Drwiłło Andrzej (red.), Jurkowska-Zeidler Anna (red.), System prawnofinansowy Unii Europejskiej
System prawnofinansowy Unii Europejskiej
WSTĘP
W dziedzinie publicznego prawa finansowego wielu państw europejskich nastąpiły istotne zmiany z chwilą utworzenia Unii Europejskiej. Regulacje prawne uprawnionych organów unijnych stały się ważną częścią ich porządków prawnych. W zamyśle Autorów niniejszej monografii zakres i charakter przepisów prawnych sfery finansów stanowił podstawę badań naukowych, dokonania ich analizy i oceny. Analizie poddano zasadnicze akty prawne i zasady dotyczące finansów Unii Europejskiej.
W przedstawionej monografii Autorzy nie bez powodu posługują się terminem „system”. Jest on dość często używany, a niekiedy nadużywany. W odniesieniu do dziedziny prawa przez termin ten przyjęto zwykle rozumieć ogół norm prawnych obowiązujących na danym terytorium. Wobec tego ogół norm prawnych obowiązujących na terytorium danego państwa stanowi system prawa tego państwa. Normy prawne obowiązujące na określonym terytorium powinny być do siebie „dopasowane”, jeśli ogół owych norm chcemy określić mianem systemu prawnego. Zbiór tych norm nie ma charakteru chaotycznego. Jest to zbiór powiązanych i uporządkowanych norm prawnych (generalnych i abstrakcyjnych) występujących w aktach prawnych różnej rangi. Należy zauważyć, że nie zawsze występuje zjawisko należytego dostosowania do siebie norm prawnych w ramach określonego systemu prawnego. Jest to jedna z wad regulacji prawnych występująca w porządkach prawnych wielu państw. Z reguły występują odpowiednie relacje między normami prawnymi danego systemu prawnego. Są to związki treściowe (logiczne powiązania między normami prawnymi), hierarchiczne (akty prawne wyższego rzędu są ważniejsze niż akty prawne niższego rzędu) i formalne (skuteczność norm prawnych wiąże się z kompetencjami uprawnionych organów i procedurami prawem przewidzianych).
Termin „system prawa” używany jest też w innym znaczeniu. W języku prawniczym stosuje się go również do pewnych rodzajów przepisów prawnych, które nie są ze sobą powiązane. W takiej sytuacji chodzi o podkreślenie charakteru pewnej grupy przepisów prawnych wyodrębnionych w oparciu o jedno bądź kilka kryteriów. W tym znaczeniu można wydzielić unijne regulacje prawne sfery finansów publicznych, określając je systemem prawnofinansowym Unii Europejskiej. Unijne przepisy prawne z zakresu finansów publicznych zasadniczo mają moc powszechnie obowiązującą na terytorium państw tworzących Unię Europejską. Trzeba jednak dodać, że niektóre regulacje prawne dotyczą wyłącznie państw strefy euro; ową dwutorowość regulacji prawnych należy traktować jako rozwiązanie z założenia przejściowe, czyli zamierza się ją stosować do momentu, w którym wszystkie państwa członkowskie spełnią wymogi prawa dotyczące wprowadzenia i posługiwania się walutą euro.
Warto też zwrócić uwagę na zjawisko nazywania niektórych regulacji prawnych wydawanych przez uprawnione organy unijne aktami prawa europejskiego, co więcej niektóre unijne instytucje również w swej nazwie zawierają określenie europejskie (Europejski Bank Centralny). Ponadto w literaturze dotyczącej prawa unijnego można także spotkać tego rodzaju praktykę. Jest to, w moim przekonaniu, zbyt daleko idące i nieuprawnione podejście, ponieważ akty prawne organów Unii Europejskiej mają zastosowanie, z pewnymi niezbyt licznymi wyjątkami, do państw tworzących owo stowarzyszenie, a nie do wszystkich państw kontynentu europejskiego. To samo spostrzeżenie dotyczy organów działających w imieniu Unii Europejskiej. Należy to zjawisko rozpatrywać nie tylko w kontekście członkostwa unijnego oraz państw, które nie są członkami Unii Europejskiej, lecz również państw występujących z tego stowarzyszenia (Anglia).
W opracowaniu monografii biorą udział profesorowie i doktorzy reprezentujący kilka uczelni wyższych, mianowicie Uniwersytetu Gdańskiego (kilku katedr, w tym zwłaszcza Katedry Prawa Finansowego), Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni (Katedry Prawa Finansowego i Finansów) oraz Akademii Morskiej w Gdyni. Dobór tematów został dostosowany do zainteresowań naukowych i dydaktycznych poszczególnych Autorów. Z dziedziny publicznego prawa finansowego przygotowują oni opracowania naukowe o różnym charakterze, w tym monografie służące uzyskaniu tytułu profesorskiego, stopnia doktora habilitowanego, organizują konferencje naukowe, uczestniczą w innych międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych, przygotowują referaty i wystąpienia oraz publikują artykuły naukowe.
Prof. zw. dr hab. Andrzej Drwiłło
RozdziałIPODSTAWOWE ZAGADNIENIA UNIJNEGO SYSTEMU PRAWNEGO I FINANSOWEGO
1.Uwagi ogólne
Prawo obowiązujące na obszarze państw tworzących Unię Europejską ma charakter złożony i szczególny. W literaturze odnoszącej się do tej dziedziny można się spotkać z różnymi określeniami, takimi jak „prawo wspólnotowe”, „prawo Unii Europejskiej”, „europejskie prawo wspólnotowe”, „prawo wspólnot europejskich”. Najmniej trafne wydaje się jednak określenie „prawo europejskie”, ponieważ nie odnosi się ono do porządku prawnego obowiązującego na całym kontynencie europejskim. Podobnie ma się rzecz z określeniem „prawo integracji europejskiej”, które silnie akcentuje procesy integracyjne. Trudności w zwartym określeniu tej sfery prawa wiążą się z przyjętymi kryteriami (podmiotowym i przedmiotowym).
Z punktu widzenia kryterium podmiotowego posługiwano się przede wszystkim określeniem „prawo Wspólnot Europejskich”, ponieważ było ono stanowione przez organy Wspólnot Europejskich. Dotyczyło to tzw. prawa pochodnego. Jednocześnie trzeba przyjąć, że „prawo Wspólnot Europejskich” było prawem o...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX