budynków działka numer 1 obr... jed ewid... stanowi własność Powiatu na podstawie decyzji Wojewody z 29 kwietnia 2021 r. znak:... stwierdzającej nabycie z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat z mocy prawa, prawa własności przedmiotowej nieruchomości.

Powiat nie otrzymał odszkodowania za nieruchomości oznaczone jako działki nr 10 i 11.

Powiat nie odprowadził do Urzędu Skarbowego należnego podatku od towarów i usług od odszkodowania za nieruchomości oznaczone jako działki nr 10 i 11 ponieważ nie otrzymał odszkodowania za te działki.

Powiatowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia działek nr 2,3,4, 5,6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14. Powiat z mocy prawa nabył prawo własności przedmiotowych nieruchomości oznaczonych jako działki nr: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 na podstawie decyzji nr 7.2018 Starosty.... z dnia 18 maja 2018 r. znak....o zezwoleniu na realizacją inwestycji drogowej pn. ".... (...)". Ww. decyzja Starosty stała się ostateczna w dniu 31 stycznia 2019 r. na podstawie decyzji Wojewody z dnia 31 stycznia 2019 r. znak.. Działki nr 13 i 14 poł. w obr.... powstały z działki nr 18, która została przejęta na własność Powiatu, na podstawie decyzji Starosty nr 7.2018, z dnia 18 maja 2018 r., znak.... o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "... (...)" oraz decyzji Wojewody z dnia 31 stycznia 2019 r. nr...

Uchwałą Zarządu Powiatu w.... z dnia 26 października 2022 r. nr.../2022 zrzeczono się całości odszkodowania przysługującego Powiatowi.... za nieruchomość oznaczoną jako działki 10 oraz 11. W odniesieniu do pozostałych działek nie podjęto jeszcze uchwały w sprawie zrzeczenia się odszkodowania za wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości. Sprawa zrzeczenia się odszkodowania będzie omawiana na posiedzeniu Zarządu Powiatu w grudniu.

Przedmiotem pytania nie są działki 10 i 11 gdyż Powiat na dzień złożenia wniosku nie otrzymał odszkodowania.

Pytania (ostatecznie doprecyzowane w piśmie z 24 listopada 2022 r.)

1) Czy pomimo zrzeczenia się przez Powiat odszkodowania za wywłaszczoną na rzecz Województwa... nieruchomość oznaczoną jako działka ewidencyjna nr 1 o powierzchni 0,1609 położonej w obrębie..., powstanie po stronie Powiatu obowiązek w zakresie podatku od towarów i usług?

2) Czy w przypadku zrzeczenia się i zwrotu przez Powiat otrzymanego już odszkodowania, za wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości oznaczone jako działki: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14 (obręb..., jednostka ewidencyjna...), Powiat będzie miał prawo do otrzymania z Urzędu Skarbowego zwrotu zapłaconego wcześniej podatku od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie (ostatecznie doprecyzowane w piśmie z 24 listopada 2022 r.)

Stanowisko do pytania 1:

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931,974, 1132), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2, tej ustawy, przez dostawę towarów o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, a także przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Państwa zdaniem, w sytuacji gdy przejęcie z mocy prawa, prawa własności do nieruchomości ma związek z wypłatą odszkodowania, należy to przejęcie uznać za odpłatną dostawę towarów. Taka czynność skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług. Kiedy jednak Powiat, na mocy art. 12 ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 176), zrzeka się przysługującego mu prawa do odszkodowania, nie dochodzi do odpłatnej dostawy towarów.

W tej sytuacji, z czynnością przejęcia prawa do nieruchomości nie wiąże się żadne wynagrodzenia. Następuje nieodpłatne przekazanie, które podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, tylko wtedy gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia. W związku z powyższym, stoją Państwo na stanowisku, że przejęcie przez Województwo.... działki 1, której własność wcześniej Powiat nabył z mocy prawa, nie powoduje, po stronie Powiatu, konieczności zapłaty podatku od towarów i usług.

Stanowisko do pytania 2.

Powiat właściwie uznał, że przejęcie przez Skarb Państwa z mocy prawa, na podstawie decyzji numer.../2021 Wojewody.... z dnia 5 lutego 2021 r., znak... (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "...." prawa własności do działek numer: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 (obręb..., jednostka ewidencyjna....), w zamian za otrzymane odszkodowanie stanowi, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2, ustawy o podatku od towarów i usług, odpłatną dostawę towarów. Prawidłowo więc zostały wystawione faktury i odprowadzony podatek należny. Jednakże z chwilą gdy Zarząd Powiatu podejmie uchwałę o zrzeczeniu się przysługującego Powiatowi odszkodowania, i nastąpi zwrot otrzymanych środków, przejęcie z mocy prawa, prawa własności działek: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 (obręb..., jednostka ewidencyjna...), zmieni swój charakter, nie dochodzi już do dostawy towarów za wynagrodzeniem, tylko będzie to nieodpłatne przekazanie. Powiatowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, w związku z czym w tej sytuacji, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług nie powstanie. Zdaniem Powiatu bez znaczenia jest moment zrzeczenia się odszkodowania. Na Powiecie... będzie ciążył obowiązek skorygowania faktur sprzedaży, a co za tym idzie, pomniejszenia przekazanego do Urzędu Skarbowego podatku należnego. Wobec powyższego Powiat stoi na stanowisku, że w przypadku zrzeczenia się i zwrotu otrzymanego już odszkodowania, za wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości oznaczone jako działki: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 (obręb..., jednostka ewidencyjna....), po stronie Powiatu.... zostanie uchylony wcześniejszy obowiązek w zakresie podatku od towarów i usług.

Zdaniem Powiatu, w przypadku zrzeczenia się i zwrotu otrzymanego już odszkodowania, za wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości oznaczone jako działki: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 (obręb..., jednostka ewidencyjna...) Powiat będzie miał prawo do otrzymania z Urzędu Skarbowego zwrotu zapłaconego wcześniej podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą":

Opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

Na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy:

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Z kolei w myśl art. 7 ust. 2 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Natomiast na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Należy podkreślić, że co do zasady dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie - na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy przy tym zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wynagrodzenie musi mieć zatem konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

W kwestii czynności wykonywanych nieodpłatnie trzeba zauważyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1899 z późn. zm.):

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę, w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Jak stanowi art. 15 ust. 2 ustawy o VAT:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 15 ust. 6 ustawy:

Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z powołanych przepisów wynika, że organy władzy publicznej nie będą podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają należności, opłaty lub składki. Organy te, będą natomiast podatnikami podatku od towarów i usług, w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie umów cywilnoprawnych. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że decyzją z 7 października 2016 r. Wojewoda zezwolił na realizację inwestycji drogowej pn. "....." Inwestycja była realizowana m.in. na nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr 1. Wskazana działka stanowiła własność Powiatu i pozostawała we władaniu Zarządu Dróg Powiatu. Decyzją z 29 kwietnia 2021 r. Powiat z dniem 1 stycznia 1999 r. nabył z mocy prawa własność działki nr 1. Następnie decyzją z 16 września 2021 r. przyznano na rzecz Powiatu odszkodowania w związku z przejęciem działki na realizację inwestycji drogowej. 23 czerwca 2021 r. do Starosty wpłynął wniosek od Zarządu D. w.... działającego w imieniu Województwa, w sprawie zrzeczenia się odszkodowania przysługującego Powiatowi. Uchwałą z 4 sierpnia 2022 r. Zarząd Powiatu postanowił zrzec się w całości odszkodowania. 21 sierpnia 2017 r. Powiat podpisał z Województwem....m oraz Powiatami województwa.... porozumienie intencyjne, w którym S. wspólnie wyrażają wolę dla podjęcia czynności, mających na celu złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się należnych odszkodowań za nieruchomości zajęte na realizację inwestycji drogowych. W porozumieniu tym Sygnatariusze wspólnie przyjęli, że mimo braku zdefiniowania przez ustawodawcę pojęć "interesu społecznego" oraz "interesu gospodarczego" w pojęciach tych zawierają się budowa, przebudowa lub rozbudowa dróg publicznych wraz z wszystkimi obiektami oraz urządzeniami infrastruktury im towarzyszącej w tym wydzielenie pod nie gruntów. Zrzeczenie się należnych odszkodowań jest możliwe pod warunkiem podjęcia stosownej uchwały przez właściwe organy każdego z Sygnatariuszy, po uprzedniej analizie danego (konkretnego) przypadku.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy powzięli Państwo wątpliwości, czy pomimo zrzeczenia się przez Powiat odszkodowania za wywłaszczoną na rzecz Województwa nieruchomość (działkę nr 1) powstanie po stronie Powiatu obowiązek w zakresie podatku od towarów i usług.

Analizując przedstawione okoliczności na tle powołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że w sytuacji, gdy Powiat zrzekł się odszkodowania w związku z wywłaszczeniem opisanej nieruchomości (działki nr 1), czynności tej nie można uznać za odpłatną dostawę towaru, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy. W konsekwencji czynność tę należy rozpoznać jako nieodpłatne przekazanie towaru.

Z uwagi na fakt, że Powiatowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia ww. nieruchomości - działki nr 1, nieodpłatne przekazanie tej działki, stosownie do zapisów art. 7 ust. 2 ustawy, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując, w przypadku gdy Powiat zrzekł się z odszkodowania za wywłaszczoną na rzecz Województwa nieruchomość oznaczoną jako działka nr 1 nie powstaje po stronie Powiatu obowiązek w zakresie podatku od towarów i usług.

W konsekwencji Państwa stanowisko w powyższym zakresie jest prawidłowe.

Kolejne Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia czy w przypadku zrzeczenia się i zwrotu przez Powiat otrzymanego już odszkodowania, za wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości oznaczone jako działki: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, Powiat będzie miał prawo do otrzymania z Urzędu Skarbowego zwrotu zapłaconego wcześniej podatku od towarów i usług.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że na podstawie decyzji z 5 lutego 2021 r., o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "..." działki numer: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 będące własnością Powiatu, z mocy prawa przeszły na własność Skarbu Państwa. Powiat z mocy prawa nabył prawo własności do działek: 12, 2, 15 (podzielona na działki 3 i 4), 5, 16 (podzielona na działki 6 i 7), 17 (podzielona na działki 8 i 9), 10, 11, na podstawie decyzji Starosty z 18 maja 2018 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. ".... (...)". Decyzja ta stała się ostateczna w dniu 31 stycznia 2019 r. na podstawie decyzji Wojewody z 31 stycznia 2019 r. Decyzją Starosty.... poprzednim właścicielom działek 12, 2, 15, 5, 16, 17, 10, 11 przyznano odszkodowanie.

Decyzją z 19 października 2021 r. Wojewoda.... orzekł o ustaleniu odszkodowania na rzecz Powiatu.... za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 12 objętą decyzją Wojewody z 5 lutego 2021 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Decyzją z 19 października 2021 r. Wojewoda orzekł o ustaleniu odszkodowania na rzecz Powiatu za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 13 oraz 14 objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody z 5 lutego 2021 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Decyzją z 5 listopada 2021 r. Wojewoda orzekł o ustaleniu odszkodowania na rzecz Powiatu... za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 2, 3, 4, 6, 7 oraz 5, objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody z 5 lutego 2021 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Decyzją z 5 listopada 2021 r. Wojewoda orzekł o ustaleniu odszkodowania na rzecz Powiatu za nieruchomość oznaczoną jako działka nr 8 oraz 9 objętą decyzją nr 1/2021 Wojewody z dnia 5 lutego 2021 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Zobowiązanym do zapłaty przyznanych Powiatowi odszkodowań została G. w... Należne kwoty odszkodowań, powiększone o przysługującą waloryzację, wpłynęły na rachunek Powiatu 22 lutego 2022 r. Przelewy bankowe zawierają w treści opis: "z zastrzeżeniem zwrotu". Od otrzymanego odszkodowania Powiat odprowadził do Urzędu Skarbowego należny podatek od towarów i usług, a transakcje zostały wykazane w JPK VAT. 3 listopada 2021 r. Generalny wykonawca inwestycji drogowej złożył m.in. wniosek o zrzeczenie się w całości odszkodowania przysługującego Powiatowi za nieruchomości oznaczone jako działki: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13,14. Zarząd Powiatu rozważa możliwość zrzeczenia się przysługującego Powiatowi odszkodowania, a co za tym idzie, zwrot wpłaconych przez G., środków. W odniesieniu do ww. działek nie podjęto jeszcze uchwały w sprawie zrzeczenia się odszkodowania za wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości. Jak Państwo wskazali sprawa zrzeczenia się odszkodowania będzie omawiana na posiedzeniu Zarządu Powiatu w grudniu.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy:

Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Na podstawie art. 29a ust. 10 ustawy:

Podstawę opodatkowania obniża się o:

W myśl art. 29a ust. 13 ustawy:

W przypadkach, o których mowa w ust. 10 pkt 1-3, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą, pod warunkiem że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją. W przypadku gdy w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca, podatnik nie posiada dokumentacji, o której mowa w zdaniu pierwszym, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał.

Stosownie do 29a ust. 14 ustawy:

Przepis ust. 13 stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze i wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna.

Jak wynika z art. 106b ust. 1 ustawy:

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

Na mocy art. 106j ust. 1 ustawy:

W przypadku gdy po wystawieniu faktury:

5) stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury - podatnik wystawia fakturę korygującą.

W tym miejscu należy stwierdzić, że faktury korygujące są specyficznym rodzajem faktur. Celem ich wystawienia jest doprowadzenie faktury pierwotnej do stanu odpowiadającego rzeczywistości.

Wskazać należy, że faktury korygujące można generalnie podzielić na te, które powodują zmniejszenie podstawy opodatkowania (tzw. faktury korygujące "in minus") oraz te, które wywołują skutki odwrotne, tj. w wyniku ich wystawienia wartość podstawy opodatkowania ulega podwyższeniu (tzw. faktury korygujące "in plus").

Ponadto należy nadmienić, że co do zasady, korygowanie treści pierwotnie wystawionej faktury powinno nastąpić przez wystawienie przez sprzedawcę faktury korygującej. Faktura korygująca wystawiana jest w celu podania właściwych, prawidłowych i zgodnych z rzeczywistością kwot i innych danych, decydujących o rzetelności wystawionego dokumentu. Tym samym, istotą faktur korygujących jest korekta faktur pierwotnych tak, aby dokumentowały rzeczywisty przebieg zdarzeń gospodarczych. Faktury korygujące wystawia się w celu udokumentowania ostatecznej wielkości sprzedaży w danym okresie rozliczeniowym.

Z uwagi na przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa podatkowego należy zgodzić się z Państwem, że planowany przez Powiat zwrot wypłaconego przez G. odszkodowania powinien zostać udokumentowany wystawieniem faktury korygującej do faktury dokumentującej otrzymanie kwoty odszkodowania. Powiat uprawniony będzie wówczas do obniżenia podstawy opodatkowania o zwrócone G. odszkodowanie, pod warunkiem że z posiadanej przez Powiat dokumentacji będzie wynikać, że uzgodnił on z usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostaną spełnione, a faktura ta będzie zgodna z posiadaną dokumentacją zgodnie z wymogami art. 29a ust. 13 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy:

Podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10, art. 130c, art. 133 i art. 138g ust. 2.

W myśl art. 87 ust. 1 ustawy:

W przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

Podatek od towarów i usług należy do grupy podatków powstających z mocy prawa, który pobierany jest w trybie tzw. samoobliczenia. Dlatego też szczególnie istotną rolę w tym podatku odgrywają deklaracje podatkowe. Przy ich pomocy podatnik określa i zgłasza organowi podatkowi (deklaruje) wysokość zobowiązania podatkowego.

Jak zostało stwierdzone powyżej Powiat w przypadku podjęcia uchwały i zwrotu kwoty odszkodowania G. będzie zobowiązany do wystawienia faktury korygującej zerującej podstawę opodatkowania z tytułu otrzymanego odszkodowania.

Zatem Powiat będzie uprawniony do zmniejszenia podatku należnego, jeżeli uzgodni z G. warunki obniżenia podatku należnego, a warunki te zostaną spełnione i Powiat będzie w posiadaniu dokumentacji potwierdzającej to uzgodnienie, a faktura korygująca będzie zgodna z posiadaną dokumentacją. Stosownego obniżenia podatku należnego Powiat będzie mógł dokonać w deklaracjach za okresy rozliczeniowe, w których warunki te zostaną spełnione.

W związku ze zmniejszeniem podatku należnego w składanej deklaracji zmniejszy się kwota zobowiązania bądź też zwiększy się lub wygeneruje nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, którą Powiat może wykazać do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy lub do zwrotu na rachunek bankowy.

Tym samym jeżeli ze składanej deklaracji wynikać będzie nadwyżka podatku naliczonego nad należnym - wynikająca z ujęcia faktury korygującej - będziecie Państwo mieli prawo do zwrotu różnicy podatku w trybie art. 87 ustawy.

Zatem Państwa stanowisko w powyższym zakresie jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Państwa wniosku (pytania). Inne kwestie, wynikające z opisu sprawy bądź własnego stanowiska nieobjęte pytaniem, nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Podkreślić ponadto należy, że ewentualna ocena zasadności zwrotu podatku leży w kompetencji właściwego miejscowo i rzeczowo dla nabywcy organu podatkowego pierwszej instancji (Naczelnika Urzędu Skarbowego, Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego).

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty opis sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź straci swą aktualność.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.".

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).