0111-KDIB2-2.4015.151.2021.2.MM - Ustalenie skutków podatkowych nabycia w drodze darowizny nieruchomości obciążonej hipoteką

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 grudnia 2021 r. wpłynął Państwa wniosek z 3 listopada 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia w drodze darowizny nieruchomości obciążonej hipoteką. Uzupełnili go Państwo - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 3 lutego 2022 r. (wpływ 10 lutego 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1) Zainteresowany będący stroną postępowania: Pan...;

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania: Pani...;

Opis zdarzenia przyszłego

Córka Zainteresowanych wraz ze swoim mężem nabyła nieruchomość - mieszkanie. Na zakup tego mieszkania, córka wraz z zięciem Zainteresowanych zaciągnęli kredyt hipoteczny. Jako zabezpieczenie kredytu na zakupionym mieszkaniu została ustanowiona hipoteka w kwocie 255.000 zł. Nieruchomość weszła do majątku wspólnego córki oraz zięcia Zainteresowanych dlatego, że w ich małżeństwie panuje ustawowy ustrój majątkowy.

Ustawowy ustrój majątkowy panuje także w małżeństwie Zainteresowanych.

Córka Zainteresowanych wraz ze swoim mężem chce podarować swoim rodzicom, tj. Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania oraz Zainteresowanemu niebędącemu stroną postępowania ww. nieruchomość (mieszkanie).

Wraz z darowaną nieruchomością obdarowani rodzice, tj. Zainteresowani, przejmą wszystkie obciążenia związane z tą nieruchomością, w tym hipotekę na kwotę 255.000 zł. Nabycie będzie miało charakter nieodpłatny, żadna ze stron nie otrzyma z tego tytułu spłaty. Mieszkanie stanowi własność córki oraz zięcia Zainteresowanych, każde z nich posiada po 1/2 udziałów w tej nieruchomości.

Po dokonaniu darowizny mieszkanie stanowić będzie własność Zainteresowanych po 1/2 każdego z nich. Następnie dokonają zgłoszenia tej darowizny do urzędu skarbowego.

Podsumowując:

- Zainteresowani otrzymają w darowiźnie od swojej córki i jej męża nieruchomość w postaci mieszkania,

- córka Zainteresowanych jest współwłaścicielką tego mieszkania w udziałach po 1/2 wraz ze swoim mężem,

- mieszkanie jest obciążone hipoteką na kwotę 255.000 zł,

- hipoteka stanowi ciężar,

- po otrzymaniu darowizny Zainteresowani zgłoszą ten fakt do odpowiedniego urzędu skarbowego.

Pytanie

Czy Zainteresowani dokonując wyliczenia należnego do zapłaty podatku z tytułu otrzymania darowizny od córki i jej męża (mieszkania obciążonego hipoteką), kwotę od której będą liczyć wysokość należnego do zapłaty podatku (kwota bazowa = wartość mieszkania) mogą pomniejszyć o kwotę hipoteki, która obciąża to mieszkanie (wartość nieruchomości - wartość hipoteki = kwota, od której liczony będzie podatek do zapłaty?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Zainteresowanych, obliczając należny do zapłaty podatek wykonają to według następujących zasad:

Zainteresowani będą zatem zobowiązani do zapłaty podatku od darowizny dokonanej przez zięcia należącego do niego udziału w nieruchomości (1/2) pomniejszonej odpowiednio o jego udział w hipotece (1/2).

Przy obliczaniu należnego do zapłaty podatku należy od wartości darowizny odjąć wartość hipoteki i z tak uzyskanej różnicy obliczyć należny do zapłaty podatek przy uwzględnieniu zwolnień - córka, wysokości udziałów po 1/2 córka i zięć. Hipoteka jest bowiem ciężarem obciążającym nieruchomość.

Wartość mieszkania - 255.000 zł = kwota, od której liczony będzie podatek. Kwota będzie stosunkowa do wysokości udziałów po 1/2.

Na poparcie swojego stanowiska Zainteresowani przywołali interpretacje, które ich zdaniem wydane zostały w podobnym stanie faktycznym, czyli pomniejszanie podstawy opodatkowania darowizny o obciążenia, które darowizna (nieruchomość) posiada:

- Znak: 0111-KDIB2-2.4015.2.2020.2.MM z 20 marca 2020 r.

- Znak: 0111-KDIB2-2.4015.75.2021.1.DR z 17 sierpnia 2021 r.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Ponieważ ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia "darowizna", wobec tego należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.)

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Stosownie do art. 14 ust. 2 ww. ustawy:

Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 cytowanej ustawy:

Do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zatem co do zasady nabycie w drodze darowizny nieruchomości położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy i ciąży na obdarowanym.

Ustawodawca przewidział jednak sytuacje, w których nabycie w drodze darowizny korzysta ze zwolnienia. I tak zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

W myśl art. 4a ust. 4 ww. ustawy:

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Osoby wymienione w art. 4a ust. 1 ww. ustawy, tj. małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha określane są jako tzw. zerowa grupa podatkowa. W odróżnieniu od I grupy podatkowej nie występują w niej zięć, synowa i teściowie.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że córka i zięć Zainteresowanych zamierzają przekazać Zainteresowanym w drodze darowizny nieruchomość obciążoną hipoteką. Pomiędzy małżonkami istnieje wspólność ustawowa.

Zatem nieruchomość w takim samym udziale nabędzie od córki i zięcia Zainteresowany niebędący stroną postępowania jak i Zainteresowany będący stroną postępowania.

Zdaniem Zainteresowanych, w stosunku do darowizny otrzymanej od córki zastosowanie znajdzie zwolnienie z opodatkowania, ponieważ znajdują się oni w tzw. grupie zerowej. W konsekwencji 1/2 wartości nabytej nieruchomości będzie podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, po zgłoszeniu tego faktu do urzędu skarbowego przez Zainteresowanych.

Przechodząc do oceny powyższego stanowiska Zainteresowanych należy wskazać, że z treści ww. przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby, których łączą relacje ściśle w przepisie określone (tzw. grupa zerowa). Między innymi są to wstępni.

Warunkiem zastosowania zwolnienia jest zgłoszenie nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jednakże jak stanowi art. 4a ust. 4 pkt 2 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje nabycia, które następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Zgodnie z art. 158 ww. ustawy - Kodeks cywilny:

Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa, należy stwierdzić, że opisana we wniosku darowizna nieruchomości przez córkę Zainteresowanych (udział 1/2 nieruchomości) na ich rzecz, będzie podlegała zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, gdyż Zainteresowani mieszczą się w grupie osób określonych w cytowanym powyżej art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Co do zasady, dla zachowania warunków zwolnienia koniecznym jest zgłoszenie darowizny do naczelnika urzędu skarbowego w terminie powyżej wskazanym. Na Zainteresowanych nie będzie jednak ciążył obowiązek zgłoszenia darowizny od córki do urzędu skarbowego, ponieważ darowizna - jak wynika z powołanego powyżej art. 158 Kodeksu cywilnego - będzie dokonana w formie aktu notarialnego. Zatem, skoro przedmiotowa darowizna nieruchomości zostanie dokonana w formie aktu notarialnego, to w analizowanej sprawie, zgodnie z treścią art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie wystąpi obowiązek zgłoszenia.

Stanowisko Zainteresowanych, zgodnie z którym 1/2 wartości otrzymanej w darowiźnie nieruchomości będzie zwolniona z opodatkowania uznano za prawidłowe.

Przechodząc natomiast do skutków podatkowych darowizny otrzymanej do zięcia, zdaniem Zainteresowanych, będzie ona podlegać opodatkowaniu z uwzględnieniem, że podstawę opodatkowania obniży wartość hipoteki.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa, należy zgodzić się z Zainteresowanymi, że darowizna od zięcia będzie podlegać opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W przypadku nabycia darowizny przez teściów nie ma bowiem zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ww. ustawy.

Podstawę opodatkowania należy ustalić zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Ustawodawca nie podaje definicji długów i ciężarów. Jednocześnie rozszerza to pojęcie w art. 7 ust. 2 i 3 ustawy przykładowo wyliczając przypadki, które stanowią długi i ciężary. Oznacza to, iż długi i ciężary w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowią katalog otwarty. Pojęcie "długów" w rozumieniu tego artykułu obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia. Równowartość tych roszczeń podlega potrąceniu od jego wartości.

"Ciężarem" natomiast jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową, np. hipoteka. Odliczenie długów i ciężarów jest wyrazem istoty (elementem konstrukcyjnym) podatku od spadków i darowizn, polegającej na opodatkowaniu przyrostu czystej wartości majątku podatnika.

W oparciu o art. 8 ust. 1 oraz ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Natomiast zgodnie z art. 244 § 1 ww. ustawy - Kodeks cywilny:

Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.

Hipotekę regulują odrębne przepisy, a mianowicie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2019 r. poz. 2204 z późn. zm.).

W myśl art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece:

W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Zgodnie z powyższymi przepisami, ustanowiona na nieruchomości hipoteka stanowić będzie obciążenie, które należy zaliczyć do długów i ciężarów w rozumieniu art. 7 ww. ustawy. Przy czym, skoro przedmiotem darowizny od zięcia będzie udział w nieruchomości, to hipoteka będzie stanowić obciążenie w proporcji odpowiadającej temu udziału. Zatem wartość udziału 1/2 w nieruchomości, nabytego w drodze darowizny przez Zainteresowanych, może być pomniejszona o 1/2 część kwoty hipoteki.

Jeżeli zatem wartość ustanowionej hipoteki przekroczy wartość przedmiotu darowizny, umowa darowizny nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Natomiast, w przeciwnym przypadku darowizna od zięcia będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy, po odliczeniu kwoty wolnej w I grupie podatkowej, tj. 9.637 zł przez każdego z Zainteresowanych.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

Stanowisko Zainteresowanych, zgodnie z którym przy ustalaniu podstawy opodatkowania wartość nieruchomości odpowiadająca udziałowi otrzymanemu od zięcia może być pomniejszona o wartość hipoteki, która obciąża darowany przez zięcia udział w nieruchomości, uznano za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan... (Zainteresowany będący stroną postępowania - art. 14r. § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).