0111-KDIB2-2.4015.157.2019.1.MZ - Podatek od spadków i darowizn - zniesienie współwłasności nieruchomości.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 24 września 2019 r. (data wpływu 2 października 2019 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 2 października 2019 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

W dniu 28 kwietnia 2016 r. Wnioskodawczyni kupiła udział 1/2 części we współwłasności nieruchomości gruntowej o powierzchni 0,02914 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej, o łącznej powierzchni użytkowej 98 m² za cenę 218.500,00 zł (całość nieruchomości została kupiona za 437.000,00 zł) wraz z 1/32 części sąsiedniej nieruchomości gruntowej o powierzchni 0,0694 ha za cenę 1.000,00 zł (całość kosztowała 2.000,00 zł).

Na konto ww. transakcji Wnioskodawczyni zapłaciła zadatek w wysokości 5.000,00 zł, tak jak i druga współwłaścicielka (należąca do trzeciej grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn) nabywająca jednocześnie z Wnioskodawczynią za taką samą cenę 1/2 części we współwłasności opisanych wyżej nieruchomości.

Pozostała część zobowiązania wynikająca z zakupu całej nieruchomości w wysokości 429.000,00 zł (łącznie dla obojga nabywców) miała zostać spłacona ze środków własnych nabywców w kwocie 34.000,00 zł, a resztę, tj. 395 000,00 zł spłacił Bank, w którym Wnioskodawczyni i druga współwłaścicielka zaciągnęły na ten cel kredyt (Bank obciążył z tego tytułu przedmiotową nieruchomość hipoteką umowną do wysokości 671.500,00 zł).

Ponieważ Wnioskodawczyni poniosła większość obciążeń z tytułu wydatków związanych z zakupem nieruchomości, jej wykończeniem, a także ze spłatą wspomnianego kredytu (przy odmowie ich ponoszenia przez współwłaścicielkę i braku z jej strony chęci do zawarcia w tym celu jakiegokolwiek porozumienia), Wnioskodawczyni postanowiła zaproponować współwłaścicielce nieruchomości zniesienie na swoją rzecz 1/2 części współwłasności tej nieruchomości należącej do współwłaścicielki lub w razie braku zgody przeprowadzić to sądownie.

Zniesienie współwłasności odbyłoby się bez jakichkolwiek spłat ze strony Wnioskodawczyni, natomiast Wnioskodawczyni ma zamiar przejąć obciążenie kredytem w całości wraz z hipoteką umowną do określonej przez Bank wysokości 671.500,00 zł. Wartość rynkowa udziału

w 1/2 części we współwłasności ww. nieruchomości na dzień dzisiejszy wynosi około 230.000,00 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy zaproponowane przez Wnioskodawczynię zniesienie współwłasności, niezależnie od sposobu przeprowadzenia (sądownie lub polubownie) spowoduje konieczność zapłaty przez Wnioskodawczynię podatku od spadków i darowizn?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zaproponowane przez Wnioskodawczynię zniesienie współwłasności, niezależnie od sposobu przeprowadzenia (sądownie lub polubownie) nie spowoduje konieczności zapłaty przez Wnioskodawczynię podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1813) - podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

W związku z tym, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji współwłasności, należy w tej kwestii odnieść się do przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1145).

Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego - własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). W myśl art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego - współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Na podstawie art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego - współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu. Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego - każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

Zniesienie współwłasności dokonane poprzez przyznanie rzeczy (nieruchomości) jednemu ze współwłaścicieli bez spłat i dopłat podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Stosownie do postanowień art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn - obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy - przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności obowiązek podatkowy powstaje - z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

W myśl art. 7 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn - przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Z powołanego powyżej przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega jedynie takie zniesienie współwłasności, w następstwie którego podatnik nabywa rzeczy lub prawa w części przekraczającej wartość udziału, który pierwotnie (przed zniesieniem współwłasności nieruchomości) mu przysługiwał.

Przy obliczaniu podstawy opodatkowania podatkiem orodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych; do grupy III - 7 ust. 1 zdanie pierwsze ww. ustawy, w myśl którego - podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Ustawodawca nie podaje definicji długów i ciężarów. Jednocześnie rozszerza to pojęcie w ust. 2 i 3 art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn przykładowo wyliczając przypadki, które stanowią długi i ciężary. Oznacza to, iż długi i ciężary w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowią katalog otwarty. Pojęcie "długów" w rozumieniu tego artykułu obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia, do których poniesienia zobowiązany jest nabywca. Równowartość tych roszczeń podlega potrąceniu od jego wartości. "Ciężarem" natomiast jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową, np. hipoteka. Odliczenie długów i ciężarów jest wyrazem istoty (elementem konstrukcyjnym) podatku od spadków i darowizn, polegającej na opodatkowaniu przyrostu czystej wartości majątku podatnika.

Ustalenie podstawy opodatkowania składa się więc z dwóch etapów. W pierwszym należy określić wartość rzeczy lub praw majątkowych, których dotyczy zniesienie współwłasności, według zasady generalnej wyrażonej w art. 7 ust. 1 ustawy (czysta wartość, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego). W drugim etapie ustala się udział, jaki przysługiwał dotychczas współwłaścicielowi i jego wartość. Podatkowi podlega bowiem nadwyżka wartości udziału.

Wskazać również należy, że wartość nieruchomości przy zniesieniu współwłasności przyjmuje się z dnia powstania obowiązku podatkowego, tzn. z chwili zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

Zasadą jest, że wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw (art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Wartość rynkową rzeczy i praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia obowiązku podatkowego - art. 8 ust. 3 ww. ustawy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn - opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4.902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Artykuł 14 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że - wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe (art. 14 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy - do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego - hipoteka stanowi ograniczone prawo rzeczowe. Hipotekę regulują odrębne przepisy, a mianowicie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1916 z późn. zm.).

W myśl art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece - w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że w dniu 28 kwietnia 2016 r. Wnioskodawczyni zakupiła udział 1/2 części we współwłasności nieruchomości gruntowej o powierzchni 0,02914 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym, o łącznej powierzchni użytkowej 98 m² za kwotę 218.500,00 zł (cała nieruchomość została zakupiona za kwotę 437.000,00 zł) wraz z 1/32 części sąsiedniej nieruchomości gruntowej o powierzchni 0,0694 ha za kwotę 1.000,00 zł (całość kosztowała 2.000,00 zł). Z tytułu ww. transakcji Wnioskodawczyni wpłaciła zadatek w wysokości 5.000,00 zł, tak jak i druga współwłaścicielka (należąca do trzeciej grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn) nabywająca jednocześnie z Wnioskodawczynią za taką samą kwotę udział w 1/2 części we współwłasności nieruchomości. Pozostała część zobowiązania wynikająca z zakupu całej nieruchomości w wysokości 429.000,00 zł (łącznie dla obojga nabywców) miała zostać spłacona ze środków własnych nabywców w kwocie 34.000,00 zł, a resztę, tj. 395.000,00 zł spłacił Bank, w którym Wnioskodawczyni i druga współwłaścicielka zaciągnęły na ten cel kredyt (Bank obciążył z tego tytułu przedmiotową nieruchomość hipoteką umowną do wysokości 671.500,00 zł). Wnioskodawczyni zaproponowała współwłaścicielce nieruchomości (polubownie lub w razie braku zgody - sądownie) zniesienie współwłasności tej nieruchomości i przeniesienie na swoją rzecz udziału 1/2 części należącego do współwłaścicielki. Zniesienie współwłasności odbyłoby się bez jakichkolwiek spłat ze strony Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni zamierza przejąć w całości obciążenie kredytem wraz z określoną przez Bank hipoteką umowną do wysokości 671.500,00 zł. Wartość rynkowa udziału 1/2 części we współwłasności ww. nieruchomości na dzień dzisiejszy wynosi około 230.000,00 zł.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że skoro - jak wynika z wniosku - dokonana zostanie czynność prawna dotycząca zniesienia współwłasności nieruchomości, bez obowiązku jakichkolwiek spłat ze strony Wnioskodawczyni, to czynność ta podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Podstawę opodatkowania należy ustalić zgodnie z art. 7 ust. 1 i 6 tej ustawy.

Ustanowiona na nieruchomości hipoteka w wysokości proporcjonalnej do wielkości udziału przypadającego zbywcy (współwłaścicielce nieruchomości) przed zniesieniem współwłasności stanowi obciążenie, które będzie można zaliczyć do długów i ciężarów w rozumieniu art. 7 ww. ustawy.

W analizowanej sprawie wartość udziału w nieruchomości jaki Wnioskodawczyni zamierza nabyć w drodze zniesienia współwłasności, powinna być pomniejszona o część kwoty hipoteki przypadającą na przenoszony na Wnioskodawczynię udział. Wartość udziału nie będzie mogła być zatem pomniejszona o kwotę wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, lecz o kwotę samej hipoteki przypadającą na ten udział, gdyż to hipoteka (a nie wartość wierzytelności, która ją zabezpiecza) stanowi ciężar w myśl przywołanych powyżej regulacji. Skoro zatem w wyniku zniesienia współwłasności Wnioskodawczyni nabędzie udział 1/2 w nieruchomości (ponieważ jest już właścicielem pozostałej jej części), to tylko o tę część kwoty hipoteki będzie można pomniejszyć wartość przedmiotu nabycia czyli 1/2 udziału w nieruchomości.

Skoro w rozpatrywanej sprawie - jak wynika z wniosku - wartość hipoteki (przypadająca na nabywany przez Wnioskodawczynię udział) przekroczy wartość ww. nabywanego udziału w nieruchomości, to podstawa opodatkowania (stanowiąca czystą wartość udziału w nieruchomości) wyniesie zero. Tym samym w związku z opisanym we wniosku zniesieniem współwłasności niezależnie od sposobu jego przeprowadzenia (polubownie lub sądownie), Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...), za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.