I SAB/Sz 11/14, Nienależyta reprezentacja i pozbawienie możności działania jako przesłanki wznowienia postępowania przed sądem administracyjnym. - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

8. Nieważność postępowania stanowi powód wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego tylko w wypadkach określonych w art. 271 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm., dalej przywoływanej jako: "p.p.s.a.").

Zgodnie z art. 271 p.p.s.a., można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe (art. 271 pkt 2).

Jak słusznie wskazuje A. Kabat, wystąpienie powodów nieważności postępowania skutkuje uchyleniem prawomocnego orzeczenia bez względu na to, czy stanowiące je naruszenie prawa ma wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Jest to więc bezwzględna podstawa wznowienia postępowania (tak. A. Kabat, Komentarz do art. 217 p.p.s.a., w: A. Dauter, T. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2013).

Nie budzi przy tym wątpliwości, iż nieważność stanowiąca podstawę wznowienia postępowania musi istnieć w chwili wydania prawomocnego orzeczenia. Wystąpienie tej przyczyny już po wydaniu prawomocnego orzeczenia wyłączy możliwość uznania jej za podstawę wznowienia.

9. Brak należytej reprezentacji, o którym mowa w art. 271 pkt 2 p.p.s.a. dotyczy zarówno przedstawicielstwa ustawowego, jak i pełnomocnictwa, przy czym podkreślić należy, że nienależyte wykonywanie swoich obowiązków przez pełnomocnika strony nie oznacza nienależytej reprezentacji strony, o której mowa w art. 271 pkt 2 p.p.s.a. Stanowisko takie zajął WSA w Gliwicach w postanowieniu z dnia 27 maja 2010 r., (sygn. akt II SA/Gl 50/10, Wspólnota 2010, nr 24, s. 27), trafnie w ocenie Sądu orzekającego w sprawie stwierdzając, że brak należytej reprezentacji w rozumieniu tego przepisu nie dotyczy sytuacji, gdy za stronę działa prawidłowo ustanowiony pełnomocnik, nawet wówczas, gdy swoje obowiązki wykonuje on w sposób, który prowadzi do negatywnych dla reprezentowanej strony skutków.

10. Pozbawienie strony możności działania oznacza pozbawienie strony możliwości obrony jej praw na skutek naruszenia przepisów prawa. Wystąpienie jednak tej przesłanki wznowienia postępowania wymaga wykazania związku pomiędzy naruszeniem prawa a pozbawieniem stron możliwości działania w podanym wyżej znaczeniu (szerzej K. Sobieralski, Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego, Zakamycze 2003 r., s. 216-217). W wyroku z dnia 25 kwietnia 2012 r. NSA przyjął, że aby doszło do wznowienia postępowania na podstawie art. 271 pkt 2 p.p.s.a., dotyczącej naruszenia przepisów postępowania, wskutek których strona była pozbawiona możliwości działania, muszą zostać spełnione łącznie trzy przesłanki: w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, strona została pozbawiona możności działania bez własnej winy oraz bezpośrednią i wyłączną przyczyną pozbawienia strony możności działania było naruszenie przepisów prawa (sygn. akt II OSK 2557/11).

Jak wskazują J. Drachal, A. Wiktorowska, K. Wojciechowska, niemożność działania, czyli niemożność obrony swoich praw, jest pozbawieniem możliwości podejmowania w procesie czynności procesowych. Należy przy tym wskazać, że konieczne jest wykazanie, iż zachodzi związek przyczynowy między naruszeniem prawa procesowego a pozbawieniem strony możliwości działania. O pozbawieniu strony możliwości działania można mówić wtedy, gdy nie dano jej w ogóle możliwości działania. Bowiem w innych przypadkach zachodzi tylko utrudnianie działania, co nie uzasadnia wznowienia postępowania (J. Drachal, A. Wiktorowska, K. Wojciechowska, komentarz do art. 271 p.p.s.a., w R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2015, s. 1008-1009, K. Sobieralski, op. cit., s. 216-217, oraz np. wyrok NSA z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt II GSK 1695/12).

Warto także podnieść, jak słusznie zauważył WSA w Gliwicach w postanowieniu z dnia 27 maja 2010 r., że okoliczność, że skarżący nie byli powiadomieni o rozprawie, nie daje podstawy do przyjęcia, że byli oni pozbawieni możliwości działania w rozumieniu art. 271 pkt 2 p.p.s.a., w sytuacji gdy, zgodnie z treścią art. 67 § 5 p.p.s.a., o terminie tej rozprawy był powiadomiony pełnomocnik (sygn. akt. II SA/Gl 50/10).

11. Przenosząc powyższe na grunt tej sprawy wskazać należy, iż jak wynika z akt sądowych sprawy o sygn. I SAB/Sz 14/13, której wznowienia żąda Skarżący, w dniu 6 listopada 2013 r., Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w S. wyznaczył adw. E. J. pełnomocnikiem z urzędu Skarżącego w tej sprawie (k. 41). Zawiadomieniem z dnia 25 listopada 2013 r., wyznaczony z urzędu pełnomocnik został powiadomiony o rozprawie wyznaczonej na dzień 9 stycznia 2014 r. Dodatkowo wskazać należy, że pismem z dnia 4 grudnia 2013 r., pełnomocnik poinformował tut. Sąd, iż zapoznał się z aktami sprawy o sygn. I SAB/Sz 14/13, Skarżący zaś, co m.in. wynika z jego pisma z 2 grudnia 2013 r., o ustanowieniu pełnomocnika został powiadomiony.

W dniu 9 grudnia 2013 r. Skarżący został powiadomiony przez tut. Sąd, iż w ramach prawa pomocy sąd ustanawia pełnomocnika, natomiast Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej na tej podstawie wyznacza konkretnego adwokata. Skarżący został także poinformowany, że ustawa nie zawiera przepisów dających sądowi prawo do zmiany wyznaczonego pełnomocnika i że wszelkie sprawy dotyczące współpracy z wyznaczonym adwokatem, jak też wniosek o wyznaczenie innego pełnomocnika należy zgłaszać Dziekanowi Okręgowej Rady Adwokackiej w S.

Jak wynika z protokołu rozprawy, na rozprawie za skarżącego stawiła się adwokat E. J., która poparła skargę. Oceniając zatem te okoliczności w świetle powyższych ustaleń stwierdzić należy, że w ocenie Sądu nie doszło do wypełnienia przesłanki "niemożności działania", o jakiej mowa w art. 271 pkt 2 p.p.s.a., czyli niemożności obrony swoich praw i pozbawienia możliwości podejmowania w procesie czynności procesowych. Nie doszło bowiem do naruszenia prawa procesowego. O pozbawieniu strony możliwości działania można mówić wtedy, gdy nie dano jej w ogóle możliwości działania, a Skarżący w tym postępowaniu był reprezentowany przez skutecznie umocowanego pełnomocnika. Fakt, że Skarżący nie był zadowolony z pełnomocnika nie stanowi wystarczającej przesłanki aby uznać, że mamy do czynienia z pozbawieniem go możliwości podejmowania w procesie czynności procesowych. Wręcz przeciwnie - ustanowiony pełnomocnik czynnie w imieniu Skarżącego czynności podejmował.

12. Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 282 § 2 p.p.s.a. skargę oddalił. W kwestii przyznania wynagrodzenia adwokatowi z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł zgodnie z art. 250 p.p.s.a. i § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c oraz § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461).