Małolepszy Amadeusz (red.), Olszewski Radosław (red.), Quo vadit processus criminalis? Rzeczywistość i wyzwania

W dniach 16–18.09.2019 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego odbył się IX Zjazd Katedr Postępowania Karnego nt. „Quo vadit processus criminalis? Proces karny sensu largo – rzeczywistość i wyzwania”. Uczestnikami byli przedstawiciele ośrodków akademickich i naukowych z całej Polski, a także praktycy: sędziowie, prokuratorzy, radcowie prawni, adwokaci, notariusze. Był to drugi taki zjazd zorganizowany przez łódzką Katedrę Postępowania Karnego i Kryminalistyki, poprzedni odbył się we wrześniu 2011 r.

IX Zjazd Katedr Postępowania Karnego stał się okazją do uhonorowania Profesora Tomasza Grzegorczyka, Kierownika Katedry Postępowania Karnego i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, któremu została wręczona publikacja pt. Artes serviunt vitae, sapientia imperat. Proces karny sensu largo – rzeczywistość i wyzwania. Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Grzegorczyka z okazji 70. urodzin. Zaproszenie do tworzenia Księgi przyjęło ponad pięćdziesięciu Autorów, którzy przygotowali teksty nawiązujące do zainteresowań badawczych Jubilata, obejmujące problematykę postępowania karnego, prawa karnego skarbowego, prawa wykroczeń i postępowania w sprawach o wykroczenia, odpowiedzialności dyscyplinarnej, prawa karnego materialnego, z uwzględnieniem perspektywy konstytucyjnej, europejskiej i komparatystycznej.

Uroczystość wręczenia Księgi była pierwszym aktem Zjazdu, który otworzyli prof. dr hab. Antoni Różalski, Rektor Uniwersytetu Łódzkiego, oraz prof. UŁ dr hab. Teresa Wyka, Prodziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. W uroczystości wzięli udział dr hab. Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich, Sędzia Sądu Najwyższego Stanisław Zabłocki, Prezes Sądu Najwyższego kierujący Izbą Karną, radca prawny Grzegorz Wyszogrodzki, Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Łodzi i delegacja Okręgowej Izby Radców Prawnych w Łodzi, notariusz Aleksander Szymański, Prezes Izby Notarialnej w Łodzi i delegacja Izby Notarialnej w Łodzi, reprezentanci wydawnictw: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego, C.H. Beck Sp. z o.o., Sędziowie Sądu Najwyższego, przedstawiciele łódzkich sądów, prokuratur i korporacji prawniczych, społeczność akademicka Uniwersytetu Łódzkiego, uczestnicy Zjazdu oraz rodzina i przyjaciele Jubilata.

Wykład inauguracyjny IX Zjazdu Katedr Postępowania Karnego pt. W stulecie Niepodległości – próba bilansu polskiej procedury karnej wygłosił prof. dr hab. Stanisław Waltoś. Podczas Zjazdu zostały zaprezentowane referaty, w których omawiano problemy prawa karnego procesowego i przedstawiano poglądy opierające się na analizie dogmatycznoprawnej, komparatystyce prawniczej, a także doświadczeniach praktyki stosowania prawa. Wypowiedzi dotyczyły modelu procesu karnego, w tym modyfikacji postępowania przygotowawczego, wpływu wiktymologii na ewolucję europejskiego procesu karnego, realizacji idei sprawiedliwości partycypacyjnej w procesie karnym, optymalnego modelu środków zapobiegawczych, jak również ewolucji procesu karnego w kontekście kontradyktoryjności, inkwizycyjności, konsensualizmu oraz kompensacji. Wystąpienia zostały poświęcone także problematyce dowodów z uwzględnieniem perspektywy międzynarodowej i nowych technologii, środków zaskarżenia i postępowania odwoławczego, czynności organów procesowych w rzetelnym postępowaniu karnym, środków przymusu i konsekwencji ich stosowania, uprawnień stron procesowych, a także ewolucji procesu karnego. Referaty dotyczyły ponadto zagadnień prawa karnego skarbowego, postępowań dyscyplinarnych oraz odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Wiele uwagi poświęcono zmianom Kodeksu postępowania karnego z 2019 r.

Przyjęty przez organizatorów temat IX Zjazdu Katedr Postępowania Karnego okazał się proroczy. Nikt nie mógł przypuszczać, z jakimi wyzwaniami, również w sferze procesowej, przyjdzie się zmierzyć zaledwie kilka miesięcy później. Stan pandemii wywołanej koronawirusem przyspieszył przejście procesu karnego do ery cyfryzacji. Digitalizacja akt, przesyłanie pism procesowych drogą elektroniczną czy też zdalne posiedzenia sądu stają się koniecznością. Rzecz jednak w tym, by kwestie te były regulowane i realizowane w przemyślany sposób, uwzględniający zasady i gwarancje procesowe, zapewniający rzetelność procesu karnego.

Różnorodność wystąpień i podejmowana w nich problematyka zaowocowały ideą przygotowania wieloautorskiej publikacji, uwzględniającej zarówno zaprezentowane wystąpienia, jak i teksty zainspirowane przebiegiem dyskusji. Dotyczą one procesu karnego sensu largo i poświęcone są tak zagadnieniom ogólnym, modelowym, jak i szczegółowym, wśród których odnajdziemy rozważania dotyczące funkcjonujących instytucji procesowych, prezentujące autorskie propozycje zmian, rozwiązania wątpliwości interpretacyjnych, jak też opracowania, których przedmiotem są wprowadzane kolejnymi nowelizacjami regulacje normatywne będące źródłem wątpliwości i kontrowersji. Nie zabrakło również wypowiedzi odnoszących się do unowocześnienia procesu karnego w zakresie komunikacji pomiędzy uczestnikami postępowania czy wykorzystania nowoczesnych technologii przy przeprowadzaniu niektórych czynności dowodowych. W publikacji znalazły się także opracowania poświęcone międzynarodowym aspektom procesu karnego, jak i problematyce prawa karnego skarbowego, postępowania dyscyplinarnego oraz odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.

Przygotowanie i przeprowadzenie IX Zjazdu Katedr Postępowania Karnego było wyzwaniem organizacyjnym, którego realizacja nie byłaby możliwa bez pomocy wielu osób i instytucji. Pragniemy podziękować za wsparcie w organizacji tego przedsięwzięcia Rektorowi Uniwersytetu Łódzkiego, Dziekanowi Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Łodzi, Izbie Notarialnej w Łodzi oraz wydawnictwom: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Wydawnictwu Uniwersytetu Łódzkiego i C.H. Beck Sp. z o.o.

Szczególne słowa podziękowania należy skierować do zespołu Katedry Postępowania Karnego i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, zwłaszcza dr. Amadeusza Małolepszego, a także członków Studenckiego Koła Naukowego Prawa Karnego Procesowego. Praca i zaangażowanie tych osób pozwoliły na zorganizowanie i przeprowadzenie IX Zjazdu Katedr Postępowania Karnego.

Radosław Olszewski