0111-KDIB2-3.4014.448.2021.1.ASZ - Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej jako nieobjęte podatkiem PCC

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 grudnia 2021 r. wpłynął Pani wniosek z 29 listopada 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Mąż Wnioskodawczyni w 1990 r. zawarł z osobą trzecią umowę spółki cywilnej celem prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego. Środki na wkład do spółki męża, pochodziły z majątku wspólnego małżonków - Wnioskodawczyni i jej męża.

Małżeństwo Wnioskodawczyni zawarte zostało przed powstaniem spółki cywilnej i trwa do dnia dzisiejszego. Przez cały okres trwania małżeństwa między małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa małżeńska.

W dniu 22 kwietnia 2008 r. doszło do przekształcenia w trybie art. 26 § 4 Kodeksu spółek handlowych - spółki cywilnej w spółkę jawną.

Majątek spółki tworzy nie tylko wkład pierwotny, ale i zysk niewypłacony przez wspólników. W związku z problemami zdrowotnymi małżonka i jego niemożności uczestniczenia w prowadzeniu spraw spółki, podjęto decyzję o przeniesieniu z małżonka na Wnioskodawczynię ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej w trybie art. 10 Kodeksu spółek handlowych - ze skutkiem od dnia 1 listopada 2021 r. Fakt ten został zgłoszony sądowi rejestrowemu.

Biorąc pod uwagę to, iż między Wnioskodawczynią i jej mężem istnieje wspólność majątkowa małżeńska, przedmiotowe przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej nastąpiło pod tytułem darmym.

Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy w zaistniałym stanie faktycznym mamy do czynienia z koniecznością zastosowania przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych do przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej - art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (umowa darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy)? (pyt. nr 2 we wniosku)

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawczyni, w zaistniałym stanie faktycznym nie zachodzi podstawa do opodatkowania czynności przeniesienia całości praw i obowiązków wspólnika podatkiem od czynności cywilnoprawnych, stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przede wszystkim trzeba bowiem podkreślić, iż w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z darowizną.

W sytuacji przyjęcia odmiennego stanowiska, należałoby, zdaniem Wnioskodawczyni, zgodzić się ze stanowiskiem zawartym w interpretacji indywidualnej, której fragment Wnioskodawczyni przytoczyła.

Z uwagi na zakres tej interpretacji, przywołaliśmy powyżej tylko tę część Pani stanowiska, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe, aczkolwiek nie z tych wszystkich powodów, które Pani wskazała.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

P

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2 powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że między Panią i jej mężem istnieje wspólność majątkowa małżeńska. Pani mąż w 1990 r. zawarł z osobą trzecią umowę spółki cywilnej. W 2008 r. spółka cywilna została przekształcona w spółkę jawną. Została podjęta decyzja o przeniesieniu z małżonka na Panią ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej w trybie art. 10 Kodeksu spółek handlowych. Przedmiotowe przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej nastąpiło pod tytułem darmym.

W myśl art. 353¹ ustawy - Kodeks cywilny:

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Umowa jest czynnością prawną zawierającą co najmniej dwa zgodne oświadczenia woli zmierzające do powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Strony mają prawnie zagwarantowaną swobodę:

- w wyborze kontrahenta,

- ukształtowania treści konkretnego stosunku zobowiązaniowego (w granicach wyznaczonych przez właściwość, naturę tego stosunku, przepisy bezwzględnie obowiązujące

oraz zasady współżycia społecznego), - w nadaniu określonej formy oświadczeń woli stron.

Uczestnicy obrotu, zawierający umowę, mają dodatkowo wybór pomiędzy ustawowo określonymi wzorcami umów (tzw. "umowami nazwanymi", tj. "zaproponowanymi przez ustawodawcę" poprzez uregulowanie ich postanowień w przepisach prawa cywilnego) oraz stosunkami, których postanowienia nie mieszczą się w takich wzorcach (tzw. umowy nienazwane).

Natomiast kwestię przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika reguluje art. 10 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 z późn. zm.).

W myśl art. 10 § 1- 3 ustawy - Kodeks spółek handlowych:

Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi.

Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.

Jak z powyższego wynika art. 10 Kodeksu spółek handlowych razem z odpowiednimi zapisami umowy spółki stanowi niezbędne minimum prawne umożliwiające zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika.

Należy jednak mieć na względzie, że przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, o którym mowa w art. 10 Kodeksu spółek handlowych może zostać przeprowadzone w dowolnej formie prawnej (umowa nazwana, np. umowa sprzedaży, umowa darowizny lub umowa nienazwana), gdyż przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają rodzaju umowy w oparciu, o którą powinno dojść do przeniesienia członkostwa.

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.):

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego osobie obdarowanej (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego)

i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego. Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Skoro zatem - jak Pani wskazała - przeniesienie ogółu praw i obowiązków spółki jawnej nastąpiło pod tytuyłem darmym, to w przedstawionym stanie faktycznym doszło do darowizny, o której mowa w art. 888 powołanego powyżej Kodeksu cywilnego.

To, że w przedstawionym stanie faktycznym pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa małżeńska nie oznacza, że po Pani stronie nie nastąpi przysporzenie majątkowe w związku z otrzymaniem ogółu praw i obowiązków spółki jawnej.

W myśl art. 31 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy

(Dz. U. z 2020 r. poz. 1359):

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

poz. 266, 321, 568, 695 i 875).

Zgodnie z art. 33 pkt 3 ww. ustawy:

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom.

Stosownie do art. 33 pkt 10 cyt. ustawy:

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Z wniosku wynika, że Pani mąż w 1990 r. zawarł z osobą trzecią umowę spółki cywilnej.

W 2008 r. spółka cywilna została przekształcona w spółkę jawną.

Z powołanego powyżej art. 33 pkt 3 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy wynika, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom. Pod pojęciem praw majątkowych wynikających ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom należy rozumieć w przypadku spółki cywilnej prawa wchodzące w jej skład, ale także roszczenie o zwrot wkładu w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki i wierzytelność z tytułu udziału po rozwiązaniu spółki. W konsekwencji do majątku osobistego małżonka będą również należały wszystkie prawa majątkowe nabyte po rozwiązaniu, likwidacji czy przekształceniu spółki cywilnej oraz ich surogaty.

Jeżeli przedmioty majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom stanowią majątek osobisty małżonka, to również udział w majątku powstały na skutek rozwiązania spółki cywilnej stanowi majątek osobisty małżonka, podobnie jak zwracane wkłady czy nadwyżka wspólnego majątku wypłacana wspólnikom stosownie do udziału w zyskach spółki. Okoliczność, że wkłady wniesione przez małżonka do spółki cywilnej zostały pokryte z majątku wspólnego, nie zmienia oceny, że dokonane przez małżonka przesunięcie majątkowe spowodowało, że przysługujące mu prawa wspólnika spółki cywilnej uzyskane w zamian za wniesienie wkładów weszły w skład jego majątku osobistego.

Zatem przysługujące małżonkowi - wspólnikowi spółki cywilnej prawa związane z wniesionymi przez niego wkładami do spółki cywilnej z majątku wspólnego małżonków, wchodzą w skład jego majątku osobistego. Przeniesienie więc prawa własności poszczególnych składników wchodzących w skład majątku wspólników spółki cywilnej na ich rzecz lub jednego ze wspólników następuje do majątku osobistego każdego z nich lub tego, na rzecz którego nastąpiło przysporzenie.

Tak samo będzie w sytuacji, gdy spółka cywilna zostanie przekształcona w inną spółkę,np. spółkę jawną. Udziały w spółce jawnej (prawa majątkowe) zostaną bowiem nabyte

w zamian za składniki majątku osobistego (za prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej, jaka istniała w spółce cywilnej).

Tym samym - mając na uwadze treść art. 33 pkt 10 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - po przekształceniu spółki cywilnej w spółkę jawną - prawa majątkowe związane ze spółką jawną wchodzą do majątku odrębnego wspólnika spółki jawnej, mimo, że przed założeniem spółki cywilnej, wkłady do niej wniesione pochodziły z majątku wspólnego małżonków.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi temu podlegają umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Jednakże w przypadku, gdy umowa darowizny, nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań osoby darującej, to taka umowa darowizny nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przeniesienie przez małżonka na Panią ogółu praw i obowiązków pod tytułem darmym nie powoduje przejęcia przez Panią (obdarowaną) długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy. Pani nie przejmuje bowiem ani do odpowiedzialności osobistej ani do odpowiedzialności rzeczowej zobowiązań spółki jawnej (w tym z tytułu istniejących zobowiązań), tylko wstępuje jedynie w sytuację prawną poprzedniego wspólnika (swojego małżonka). Odpowiedzialność dotychczasowego i nowego wspólnika jest bowiem odpowiedzialnością solidarną i sybsydiarną, o czym stanowi art. 10 § 3 Kodeksu spółek handlowych.

Należy wskazać, że przedstawiona we wniosku darowizna nie będzie rodziła konsekwencji na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych. Przepis art. 10 § 3 ustawy - Kodeks spółek handlowych jednoznacznie bowiem wskazuje, że wspólnik ustępujący i wstępujący odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki. Tym samym opisana darowizna nie wyczerpuje dyspozycji art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zatem w przedstawionym stanie faktycznym art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma zastosowania.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

W zakresie podatku od spadków i darowizn (pyt. nr 1) oraz w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (pyt. nr 3) zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.,

dalej jako: Ordynacja podatkowa). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się

Pani do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem

czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki

interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.