Mozgawa Marek (red.), Przestępstwo zgwałcenia

Dnia 12 grudnia 2011 r. odbyła się w Lublinie konferencja naukowa "Przestępstwo zgwałcenia", zorganizowana przez Katedrę Prawa Karnego Porównawczego w ramach - kolejnego już - III Lubelskiego Seminarium Karnistycznego. Przedmiotem poprzednich seminariów była problematyka bigamii (I) oraz pornografii (II). Niniejsza publikacja zawiera referaty przedstawione na konferencji. Celem III Lubelskiego Seminarium Karnistycznego było zaprezentowanie szerokiej gamy zagadnień związanych z problematyką przestępstwa zgwałcenia, nie tylko odnoszących się do dogmatyki prawa karnego materialnego, lecz także kwestii procesowych, kryminologicznych, wiktymologicznych, cywilistycznych i historycznych.

W pierwszej części konferencji obradom przewodniczył Prezes Sądu Okręgowego w Lublinie Krzysztof Wojtaszek, a uczestnicy wysłuchali następujących referatów: prof. dr. hab. Andrzeja Wrzyszcza (UMCS Lublin) "Karalność zgwałcenia na ziemiach polskich do pierwszych lat II Rzeczypospolitej", dr Anety Michalskiej-Warias (UMCS Lublin) "Ustawowe znamiona przestępstwa zgwałcenia", prof. dr. hab. Mariana Filara (UMK Toruń) "Kiedy ofiarą zgwałcenia pada zdrowy rozsądek" oraz dr. Marka Kulika (UMCS Lublin) "Przestępstwo zgwałcenia w ujęciu porównawczym".

W drugiej części seminarium obradom przewodniczył mecenas Stanisław Estreich, a przedstawiono następujące wystąpienia: sędziego Sądu Najwyższego Wiesława Kozielewicza "Pojęcia "czyn nierządny", "czyn lubieżny", "obcowanie płciowe" i "inna czynność seksualna" w orzecznictwie Sądu Najwyższego", prof. dr hab. Katarzyny Dudki (UMCS Lublin) "Procesowe aspekty przestępstwa zgwałcenia", prof. dr. hab. Ryszarda Stefańskiego (Uczelnia Łazarskiego Warszawa) "Zaświadczenie o uzasadnionym podejrzeniu powstania ciąży w wyniku czynu zabronionego", sędziego Sądu Najwyższego prof. dr. hab. Jacka Sobczaka (SWPS Warszawa) "Zgwałcenie w przekazie internetowym".

W trzeciej części konferencji obradom przewodniczył prof. dr hab. Ryszard A. Stefański, a referaty wygłosili: dr Marek Marczewski (IWS Warszawa) "Obraz statystyczny przestępstw z art. 197 k.k.", prof. dr hab. Marek Mozgawa, dr Patrycja Kozłowska-Kalisz (UMCS Lublin) "Zgwałcenie w małżeństwie (w świetle badań empirycznych)", dr Magdalena Budyn-Kulik (UMCS Lublin) "Wybrane wiktymologiczne (i psychologiczne) aspekty zgwałcenia", prof. dr hab. Marek Mozgawa (UMCS Lublin) "Zgwałcenia popełniane przez kobiety", dr Agnieszka Szczekala (UMCS Lublin) "Cywilnoprawna problematyka zadośćuczynienia za zgwałcenie".

W dyskusji poruszono wiele wątków związanych z bardzo złożoną problematyką stanowiącą przedmiot obrad. Podniesiono między innymi historyczne aspekty analizowanej materii, jak również kwestie natury dogmatycznej (między innymi problematykę przesłuchiwania dzieci w charakterze świadków przestępstwa zgwałcenia oraz możliwości przeprowadzenia konfrontacji z ich udziałem; podejmowanie przez prokuratora czynności procesowych w sytuacji, gdy jest wiadome, że pokrzywdzony nie złoży wniosku o ściganie; problematykę stosowania kwalifikacji prawnej w kontekście wadliwej konstrukcji przepisów art. 197 k.k.; kwestie władzy rodzicielskiej rodziców będących podejrzanymi o przestępstwo seksualne popełnione wobec swojego dziecka i możliwości ustanowienia opieki nad nim).

W podsumowaniu dyskusji stwierdzono, że III Lubelskie Seminarium Karnistyczne (podobnie jak i dwa poprzednie) stanowiło doskonałą okazję do wymiany poglądów dotyczących problematyki przestępstwa zgwałcenia (i zjawiska zgwałcenia jako takiego) jako materii niezwykle złożonej, wielowątkowej, implikującej liczne wątpliwości zarówno natury dogmatycznej, jak i praktycznej. Pozwolę sobie mieć nadzieję, że niniejsze opracowanie (podobnie jak i dwa poprzednie), prezentujące interdyscyplinarne rozważania w materii zjawiska zgwałcenia (oczywiście z głównym akcentem położonym na prawo karne), wzbudzi zainteresowanie Czytelników. Moim zamierzeniem jest to, aby Lubelskie Seminarium Karnistyczne, które już na stałe wpisało się w kalendarium naukowych przedsięwzięć mających na celu dalsze zbliżenie teorii i praktyki, także w przyszłości przyniosło wiele równie interesujących tematów badawczych, a prezentowane referaty charakteryzowały się wciąż wysokim poziomem merytorycznym.

prof. dr hab. Marek Mozgawa