Majka Paweł, Rydzewska Małgorzata, Wieleba Iwona Anna, Zatrudnianie osób niepełnosprawnych. Aspekty prawne i podatkowe

Problematyka niepełnosprawności ze względu na swoją doniosłość objęta została prawodawstwem nie tylko krajowym, ale również prawem międzynarodowym i europejskim . Przykładowo wskazać należy tu Europejską Kartę Społeczną z 18.10.1961 r. , Konwencję nr 159 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych przyjętą w Genewie 20.06.1983 r. oraz konwencję o prawach osób niepełnosprawnych. Jednocześnie ustawodawstwo krajowe w coraz szerszym zakresie obejmuje problematykę funkcjonowania osób niepełnosprawnych w społeczeństwie, w tym ich zatrudniania. Pozostawanie pracowników niepełnosprawnych w stosunku pracy jest bowiem powszechnie oceniane jako efektywny sposób na ich rehabilitację zawodową. Obowiązek pomocy przez władze publiczne osobom niepełnosprawnym w przysposobieniu do pracy wynika przy tym bezpośrednio z Konstytucji RP. Wskazać należy również, że w doktrynie przyjmuje się, iż z Konstytucji RP wynika wolność od „wykluczenia”, która stanowi prawo człowieka wynikające z ochrony godności w związku z zasadą dobra wspólnego, a pomocniczo z zasady sprawiedliwości i równości . Nie budzi tym samym wątpliwości konieczność prowadzenia wielowątkowych badań związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, w tym analizy obowiązujących regulacji prawnych. Konieczne jest również, by rozważania te nie ograniczały się do jednej dziedziny prawa, lecz obejmowały próby badania całego systemu wspomagającego zatrudnianie osób niepełnosprawnych.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest analiza obowiązujących regulacji prawnych dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych, łącząca wątki związane z prawem pracy oraz prawem daninowym, a także wiążące się z nimi kwestie administracyjnoprawne. Rozważania skupiają się przy tym na regulacjach ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jako podstawowego aktu, którego celem jest zagwarantowanie możliwości uzyskania i utrzymania przez osobę niepełnosprawną odpowiedniego zatrudnienia, awansu zawodowego, by w ten sposób ułatwić jej włączenie się do społeczeństwa. Istotnym uzasadnieniem istnienia tych regulacji jest także wyrównywanie szans pracowników niepełnosprawnych.

Podkreślić należy, że uwarunkowania systemu zachęt związanych z tworzeniem miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych są bardzo zróżnicowane. Nie do przecenienia są przy tym czynniki pozaprawne związane przykładowo z kreowaniem postaw odpowiedzialności społecznej w biznesie. Istotnym warunkiem powstawania miejsc pracy wydaje się jednocześnie tworzenie przez prawodawcę bodźców zarówno pozytywnych, jak i negatywnych o charakterze przede wszystkim ekonomicznym, zachęcających do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Założeniem niniejszego opracowania jest przedstawienie obowiązującego regulacji prawnych związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych wraz z próbą rozstrzygnięcia wybranych problemów w zakresie interpretacji przepisów.

Praca dzieli się na dwie części. Pierwsza obejmuje cztery rozdziały, w których przedstawiono rozwiązania z zakresu prawa pracy dotyczące zatrudniania osób niepełnosprawnych oraz związane z nimi regulacje o charakterze administracyjnoprawnym w zakresie procedury, a także prawa budowlanego. Druga część opracowania obejmuje trzy ostanie rozdziały i dotyczy zagadnień prawa daninowego, w tym głównie prawa podatkowego, związanych z uprawnieniami przysługującymi pracodawcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne oraz pracownikom niepełnosprawnym. Powyższe ujęcie w założeniu ma tworzyć obraz systemu regulacji prawnych dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych.

Praca skierowana jest do pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne i praktyków – podmiotów obsługujących przedsiębiorców oraz pracowników organów administracji. Z wiedzy zawartej w opracowaniu skorzystać mogą także pracownicy naukowi i studenci studiów prawniczych i administracyjnych oraz słuchacze kursów związanych z problematyką zatrudniania osób niepełnosprawnych.