Palarz Henryk, Przyłączenie do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej. Aspekty prawne

Niniejsze opracowanie porusza kwestie budzące w praktyce poważne wątpliwości obydwu stron procesu przyłączania, czyli zarówno podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci wodociągowych lub kanalizacyjnych, jak i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Jest to zmaganie się ze spełnieniem ustawowego obowiązku przyłączenia podmiotu, który ubiega się o przyłączenie do sieci, oraz z potrzebą zapewnienia źródła niezbędnego finansowania, zwłaszcza tam, gdzie plany inwestora sieci wykraczają poza plany gminne, a środków finansowych brak. Strony umów o przyłączenie są częstokroć w sporze, a zasady przejmowania sieci przez zobligowane do tego przedsiębiorstwa powodują liczne próby pozbycia się roszczeń. Sytuację komplikują sprzeczne interpretacje definicji przyłączy i sieci.

Lakoniczne przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 139) cedują rozwiązanie szczegółowych kwestii przyłączeniowych w dużej mierze na regulaminy gminne, które proponują niejednolite, różnorodne rozwiązania. Ułatwia to powstawanie licznych sporów na tle finansowym i własnościowym, z którymi boryka się orzecznictwo sądów powszechnych, w tym administracyjnych, przy czym orzecznictwo jest kontrowersyjne i rozbieżne, a zagadnienia przyłączeń do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej stanowią obecnie bodajże podstawowe zagadnienie w działalności polskiego organu antymonopolowego.

Tematyka prezentowana w tej książce jest bardzo często poruszana przez publicystykę, jej autorzy prześcigają się w sarkazmie, kpinie z rozwiązań ustawowych, z orzecznictwa, a przedstawiciele przedsiębiorstw zauważają, że prawne aspekty ich działalności zaczynają dominować nad innymi, brakuje przy tym rozwiązań uniwersalnych. Doradcy prawni, z których pomocy korzystają przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, próbują wypracowywać rozwiązania abstrahujące od szerszego kontekstu prawnego, spychając sektor do zamkniętego kręgu pretensji do takiego, a nie innego kształtu przepisów prawnych i związanej z tym niemożności i zaściankowości.

Nie ma żadnej monografii na prezentowany temat. W niniejszym opracowaniu próbuję rozwikłać niektóre spory, odnaleźć drogę przez nieomawiane zagadnienia, udzielić odpowiedzi na rodzące się wątpliwości, powiedzieć „nie” nadgorliwemu orzecznictwu niektórych wojewódzkich sądów administracyjnych. Jest to także próba usystematyzowania wiedzy z omawianej dziedziny, rozsianej w niewielkiej liczbie przepisów ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków i dużej liczbie aktów prawa miejscowego.

Opowiadam się za nadaniem w przyszłości omawianej ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nazwy „Prawo wodociągowe i kanalizacyjne”. Obecna nazwa jest zbyt rozwlekła, nie jest potrzebne definiowanie w nazwie ustawy, że chodzi o zaopatrzenie w wodę o charakterze zbiorowym, dla odróżnienia od indywidualnego zaopatrzenia w wodę, którego przykładem mogą być własne ujęcia wody i nieudane próby narzucenia obowiązku ich opomiarowania za pomocą przepisów prawa miejscowego wydanych na podstawie ustawy zaopatrzeniowej. Z kolei zbiorowe odprowadzanie ścieków to także literalnie byłoby odprowadzanie ścieków beczkowozem, które następuje zbiorowo (w jednym pojeździe mieszczą się ścieki więcej niż jednego dostawcy). To są przykłady niemożności ścisłego oddzielenia pojęcia zbiorowego korzystania z usług przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych od korzystania z zaopatrzenia w wodę w sposób niebędący zbiorowym. Podobnie prawo energetyczne reguluje w gruncie rzeczy zbiorowe zaopatrzenie w energię, ciepło i gaz, a nie indywidualne (np. gaz w butlach, ciepło z pieca c.o.). Wyrażam przekonanie, że zmiana nazwy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wpłynęłaby korzystnie na jej odbiór i byłaby ważnym elementem wstępnym przyczyniającym się do pozyskania należnej rangi wśród innych ustaw regulujących działalność przedsiębiorstw sieciowych, jak właśnie prawo energetyczne i prawo telekomunikacyjne, jako ustawa z nimi równorzędna.

Henryk Palarz