Lubiński Kazimierz (red.), W poszukiwaniu prawa dobrego i sprawiedliwego. Księga pamiątkowa ku czci Jana Tredera

Dobrym obyczajem świata nauki jest obdarowywanie wybitnych jego przedstawicieli księgami pamiątkowymi związanymi zazwyczaj z obszarem zainteresowań badawczych obdarowanego. Rzadko kiedy jednak środowisko to obdarowuje takimi księgami osoby spoza tego środowiska. Zupełnie inaczej jest w przypadku nieodżałowanej pamięci Jana Tredera, osoby wielce zasłużonej w rozwijaniu współpracy środowiska komorniczego z przedstawicielami nauki postępowania cywilnego oraz innych gałęzi i działów prawa. Był twórcą i redaktorem naczelnym Wydawnictwa Stowarzyszenia Komorników Sądowych, następnie wydawnictwa „Currenda”, a w ostatnim okresie redaktorem naczelnym czasopism „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” i „Nowa Currenda”.

Przez wiele lat współpracowałem z Janem Trederem jako przewodniczący Kolegium Redakcyjnego „Przeglądu Prawa Egzekucyjnego”. Współpraca nasza była wzorowa. Był człowiekiem o wysokiej kulturze osobistej, gotowym do realizowania pomysłów opartych na rzeczowej argumentacji i służących doskonaleniu procesów tworzenia, wykładni i stosowania prawa. W tym celu nie szczędził wysiłku w realizacji mojej inicjatywy powołania Ośrodka Badawczego Komorników Sądowych przy Krajowej Radzie Komorniczej oraz organizowaniu zarówno ogólnopolskich sympozjów naukowych Ośrodka, jak i ogólnopolskich konferencji szkoleniowych dla komorników sadowych.

To właśnie w ramach prac tego Ośrodka z inicjatywy Andrzeja Kulągowskiego (ówczesnego prezesa Krajowej Rady Komorniczej) uchwałą z 6 marca 2009 r. Krajowa Rada Komornicza powołała specjalny Zespół Ośrodka Badawczego Komorników Sądowych w celu opracowania projektu ustawy o komornikach sądowych . Prace nad projektem zakończyły się w maju 2010 r., ale do chwili obecnej projekt ten wraz z uzasadnieniem nie został przez KRK opublikowany.

Tymczasem publikacja tego projektu stanowić mogła dobry punkt wyjścia w dyskusji podjętej w środowisku nauki i praktyki w celu znalezienia najlepszych rozwiązań prawnych służących doskonaleniu organizacji i funkcjonowania instytucji komornika sądowego oraz egzekucji sądowej w sprawach cywilnych. Za trafnością tej tezy przemawia okoliczność, że projekt ten zawiera w mojej ocenie rozwiązania, które odpowiadają wyzwaniom związanym ze sprawnym funkcjonowaniem instytucji komornika w warunkach współczesnej gospodarki wolnorynkowej przy jednoczesnym zachowaniu w niezbędnym zakresie gwarancji ochrony praw stron i uczestników postępowania oraz osób trzecich w zakresie czynności wykonywanych przez komorników sądowych.

Poza tym wielce wymownym faktem jest podjęta w okresie sprawowania funkcji prezesa KRK przez dr. Jarosława Świeczkowskiego uchwała z 30 czerwca 2011 r. Krajowej Rady Komorniczej o rozwiązaniu tego Ośrodka. W ten sposób środowisko komornicze pozbawione zostało budowanego przez lata, i to z wielkim trudem, zaplecza opiniotwórczego niezbędnego m.in. w kształtowaniu wizerunku zawodu komornika sadowego jako trudnego i odpowiedzialnego zawodu zaufania społecznego, służeniu pomocą w rozwiązywaniu wielu skomplikowanych problemów prawnych i opiniowaniu projektowanych aktów legislacyjnych. A zatem nie przypadkiem wiele opinii prawnych opublikowanych przez członków Ośrodka zostało w szerokim zakresie wykorzystane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.

Po śmierci Jana Tredera przejąłem funkcję redaktora naczelnego „Przeglądu Prawa Egzekucyjnego”, a prof. dr hab. Andrzej Marciniak – funkcję przewodniczącego kolegium redakcyjnego tego czasopisma. Wspólnym wysiłkiem zadbaliśmy o wysoki poziom merytoryczny tego specjalistycznego i systematycznie ukazującego się jako miesięcznik czasopisma. Niestety, dalsza nasza współpraca z Alicją Jaśtak-Dudą, prezesem zarządu firmy Currenda sp. z o.o., okazała się niemożliwa, w związku z czym złożyliśmy ostatecznie rezygnację z dalszego kierowania tym czasopismem.

W sumie nie mnie oceniać, czy i na ile kontynuowane jest dzieło Jana Tredera. Ocenę tę pozostawiam środowisku komorników sądowych. Osobiście nie mam jakichkolwiek wątpliwości, że dzieło to ze wszech miar zasługuje na kontynuację, tym bardziej że dzieło Jana Tredera zjednało Mu uznanie i szacunek komorników sądowych, pracowników nauki, sędziów oraz przedstawicieli innych zawodów prawniczych. Tak więc nie przypadkiem autorami zawartych w Księdze artykułów są przedstawiciele tych zawodów.

Z kolei w poszukiwaniu wspólnego mianownika dla dzieła Jana Tredera oraz prac zawartych w Księdze uznałem za najlepszą następującą formułę W poszukiwaniu prawa dobrego i sprawiedliwego, która nawiązuje do znanego rzymskiego określenia prawa jako umiejętności odnajdowania i stosowania tego, co dobre i słuszne .

Artykuły zawarte w Księdze zgrupowałem w pięć takich zasadniczych grup tematycznych. Pierwszą grupę artykułów tworzą te, które dotyczą problematyki statusu publicznoprawnego komornika sądowego i jego zawodu w świetle wybranych gałęzi i działów prawa. Druga grupa artykułów poświęcona jest gwarancjom ustrojowym i procesowym niezależności i bezstronności komornika sądowego. Trzecia i najliczniejsza grupa artykułów dotyczy zagadnień z zakresu postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego w sprawach cywilnych. Czwarta grupa artykułów poświęcona jest analizie wzajemnych związków, jakie zachodzą pomiędzy postępowaniem egzekucyjnym a postępowaniem upadłościowym. Ostatnia natomiast grupa artykułów dotyczy innych zagadnień prawnych.

Prof. zw. dr hab. Kazimierz Lubiński

Środowisko polskich komorników sądowych poniosło ogromną stratę. W dniu 21 kwietnia 2009 r. zmarł w Gdyni Jan Treder. Był człowiekiem niezwykłym: wieloletnim i wzorowym komornikiem sądowym, wybitnym organizatorem, działaczem samorządu komorniczego, twórcą i wieloletnim redaktorem naczelnym wydawnictwa Stowarzyszenia Komorników Sądowych, a następnie wydawnictwa „Currenda”, redaktorem naczelnym czasopism „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” i „Nowa Currenda”, współtwórcą Ośrodka Badawczego Komorników Sądowych oraz autorem wielu cennych artykułów naukowych i publicystycznych. Był również osobą wielce zasłużoną dla rozwijania współpracy środowiska komorników sądowych z przedstawicielami nauki postępowania cywilnego oraz innych dyscyplin prawniczych. Dzieląc smutek i żal z Rodziną, czujemy się zobowiązani przybliżyć Jego postać, postać człowieka wyjątkowego, o wielkiej kulturze osobistej i zawodowej, potrafiącego dostrzegać nie tylko bieżące, lecz także perspektywiczne interesy środowiska komorniczego, człowieka dobrego i przyjaznego ludziom.

Urodził się 7 marca 1942 r. w Radomsku. Od 1945 r. zamieszkał wraz rodzicami we wsi Borzestowo, gdzie matka Aleksandra była kierownikiem szkoły podstawowej. Ojciec Franciszek organizował zaś z wielkimi sukcesami Muzeum Kaszubskie w Kartuzach. Był jego kustoszem do czasu przejścia na emeryturę w 1975 r. Szkołę podstawową Jan Treder ukończył w Borzestowie w 1955 r., natomiast Liceum Ogólnokształcące w Kartuzach w 1960 r. W latach 1961–1962 uczył się w Państwowej Szkole Ekonomicznej w Gdyni, a w latach 1962–1964 w II Studium Nauczycielskim w Szczecinie.

W 1967 r. zawarł związek małżeński z Barbarą Budnik, z zawodu nauczycielką. Z tego związku urodziła się w 1969 r. córka Aleksandra, która od lat wykonuje również zawód komornika sądowego.

Jeśli chodzi o przebieg pracy zawodowej Jana Tredera, to początkowo kontynuował rodzinną tradycję zawodową. W latach 1964–1967 był bowiem nauczycielem w Szkole Podstawowej nr 26 w Gdyni. Wkrótce przeszedł jednak do pracy w Sądzie Rejonowym w Gdańsku, w Wydziale Zamiejscowym dla Nieletnich w Sopocie w charakterze kuratora zawodowego. Wykonywał tę pracę w latach 1967–1974. Z kolei w latach 1974–1981 zatrudniony został w Sądzie Wojewódzkim w Gdańsku na stanowisku kierownika sekcji socjalnej. Organizował i wyposażał w tym okresie resortowy dom wczasowy w Jastrzębiej Górze. Od 1 stycznia 1981 r. powołany został na stanowisko komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sopocie. Stanowisko to zajmował do lutego 2003 r. Był wzorowym nauczycielem wielu pokoleń komorników sądowych.

Pomimo wysoce absorbujących obowiązków komorniczych podjął też intensywną działalność w samorządzie zawodowym komorników sądowych, pełniąc w latach 1998–2003 funkcję przewodniczącego Rady Izby Komorniczej w Gdańsku.

Jednocześnie był animatorem działalności wydawniczej. W 1993 r. dzięki Swoim wybitnym uzdolnieniom organizacyjnym stworzył wydawnictwo Stowarzyszenia Komorników Sądowych. W latach 1999–2009 był redaktorem naczelnym tego wydawnictwa, a następnie wydawnictwa „Currenda”. To właśnie nakładem obu wydawnictw ukazało się wiele monografii, podręczników i komentarzy z zakresu sądowego postępowania egzekucyjnego oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Publikacje te wraz z wieloma artykułami, opiniami i ekspertyzami, które ukazały się na łamach „Przeglądu Prawa Egzekucyjnego” oraz wcześniej redagowanych przez Jana Tredera czasopism „Problemy Egzekucji” oraz „Problemy Egzekucji Sądowej”, wzbogaciły polską naukę postępowania cywilnego. Z wielu tych prac korzystają nie tylko komornicy sądowi, sędziowie oraz przedstawiciele innych zawodów prawniczych. Najlepszym dowodem przydatności tych prac w orzecznictwie sądowym są wnikliwe uzasadnienia wielu wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

W Swojej bogatej i rozwijanej na wielu polach działalności dostrzegał m.in. potrzebę rozwijania związków pomiędzy teorią a praktyką na potrzeby tworzenia, wykładni i stosowania prawa. Wychodził bowiem z trafnego założenia, że nic tak dobrze nie służy praktyce jak dobra teoria i nic tak nie inspiruje teorii jak praktyka. Dostrzegał w tym zakresie najżywotniejsze interesy środowiska komorniczego. Nie szczędził wysiłku w organizowaniu ogólnopolskich sympozjów naukowych Ośrodka Badawczego Komorników Sądowych oraz organizowaniu ogólnopolskich konferencji szkoleniowych dla komorników sądowych. Potrafił docenić wagę i znaczenie badań prawnoporównawczych prowadzonych w celu znalezienia na potrzeby prawa polskiego najlepszych rozwiązań prawnych w zakresie organizacji i funkcjonowania instytucji komornika sądowego oraz sądowego prawa egzekucyjnego.

Z kolei na łamach „Currendy” oraz „Nowej Currendy” opublikował wiele cennych artykułów publicystycznych, które dotyczyły zawsze kwestii o kluczowym znaczeniu dla środowiska komorniczego oraz właściwego funkcjonowania egzekucji sądowej w Polsce.

Podjął też ideę stworzenia, a następnie rozwoju programów informatycznych wspomagających pracę kancelarii komorniczych. W tym celu w 1990 r. realizacją takiej idei zainteresował firmę informatyczną, która stworzyła taki program już w końcu 1991 r. Prawa do tego programu zakupiło następnie wydawnictwo Stowarzyszenia Komorników Sądowych „Currenda” w 1994 r. W następnych latach informatycy „Currendy” program ten w znaczący sposób rozwinęli i udoskonalili. Stworzyli też odpowiedni program informatyczny wspomagający pracę sądów.

Jan Treder zbudował również nowoczesną siedzibę dla Rady Izby Komorniczej w Gdańsku oraz wydawnictwa „Currenda” oraz funkcjonalny budynek Składnicy Akt Krajowej Rady Komorniczej.

Swoimi niekonwencjonalnymi metodami stworzył wokół „Currendy” silny ośrodek opiniotwórczy, którego działalność służy podkreślaniu roli i znaczenia zawodu komornika sądowego oraz egzekucji sądowej w sprawach cywilnych.

Od 2006 r. zmagał się z ciężką chorobą, znosząc z niezwykłą godnością niewyobrażalne trudy. Do ostatnich chwil intensywnie pracował, troszcząc się o sprawy komorników oraz ich samorządu zawodowego. W rozmowach na argumenty merytoryczne odpowiadał zawsze merytorycznie, zachowując szybkość i oryginalność spostrzeżeń.

Dzieło Jana Tredera zjednało Mu uznanie i szacunek komorników sądowych, pracowników nauki, sędziów oraz przedstawicieli innych zawodów prawniczych, którym dane było z Nim współpracować. Tak szerokie uznanie i szacunek uzyskał nie tylko dzięki Swoim sukcesom zawodowym, ale i dzięki temu, że był człowiekiem wielkiego serca, prawości i niezwykłej uczciwości.

Przedwczesna śmierć Jana Tredera powołała do życia pamięć o Nim – człowieku szlachetnym i dobrym. Przywróciła pamięć o życiu, z którego można się wiele nauczyć. W naszej pamięci pozostanie nie tylko wielkiej miary organizatorem i wizjonerem, lecz także bliskim i drogim nam Człowiekiem, którego odejście jest dla nas wielką i bolesną stratą.

Prof. zw. dr hab. Kazimierz Lubiński

Dnia 21 kwietnia 2013 r. upłynęły 4 lata od śmierci Jana Tredera – wybitnego działacza samorządu komorniczego, Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sopocie, Przewodniczącego Rady Izby Komorniczej w Gdańsku, założyciela i wieloletniego prezesa zarządu spółki z o.o. „Currenda”, redaktora naczelnego czasopism „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” (wcześniej „Problemy Egzekucji Sądowej”) oraz „Currenda”, a później „Nowa Currenda”, współautora komentarzy i książek z zakresu problematyki egzekucyjnej.

Lista dokonań i zasług Jana Tredera na rzecz środowiska komorników sądowych jest imponująca. Jak wiadomo, był człowiekiem wszechstronnym, o czym świadczy skala Jego zaangażowania – publicystyka, praca naukowa, wydawnictwo, systemy informatyczne to główne obszary Jego działalności. Jan Treder posiadał bardzo rzadko spotykaną umiejętność łączenia aktywności publicystyczno-naukowej z działalnością organizacyjną, czego najlepszym przykładem jest okres pracy nad projektem ustawy o komornikach sądowych w połowie lat 90. Wówczas jako redaktor naczelny „Currendy” nie tylko potrafił poddać głębokiej analizie tak ważne z punktu widzenia naszego środowiska zagadnienia dotyczące przyszłego modelu zawodu czy pozycji ustrojowo-prawnej komornika sądowego, lecz także poprzez organizację konferencji, spotkań i dyskusji nadać prezentowanym postulatom doniosłe znaczenie. W ten sposób Jan Treder przyczynił się do powstania ustawy z 1997 r. – ustawy, która w ówczesnym kształcie mogła uchodzić za wielki sukces komorników sądowych. Nadzwyczajny zmysł organizacyjny, umiejętność konsolidowania środowiska, wiedza i doświadczenie, a także otwartość, przejawiające się m.in. w ścisłej współpracy ze środowiskiem naukowym czy Międzynarodową Unią Komorników Sądowych, to cechy i atuty, które Jan Treder posiadał i które poprzez swe wieloletnie zaangażowanie bezinteresownie zaoferował środowisku komorników sądowych.

W obliczu nowych wyzwań, przed którymi stoi w ostatnich latach samorząd komorniczy, nawiązywanie do dorobku i myśli Jana Tredera nabiera dodatkowego znaczenia. Warto powrócić do atmosfery tamtych czasów – kiedy to praca na rzecz samorządu traktowana była jako wielkie wyróżnienie i zaszczyt. Spory i dyskusje prowadzone były wówczas z myślą o wspólnym dobru, a wzajemny szacunek i solidarność zawodowa wzmacniały głos środowiska, a co za tym idzie – pomagały w realizacji wyznaczonych celów.

Księga niniejsza jest wyrazem szczerego uznania dla wielkiej postaci, jaką w historii samorządu komorniczego był Jan Treder – CZŁOWIEK DOBRY I SPRAWIEDLIWY. Mam nadzieję, że księga przyczyni się także do promocji środowiska komorniczego oraz trudnego zawodu komornika sądowego.

Chciałbym w tym miejscu złożyć podziękowanie za pracę nad powstaniem publikacji Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, jako redaktorowi naukowemu księgi, oraz wszystkim Autorom, których prace znalazły się na jej łamach.

Rafał Fronczek Prezes Krajowej Rady Komorniczej

Jakże często żal rozmowy, której już nigdy nie będzie można dokończyć...

Jaś Treder zawsze z wielkim zainteresowaniem wypowiadał się o nowych pomysłach i problemach nurtujących nasze środowisko. Dzielił się swoją ogromną wiedzą z innymi. Zawsze chętnie udzielał rad kolegom dzwoniącym do Niego z całego kraju. Siedział za biurkiem ze słuchawkami na uszach, czekając na kolejną rozmowę.

Znając jego zaangażowanie w to, co robił, i wiedząc, jak wiele czasu zajmowało mu szukanie rozwiązań problemów komorników, często kosztem najbliższej rodziny, starałem się ograniczać nasze rozmowy do minimum. Nie było to jednak w zwyczaju Jasia – każdy problem musiał poznać dogłębnie i omówić wszechstronnie, przez co nasze dyskusje wielokrotnie trwały dłużej niż zakładałem.

Jaś pozostał takim samym człowiekiem po rozpoznaniu nieuleczalnej choroby, z którą dzielnie się zmagał. Nie dał nigdy nikomu poznać, że cierpi i nie może rozmawiać. Często dyskutowaliśmy telefonicznie, nawet wtedy, gdy był w szpitalu.

Jasio był zawsze pogodny, otwarty i chętny do rozmowy, a przy tym dowcipny. Potrafił się wsłuchiwać w toczące się wokół niego dyskusje i wyciągać trafne wnioski. Dla podwładnych był wzorem szefa – wymagającego, lecz życzliwego.

Jaś na zawsze pozostanie w mojej pamięci jako człowiek wielkiego serca i umysłu.

Edmund Fudalewski Przewodniczący Rady Izby Komorniczej w Gdańsku