Burdziak Konrad, Samobójstwo w prawie polskim

Samobójstwo należy do zjawisk, które występowały zawsze (w mniejszym lub większym natężeniu), we wszystkich epokach i cywilizacjach , i które w różnych czasach w różnych społecznościach były (i wciąż są) różnie oceniane. Niektóre społeczności oceniały samobójstwo w sposób negatywny, niektóre – w sposób neutralny, ale zdarzały się i takie społeczności, które do samobójstwa zachęcały czy wręcz je gloryfikowały .

Poglądy poszczególnych społeczności na temat zjawiska samobójstwa, dodajmy – zwłaszcza te negatywne, znajdowały przy tym częstokroć odzwierciedlenie w obowiązujących w danym momencie regulacjach prawnych. I tak, dla przykładu, kodeks karny obowiązujący w monarchii austriackiej od 1803 r. (tzw. Franciszkana, Stafgesetz uber Verbrechen und schwere Polizeiubertretungen) przewidywał, że: „Kiedy kto w przedsięwzięciu sobie odebrania życia sam się zrani lub skaleczy od dokonania samobójstwa z żalu samego odstąpi, takowy przed zwierzchność przywołany ma być i względem szkaradności swego przedsięwzięcia, którem tyle obowiązków zgwałconych zostaje, surowo napomnianym będzie” (§ 90) . Z kolei w sytuacji gdy „dokonanie tylko przypadkowo lub przeciw własnej sprawcy woli nie nastąpiło, tenże pod straż pewną wzięty być ma i trzymany tak długo pod ścisłym dozorem (...) póki żalu za popełniony swój występek nie pokaże” (§ 91) .

Jeżeli chodzi o prawo polskie, to stwierdzić należy (z dumą, jak się wydaje), że nigdy nie zakazywało ono i wciąż nie zakazuje (przynajmniej w sposób bezpośredni i przynajmniej – co do zasady) targnięcia się człowieka na własne życie/samobójstwa (co nie oznacza, że zachowania tego rodzaju akceptuje czy popiera i że nie stara się przeciwdziałać odebraniu sobie życia przez człowieka). W sposób wyraźny zakazuje natomiast współdziałania w targnięciu się człowieka na własne życie/samobójstwie (mającego postać namowy lub udzielenia pomocy) i spowodowania targnięcia się człowieka na własne życie/samobójstwa (w drodze znęcania się nad człowiekiem lub nękania go).

Charakterystykę powyższą stosunku polskiego prawa do zjawiska samobójstwa uznać należy jednak za niewystarczającą. Tak uproszczone i pozbawione uzasadnienia zilustrowanie statusu zjawiska samobójstwa na gruncie polskiego prawa nie zasługuje na aprobatę. Jest to zjawisko nazbyt istotne, by poświęcić mu ledwie kilka mało precyzyjnych zdań.