Militz Małgorzata (red.), Wsparcie udzielane przedsiębiorcom w związku z pandemią COVID–19. Rozliczenia i kontrola

W niniejszej publikacji bardzo istotna, ważna, a przy tym skomplikowana w warstwie prawnej problematyka wsparcia udzielanego przez władzę publiczną przedsiębiorcom w związku z pandemią COVID-19 jest ujęta w logiczny, zrozumiały i przejrzysty sposób.

Wszechstronnie i kompleksowo analizowane są poszczególne prawne regulacje dotyczące:

Jest to kompendium usystematyzowanej wiedzy na temat warunków, które zgodnie z regulacją prawną musi spełnić przedsiębiorca, by skutecznie ubiegać się o pomoc w związku z pandemią. Niezmiernie rzadko prawo napisane jest dobrze, czyli w sposób jasny, klarowny, zrozumiały w określaniu obowiązków i uprawnień, niesprzeczny, gdzie jedne przepisy nie przeczą innym. Najczęściej w regulacji prawnej pojawiają się rozmaite pułapki, niektóre z nich wynikają z błędów legislacyjnych, ale są i takie, które z rozmysłem zastawia ustawodawca. Tak też jest w rozbudowanej i bardzo chaotycznie, a przy tym pośpiesznie tworzonej regulacji odnoszącej się do rozmaitych form finansowego wsparcia, którego władza publiczna udziela przedsiębiorcom w związku z pandemią. Takie prawo nie budzi zaufania i dyskredytuje władzę publiczną, albowiem „prawo w działaniu” odbierane jest jako pozór pomocy, a nie rzeczywista, tj. realna pomoc finansowa udzielana przedsiębiorcom. Dlatego głównym celem i motywem pracy jest ustalenie takiego sposobu przełożenia owego gąszczu przepisów prawnych na jednoznaczne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa przedsiębiorców ubiegających się o finansowe wsparcie dla prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

To przełożenie przepisów prawnych na jednoznaczne reguły postępowania dokonuje się w procesie wykładni, a wysoka kultura prawna i wiedza Autorów sprawiają, że dokonuje się bezpieczne dla przedsiębiorców przecięcie węzła gordyjskiego splecionego z mozaiki przepisów prawnych.

Pewność prawa wyznacza – z punktu widzenia przedsiębiorcy – granicę bezpieczeństwa prawnego, a zaufanie do prawa wynika z tego, że treść prawa odpowiada interesom przedsiębiorców, czyli przemawia za przedsiębiorcą, a nie przeciwko niemu. Tylko takie rozumienie prawa jest zgodne z konstytucyjnym standardem demokratycznego państwa prawnego, albowiem ubi ius incertum, ibi ius nullum (gdzie prawo niepewne, tam prawa nie ma). Przedsiębiorca musi mieć pewność co do wydania decyzji, pewność co do jej treści i pewność co do następstw (skutków) decyzji.

Skrupulatna, wnikliwa i rzeczowa analiza rozwiązań prawnych dotyczących wsparcia udzielanego przedsiębiorcom ma bardzo praktyczny wymiar, albowiem stanowi cenny poradnik, ujęty w formie rozbudowanego komentarza, uwzględniającego orzecznictwo sądowe, i zawiera m.in.:

Praca napisana jest w sposób czytelny, a to oznacza, że umożliwia skupienie uwagi oraz dokładne prześledzenie analiz prawnych i odnalezienie wśród wielu innych także i własnej, indywidualnej sprawy, do której można zastosować przepisy dotyczące wsparcia udzielanego przedsiębiorcom w związku z pandemią. Jest to dla przedsiębiorcy bezpieczny przewodnik po zawiłych meandrach regulacji prawnej, która dzięki dokonanej wykładni przepisów, sposobowi argumentacji i sile rzeczowych argumentów pozwala zredukować zagrożenia i niebezpieczeństwa związane z korzystaniem przez przedsiębiorcę z programu pomocy finansowej państwa.

Prof. dr hab. Andrzej Gomułowicz

Lockdown i wstrzymanie polskiej gospodarki sprawiło, że wielu przedsiębiorców z dnia na dzień straciło źródło przychodów, co w dalszej perspektywie wiązało się i wiąże z ryzykiem zawieszenia lub likwidacji działalności, a także zwolnieniem pracowników. Czasowym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, mającym przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom lockdownu, było udzielenie im wsparcia w ramach tzw. tarcz antykryzysowych czy tarcz finansowych Polskiego Funduszu Rozwoju. Czas jednak pokaże, czy pomoc zaoferowana przedsiębiorcom była wystarczająca i czy odniosła zakładany skutek.

Prezentowana publikacja nie odnosi się jednak wyłącznie do aspektów ekonomicznych, wynikających z udzielenia przedsiębiorcom różnych form wsparcia. Zamiarem Autorów, na co dzień zajmujących się prawem (także podatkowym) i sprawami swoich klientów, nie było też tylko przedstawienie różnych form wsparcia, oferowanego przez instytucje rządowe i samorządowe, ale omówienie ich praktycznego wymiaru. Chociaż i w tej kwestii zadanie nie było łatwe, gdyż przepisy antykryzysowe uchwalano w pośpiechu, a więc nieprecyzyjnie, pozostawiając miejsce na różną ich interpretację. Pomimo tego wydaje się, że cel Autorów został osiągnięty – publikacja stanowi pomocne kompendium wiedzy w zakresie możliwości ubiegania się o różne formy wsparcia w dobie pandemicznego kryzysu.

Beneficjenci oferowanych form pomocy muszą być przygotowani, że wcześniej czy później mogą zostać objęci kontrolą realizowaną przez podmioty finansujące czy też organy państwowe. Nikogo ten fakt nie powinien dziwić, gdyż kontrola wydatkowania środków publicznych jest rzeczą powszechną i niezbędną. Jednakże nie można zapomnieć, że proces decyzyjny u beneficjentów przebiegał szybko, co rusz pojawiały się informacje związane z kolejnymi pakietami pomocy oraz ich dostępnością. Przedsiębiorcy ścigali się z czasem, a na dodatek publikowane były informacje, że pula środków jest ograniczona. Te okoliczności, a także wspomniana nieprecyzyjność przepisów mogły sprawić, że podawane przez przedsiębiorców dane, np. dotyczące wielkości przedsiębiorstwa, były błędne, niewłaściwie obliczyli spadek obrotów, błędnie zidentyfikowali podmioty powiązane bądź ich nie uwzględnili w wyliczeniu obrotów. Takich nieprawidłowości może być więcej, a przedsiębiorcy mogą być nieświadomi ich istnienia.

Autorzy, mając na uwadze tego typu okoliczności, podjęli się trudu przygotowania niniejszego praktycznego poradnika, mając nadzieję, że stanie się on przydatnym narzędziem w toku prowadzonej kontroli. Szczegółowo wskazano, jak się do niej przygotować: jakie dokumenty przedsiębiorca winien posiadać, jak długo je przechowywać, jakimi dowodami może się posłużyć w jej trakcie, by potwierdzić poprawność skorzystania z różnych form wsparcia. W ocenie Autorów publikacja może nie tylko być pomocna w toku kontroli, ale także zainspirować przedsiębiorców, doradców podatkowych obsługujących swoich klientów, księgowych do podjęcia działań w celu weryfikacji poprawności wykorzystania środków publicznych realizowanej w spokojniejszych czasach. Zapewne i w tych sprawach sprawdzi się powiedzenie, że lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Autorzy

Warszawa, 15 lutego 2021 r.