Kruś Maciej, Leoński Zbigniew, Szewczyk Marek, Prawo zagospodarowania przestrzeni

Prawo zagospodarowania przestrzeni jest to gałąź prawa obejmująca uregulowania prawne, których istotą jest publicznoprawna ingerencja w prawo własności oraz inne prawa do nieruchomości. Trzon tak rozumianego prawa zagospodarowania przestrzeni zawierają przepisy trzech ustaw: ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 647), ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) oraz ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.). Do wspomnianej gałęzi prawa przynależą jednak regulacje zawarte w innych jeszcze ustawach.

Publicznoprawna ingerencja w wykonywanie uprawnień właścicielskich względem nieruchomości przewidziana jest poza tymi trzema ustawami także w licznych przepisach prawa ochrony środowiska, a w szczególności: w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.), w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) czy w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145).

Publicznoprawna ingerencja w wykonywanie uprawnień właścicielskich względem nieruchomości, i to progresywnie się rozwijająca, przewidziana jest także w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.). Przewidują taką ingerencję również, i to w szerokim oraz bardzo znaczącym zakresie, ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze zm.), ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 z poźn. zm.).

Wreszcie dokonywanie publicznoprawnej ingerencji w wykonywanie uprawnień właścicielskich przewidują także wszystkie uchwalone po roku 2000 tzw. specustawy. Z punktu widzenia roli, jaką tego rodzaju ustawy odgrywają, należałoby wymienić je w następującej kolejności: ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.), ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 26, poz. 133 ze zm.), ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz. U. Nr 84, poz. 700 ze zm.), ustawa z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1385 ze zm.), rozdział 2b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 ze zm.) i wreszcie uchwalona zdecydowanie „na wyrost” ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz. U. Nr 42, poz. 340 ze zm.).

W pracy zatytułowanej Prawo zagospodarowania przestrzeni wyeksponowane zostały regulacje zawarte w trzech pierwszych wcześniej wymienionych ustawach. Problematyka uregulowana w pozostałych ustawach jest ledwo wzmiankowana.

Przedkładane czytelnikowi opracowanie stanowi kontynuację oraz istotne rozwinięcie dwóch wcześniejszych prac autorstwa prof. Zbigniewa Leońskiego oraz prof. Marka Szewczyka. Pierwsza z nich ukazała się po raz pierwszy w 1997 r. nakładem wydawnictwa Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu i nosiła tytuł Podstawowe instytucje planowania przestrzennego i prawa budowlanego. Jej drugie wydanie ukazało się w roku 1999. Druga ze wspomnianych prac tych samych autorów ukazała się w 2002 r. nakładem wydawnictwa Branta i nosiła tytuł: Zasady prawa budowlanego i zagospodarowania przestrzennego.

W stosunku do wspomnianych wyżej nowe opracowanie szczególnie wiele uwagi poświęca zagadnieniom uregulowanym w dziale III u.g.n., omówionym w części czwartej niniejszej pracy. Ponadto rozbudowaniu uległy jej części pierwsza oraz druga. Z kolei część trzecia, autorstwa ś.p. prof. Zbigniewa Leońskiego, została nie tylko zaktualizowana, ale także w sposób znaczący przeredagowana wspólnym wysiłkiem prof. Marka Szewczyka oraz dra Macieja Krusia w taki sposób, że uwzględnia ona bieżący stan nie tylko uregulowań prawnych, ale także orzecznictwa, w szczególności sądów administracyjnych.

Przedkładana czytelnikowi praca ma więc charakter monograficzny. Jej autorzy dedykują ją szerokiemu kręgowi zainteresowanych: tak profesjonalistów – prawników, urbanistów oraz architektów, pośredników w obrocie nieruchomościami, zarządców nieruchomości oraz rzeczoznawców majątkowych, jak i studentów.