Światłowski Andrzej (red.), Proces karny 2020. O modelu procesu karnego w państwie prawnym

Jak co roku, pod patronatem Katedry Postępowania Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego młodzi procesualiści reprezentujący różne ośrodki wzięli na swój warsztat kolejny interesujący problem współczesnej procedury karnej. W ręce czytelników trafia teraz szósta już książka stanowiąca zbiór artykułów naukowych będących wynikiem ich dociekań.

Tym razem wybór tematu był poniekąd wymuszony dynamiką i kierunkami zmian dotykających prawo karne procesowe i model procesu karnego w ostatnim czasie. Najpierw Wielka Nowelizacja k.p.k., później jej częściowe zniweczenie w roku 2016. Do tego, co równie istotne, poważne zmiany otoczenia normatywnego procesu karnego, w pośredni sposób rzutujące na sam proces. Liczne zmiany, które jeśli nawet w konkretnych przypadkach nie zmieniały przepisów procedury karnej, to jednak ich znaczenia nie wolno nie doceniać i nie sposób zbagatelizować.

Wszystko to kazało nam postawić sobie pytanie o to, jaki model procesu karnego należy uznać za optymalny w demokratycznym państwie prawnym. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że zwłaszcza dziś bardzo potrzebny jest czytelny układ odniesienia – tak, by nie zatracić świadomości, jak proces karny powinien wyglądać. Stąd – być może nazbyt optymistyczny – tytuł tej książki.

Nie tracąc z pola widzenia pytań fundamentalnych, autorzy poszczególnych rozdziałów postawili liczne pytania szczegółowe i podjęli próbę znalezienia na nie odpowiedzi. Pytania te dotyczą zarówno ogólnej wizji procesu (zwłaszcza w aspekcie konsensualizmu), jak i szczegółowych zagadnień postępowania przygotowawczego (poczynając od zasadności utrzymywania dwóch form tegoż) oraz postępowania sądowego (tu zwłaszcza rola i pozycja poszczególnych aktorów na karnoprocesowej scenie).

Odmiennie niż poprzednie, ta książka nie tyle stara się opisać i przeanalizować to, co w polskim procesie karnym interesujące i warte dyskusji, lecz przede wszystkim spogląda w przyszłość, formułując mozaikowy obraz tego, jak proces powinien być ukształtowany. Siłą rzeczy, to ledwie kilkanaście elementów mozaiki, miejmy jednak nadzieję, że wartościowych i czytelnych. No i przede wszystkim – że jak najprędzej w pełni przydatnych.

Andrzej Światłowski