Wiliński Paweł, Zarys teorii konfliktu w prawie karnym

Pierwsza wersja tej pracy powstała ponad dekadę temu. Nie wydawało mi się jednak możliwe jej opublikowanie w 2007 r. Zbieg okoliczności związany z dziedziczonym w mojej rodzinie brakiem giętkości karku stworzył nieoczekiwanie szansę na wyciągnięcie maszynopisu z szuflady. Pozwolił też na uzupełnienie, usunięcie zdań i twierdzeń nadmiernie radykalnych, słowem – na pewne dopracowanie.

Zapewne praca ta ze względu na ograniczoną z góry objętość okazać się może w wielu fragmentach ogólna. Zwięzłość pracy oznacza skróty i pominięcia. Jest to jednak tylko pewien zarys koncepcji, wymagającej rozwinięcia. Stanowi odzwierciedlenie szczególnego sposobu postrzegania prawa jako instrumentu społecznego i jego roli w rozstrzyganiu konfliktów.

Czytelnikowi należy się krótkie wytłumaczenie użycia w tytule terminu „zarys teorii”. Choć może wydawać się ono nie do końca uprawnione, to jednak praca zawiera zbiór twierdzeń na temat prawa, ze szczególnym uwzględnieniem tezy o konieczności postrzegania prawa karnego przede wszystkim jako instrumentu społecznego, nie jako formy odpłaty za przestępstwo, lecz przeznaczonego do rozstrzygania konfliktów wynikających z przestępstwa. Wokół tego twierdzenia zbudowane są dalsze podstawowe założenia, z których wynikają odpowiednio wszystkie inne zdania zawarte w tej pracy.

Praca powstawała w sposób dość spontaniczny. Odzwierciedla to jej struktura i treść. Nie zawiera kompleksowego przeglądu wiedzy o prawie karnym ani pełnego wykazu literatury naukowej. To świadomy zabieg, o którym powinienem uprzedzić, ale którego w czasach powszechnego dostępu do literatury i zalewu publikacji zawierających takie wykazy nie muszę żałować. Nie jest to więc klasyczna rozprawa monograficzna, lecz raczej stojąca w połowie drogi między esejem naukowym a dysertacją stricte naukową.

Publikacja tej pracy to czyn dość śmiały. Zawarte w niej poglądy nie są oparte bezpośrednio na żadnej dominującej grupie przekonań wyrażanych w nauce prawa karnego, z którymi miałem okazję się zetknąć. Z wieloma wydają się jednak być wprost albo pośrednio sprzeczne, a co najmniej niespójne. Ich publikacja stanowi realizację potrzeby przedstawienia własnej perspektywy oceny prawa karnego i kierunków jego kształtowania się w przyszłości. Być może przyczyni się do coraz bardziej potrzebnej dyskusji o tym, czym prawo karne powinno być dla społeczeństwa dziś i pojutrze.

Na koniec chciałbym wyrazić serdeczne podziękowania recenzentowi pracy Panu prof. zw. dr. hab. Stanisławowi Waltosiowi, którego wnikliwe uwagi były dla mnie bezcenną pomocą.

Paweł Wiliński

Sycylia 2007 – Poznań – Warszawa 2020