Sekita Jarosław, Zaniechanie poboru podatku od umorzonego kredytu hipotecznego we frankach na przykładach

Umowy kredytów denominowanych w walutach obcych (udzielane w walucie polskiej, których wartość określana była przez odniesienie się do waluty obcej) w wielu przypadkach uznawane są za zawarte z naruszeniem prawa. W przypadku uzyskania przez kredytobiorcę wyroku stwierdzającego nieważność umowy kredytowej, wynikający z orzeczenia sądu obowiązek zwrotu przez obie strony wszystkich otrzymanych świadczeń jest dla kredytobiorcy zdarzeniem neutralnym podatkowo. W celu uniknięcia procesu sądowego przez strony umów kredytowych powszechnie zawierane są ugody. Ugoda może polegać na obliczeniu wartości udzielonego kredytu oraz dokonanych przez kredytobiorcę spłat (w całym okresie jej dotychczasowego stosowania) z pominięciem warunków potencjalnie skutkujących wadliwością umowy. W takim przypadku nie zostaje stwierdzona nieważność umowy, a strony dokonują zmiany jej postanowień (zwykle z mocą wsteczną), zapewniając jej zgodność z prawem. Po zawarciu ugody ustalane jest saldo zobowiązań kredytobiorcy (wynikające z pierwotnej i zmienionej umowy). Zakładając, że ugoda zmniejsza zobowiązania kredytobiorcy, jej skutkiem może być umorzenie części zobowiązania kredytobiorcy (wykraczającego poza „prawidłowo” udzielony kredyt) lub nawet dokonanie na jego rzecz zwrotu nadpłaconych na rzecz banku świadczeń. Uchwała Sądu Najwyższego z 25.04.2024 r., III CZP 25/22, LEX nr 3709742, dodatkowo wskazała, że w razie zawarcia w umowie kredytu niedozwolonych postanowień umownych, które nie miały charakteru wiążącego, nie jest dopuszczalna „zamiana” postanowień wadliwych na prawidłowe. Może to zmienić treść zawieranych ugód (polegających wyłącznie na zwrocie świadczeń), nie wpłynie jednak na sposób stosowania opisanych w tekście przepisów podatkowych.