Rachwał Anna, Spyra Marcin, Umowa spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej

Spółka partnerska, w myśl definicji zawartej w art. 86 § 1 k.s.h., jest spółką osobową utworzoną przez wspólników - nazywanych partnerami - w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Specyfika tej formy prawnej na tle innych spółek osobowych wynika przede wszystkim z jej przeznaczenia do wykonywania wyłącznie określonych wolnych zawodów. Jej konstrukcja zakłada, że partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne posiadające uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu (art. 87 k.s.h.). Zgodnie z art. 89 k.s.h. do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa zawiera rozwiązania odmienne. Przy sporządzaniu umowy spółki partnerskiej można skorzystać w szerokim zakresie z klauzul zaproponowanych w rozdziałach poświęconych spółce jawnej. W rozdziałach zamieszczonych w tej części książki zawarto natomiast propozycje klauzul, które powinny znaleźć się w umowie spółki partnerskiej w miejsce klauzul występujących w umowie spółki jawnej (np. odmienne dodatki wskazujące na formę prawną, obowiązek umieszczenia w firmie dodatku wskazującego na wykonywany w spółce wolny zawód, ograniczony katalog klauzul dotyczących przedmiotu działalności spółki) lub dodatkowo (klauzule dotyczące zarządu, którego ustanowienie nie jest dopuszczalne w spółce jawnej, umowne rozszerzenie odpowiedzialności wobec osób trzecich). Umowa spółki partnerskiej powinna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 92 k.s.h.). Jej konieczna i minimalna treść została określona w art. 91 k.s.h. Obejmuje ona:

Specyfika spółki komandytowej polega na występowaniu w niej wspólnika, którego status jest zbliżony do pozycji wspólnika spółki jawnej (komplementariusz), oraz wspólnika pasywnego - komandytariusza, którego odpowiedzialność względem osób trzecich jest ograniczona (art. 102 k.s.h.), a co za tym idzie - odmienne są także jego prawa i obowiązki w spółce. Kodeks spółek handlowych reguluje w art. 102-124 ogólne zagadnienia odnoszące się do umowy spółki komandytowej oraz pozycję prawną komandytariusza w spółce. W pozostałym zakresie art. 103 k.s.h. odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów o spółce jawnej.

Przedstawione w tej części książki klauzule dotyczą szczególnie uregulowanych aspektów stosunku prawnego komandytariusza, jego wpływu na prowadzenie spraw spółki oraz niektórych szczególnych zagadnień dotyczących także komplementariusza. Przy umownym kształtowaniu pozycji prawnej komplementariusza oraz zagadnień ogólnych (np. przedmiotu działalności spółki, sposobu podejmowania uchwał), niewskazanych w niniejszej części, należy skorzystać z klauzul spółki jawnej, z uwzględnieniem jednak występowania w tej spółce wskazanych powyżej dwóch grup wspólników. Wprowadzając odmienny niż przez jednomyślną uchwałę wszystkich wspólników tryb zmiany umowy spółki, należy pamiętać o tym, że nie jest dopuszczalne zwiększenie obowiązków wspólnika bez jego zgody; podwyższenie sumy komandytowej (por. klauzula 21.1.5.) uzależnione będzie zawsze od zgody komandytariusza (W. Górecki, A. Kappes, w: System..., t. 2A, Prawo spółek..., red. S. Włodyka, s. 638). Lege non distinguente, komandytariusz jest wspólnikiem spółki osobowej i dotyczą go również ograniczenia obrotu udziałem (verba legis ogółem praw i obowiązków wspólnika) wynikające z art. 10 k.s.h. Pozycja komandytariusza, jako dostarczyciela kapitału, dysponującego minimalnym wpływem na prowadzenie spraw spółki, może uzasadniać wprowadzenie do umowy łatwiejszego trybu przeniesienia przez niego praw i obowiązków na inną osobę, niż będzie to miało miejsce w odniesieniu do komplementariusza, osobiście i aktywnie angażującego się w prowadzoną działalność.

Umowa spółki komandytowej wymaga formy aktu notarialnego (art. 106 k.s.h.) i powinna zawierać co najmniej (art. 105 k.s.h.):

W literaturze wskazuje się na podobieństwo statusu komandytariusza do pozycji wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, co często skłania do przypisywania spółce komandytowej charakteru przejściowego między spółkami osobowymi a spółkami kapitałowymi (por. J.P. Naworski, w: J.P. Naworski i in., Komentarz..., t. 1, teza 1 do art. 102). Uregulowania umowne podobieństwo to mogą jeszcze bardziej podkreślać lub odwrotnie - w zupełności je zacierać.