Augustyniak Monika, Dolnicki Bogdan, Marchaj Roman, Status prawny związku metropolitalnego w Polsce a metropolii we Francji. Studium prawnoporównawcze

Celem pracy jest analiza pozycji prawnej związku metropolitalnego w Polsce a metropolii we Francji na tle porównawczym. Instytucja ta stanowi pewne novum normatywne, które koreluje z efektywnym zarządzaniem wspólnotą samorządową i wykonywaniem zadań z tym związanych. Utworzenie silnego ośrodka metropolitalnego, który przez wspólną realizację zadań jednostek i rozwiązywanie problemów prowadziłby do usprawnienia zarządzania w aglomeracji, to odpowiedź na aktualne potrzeby zdecentralizowanego samorządu. Dlatego problematyka ustroju obszarów metropolitalnych jawi się jako bardzo istotna w obu porządkach prawnych.

Celem opracowania jest próba odpowiedzi między innymi na następujące pytania:

Analiza metropolii w ujęciu organizacyjnym i funkcjonalnym w perspektywie porównawczej stanowi niezbędny element dyskusji nad kierunkami zmian w zakresie problematyki metropolizacji w Polsce i we Francji.

W pracy zastosowano jako główną metodę dogmatycznoprawną oraz porównawczą .

Oczekiwanym rezultatem badań porównawczych jest wyznaczenie kierunków zmian, które mogą przyczynić się do stworzenia nowej formuły prawnej dla metropolii, co przedstawiono w konkluzji rozprawy. Uzupełniająco posłużono się metodą historyczną, przy sygnalizacyjnym wskazaniu genezy procesu metropolizacji w obu porządkach prawnych, co przyczyniło się do lepszego zrozumienia ewolucji tej instytucji.

Wykorzystano również empiryczną metodę badań, która obejmuje w niniejszej pracy analizę zasad funkcjonowania poszczególnych metropolii na podstawie aktów lub danych zamieszczonych na stronach internetowych wspólnot terytorialnych. Dotyczy to zwłaszcza regulaminów wewnętrznych rad metropolitalnych oraz materiałów umieszczonych na internetowych stronach poszczególnych ministerstw francuskich. Uwzględniono także raporty i analizy znajdujące się na stronach internetowych organów władzy administracyjnej czy sądowniczej, szczególnie w odniesieniu do francuskiego porządku prawnego. Wykorzystano ogólnodostępny serwis Legifrance, udostępniający akty prawne oraz orzecznictwo konstytucyjne, sądowe i administracyjne .

Podział poszczególnych części pracy, które stanowią odrębne rozdziały, oparty jest przede wszystkim na kryterium przedmiotowym w obu porządkach prawnych. Zakres merytoryczny rozprawy wymusił określoną jej systematykę, która ma przybliżyć proces metropolizacji w polskim i we francuskim samorządzie terytorialnym, dając asumpt do licznych rozważań o charakterze ogólnym i szczegółowym. Dlatego też w pierwszej kolejności przedstawiono zagadnienia metropolizacji w polskim porządku prawnym, a później we francuskim, wieńcząc w ostatnim rozdziale merytorycznym pracy próbę oceny zagadnień organizacyjno-kompetencyjnych metropolii w ujęciu porównawczym.

Publikacja składa się ze wstępu, sześciu rozdziałów merytorycznych oraz zakończenia.

Rozdział pierwszy przedstawia zagadnienia terminologiczne związane z problematyką metropolii w ujęciu normatywnym oraz koncepcje metropolitalne w Polsce po 1990 r. Zaprezentowano w nim kształtowanie się pojęcia metropolii i poszczególne etapy instytucjonalizacji tej nowej formy prawnej. Rozdział ten obejmuje także przedstawienie specyfiki konurbacji górnośląskiej. Uwagi te stanowią niezbędny wstęp i podbudowę dalszych rozważań teoretycznoprawnych.

W drugim rozdziale pracy omówiono ujęcie ustrojowe i funkcjonalne związku metropolitalnego w województwie śląskim, prezentując jednocześnie zakres regulacji zawartych w ustawie dotyczącej związku. Dogłębnej refleksji poddano zagadnienia jego struktury organizacyjnej, ze szczególnym przedstawieniem funkcji i pozycji prawnej zgromadzenia i zarządu. Istotnym elementem tej części pracy jest zaprezentowanie problematyki zadań związku metropolitalnego w województwie śląskim, w tym ich kategoryzacji.

Rozdział trzeci stanowi przedstawienie francuskiej metropolizacji od pojawienia się pojęcia metropolii w ujęciu normatywnym po procesy instytucjonalizacji metropolii, którą podzielono na etapy. Daje to możliwość przybliżenia zagadnień omówionych w pierwszym rozdziale na płaszczyźnie francuskich rozwiązań prawnych.

Rozdział czwarty opracowania przedstawia rodzaje francuskich metropolii. Omówiono metropolie prawa powszechnego, metropolię Wielkiego Paryża oraz metropolię Aix-Marseille-Provence w ujęciu ustrojowym i funkcjonalnym, dokonując jednocześnie próby oceny tego systemu. Druga część tego rozdziału poświęcona została szczegółowej analizie zadań i kompetencji tych metropolii z omówieniem interesu metropolitalnego jako kryterium przekazania zadań. Elementy ujęte w tym rozdziale nawiązują merytorycznie do zagadnień omówionych w rozdziale drugim, dotyczącym polskich regulacji.

Rozdział piąty stanowi merytoryczną kontynuację rozdziału czwartego w zakresie problemowym. Obejmuje on przedstawienie pozycji prawnej metropolii lyońskiej, która z uwagi na jej inny status prawny od pozostałych metropolii została omówiona odrębnie. Zwiększa to klarowność wywodu. Druga część tego rozdziału została poświęcona zagadnieniom pozycji metropolii we francuskim samorządzie terytorialnym. Omówienie relacji między wspólnotami terytorialnymi, państwem a metropolią umożliwia pełne przedstawienie mechanizmów współpracy i pozycji metropolii francuskich jako elementu ewolucji decentralizacji administracji publicznej.

W ostatnim rozdziale pracy zostały przedstawione proces metropolizacji i jego kontekst normatywny, organizacja, zadania i kompetencje metropolii i związku metropolitalnego w województwie śląskim. Dokonano również próby oceny tych elementów.

Zakończenie stanowi rekapitulację założeń badawczych pracy i przedstawienie proponowanych kierunków zmian.

Monografia uwzględnia aktualne poglądy wyrażone w doktrynie, piśmiennictwie i orzecznictwie polskiego i francuskiego prawa administracyjnego dotyczące problematyki metropolizacji.