Wyrok
z dnia 23 kwietnia 2004 r.
II SA/Wa 36/04
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Asesor WSA-Jacek Fronczyk.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 kwietnia 2004 r. sprawy ze skargi M. B. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia (...) grudnia 2003 r. nr (...) w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku
stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji z dnia (...) października 2003 r.;
zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Uzasadnienie faktyczne
W dniu 26 listopada 2002 r. M. B. zwrócił się z wnioskiem do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie świadczenia w drodze wyjątku na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.).
Po podjęciu czynności zmierzających do rozpoznania powyższego wniosku, postanowieniem z dnia (...) kwietnia 2003 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), zawiesił postępowanie w przedmiotowej sprawie.
W uzasadnieniu postanowienia Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że M. B. złożył do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...) odwołanie od decyzji z dnia (...) maja 2002 r., znak: (...) odmawiającej mu prawa do renty ustawowej z tytułu niezdolności do pracy, i w związku z tym do czasu zakończenia sądowego postępowania odwoławczego i uprawomocnienia się wyroku, kwestia przyznania świadczenia w drodze wyjątku nie może zostać rozstrzygnięta.
Wyrokiem z dnia (...) maja 2003 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...) oddalił odwołanie M. B., co zakończyło postępowanie sądowe w sprawie przyznania renty ustawowej.
Pismem z dnia 6 czerwca 2003 r. skarżący zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o podjęcie zawieszonego postępowania.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia (...) października 2003 r. nr (...) podjął zawieszone postępowanie i jednocześnie odmówił M. B. przyznania świadczenia w drodze wyjątku. W uzasadnieniu decyzji Prezes ZUS podał, że z dokumentacji zawartej w aktach rentowych wynika, iż orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia (...) lutego 2003 r. skarżący został uznany za zdolnego do pracy, a zatem nie spełnia warunku całkowitej niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Niespełnienie chociażby jednego warunku z tego przepisu skutkuje odmową przyznania świadczenia w trybie wyjątkowym.
W dniu 17 listopada 2003 r. M. B. zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, podnosząc fakt posiadania długiego stażu ubezpieczeniowego oraz wydania w dniu (...) listopada 2000 r. przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w N. orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w dniu (...) grudnia 2003 r. wydał decyzję, mocą której utrzymał swoje rozstrzygnięcie pierwszoinstancyjne. Podniósł w uzasadnieniu niespełnienie wymogu całkowitej niezdolności do pracy jako jednej z przesłanek koniecznych do uzyskania świadczenia w drodze wyjątku.
W dniu 5 stycznia 2004 r. M. B. zaskarżył przedmiotową decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty wyjątkowej na podstawie art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Skarżący wskazał, iż w jego ocenie spełnia warunki konieczne do uzyskania świadczenia w drodze wyjątku, przede wszystkim zaś wszelkie schorzenia skarżącego kwalifikują go jako osobę całkowicie niezdolną do pracy.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, powołując się w uzasadnieniu na podstawy faktyczne i prawne, jakie zawarł w wydanych decyzjach.
Uzasadnienie prawne
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to w dacie jej wydania.
Skarga zasługuje na uwzględnienie, jednakże z zupełnie innych powodów, aniżeli tych, które zostały w niej zawarte. Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to, że sąd ma prawo, a jednocześnie obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego także wówczas, gdy dany zarzut nie zostanie podniesiony w skardze.
W rozpatrywanej sprawie postanowieniem z dnia (...) kwietnia 2003 r. zawieszono postępowanie w przedmiocie przyznania świadczenia w drodze wyjątku do czasu zakończenia postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym - Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...) w sprawie odwołania od decyzji odmawiającej przyznania skarżącemu renty ustawowej z tytułu niezdolności do pracy. Pomimo informacji o zakończeniu postępowania sądowego wyrokiem z dnia (...) maja 2003 r. sygn. akt (...) Prezes ZUS nie wydał postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania.
Organ dokonał podjęcia zawieszonego postępowania dopiero w decyzji z dnia (...) października 2003 r., mocą której rozstrzygnął kwestię merytoryczną odmawiając przyznania świadczenia wyjątkowego. Prezes ZUS nie wydał odrębnego postanowienia podejmując zawieszone postępowanie, a w istocie rozpoznał sprawę. Zauważyć więc należy, iż decyzja ta została wydana w trakcie zawieszenia postępowania, a zatem z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.). Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydając w dniu (...) grudnia 2003 r. decyzję utrzymującą w mocy decyzję z dnia (...) października 2003 r. także rażąco naruszył prawo.
Podkreślenia wymaga, iż w świetle art. 102 k.p.a. w okresie zawieszenia postępowania organ administracji publicznej nie podejmuje zwykłych czynności proceduralnych. Może podejmować jedynie czynności zmierzające do usunięcia przyczyn zawieszenia - art. 100 § 1 i § 3 k.p.a. Ustanie przyczyn uzasadniających zawieszenie postępowania wywołuje obowiązek organu administracji publicznej do jego podjęcia.
Podjęcie zawieszonego postępowania w decyzji rozstrzygającej sprawę co do jej istoty stanowi przejaw niedopuszczalnej praktyki na gruncie obowiązującego prawa. Wpierw organ w formie postanowienia podejmuje zawieszone postępowanie, a następnie - wydając decyzję-rozstrzyga sprawę co do jej istoty.
W konkluzji stwierdzić należy, że zarówno zaskarżona decyzja, jak i decyzja ją poprzedzająca zostały wydane z rażącym naruszeniem prawa skutkującym stwierdzeniem ich nieważności (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.).
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 w związku z art. 119 pkt 1 i art. 120 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270), Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji. W oparciu o art. 152 ww. ustawy. Sąd wstrzymał jej wykonanie w całości.