Traple Elżbieta (red.), Prawo patentowe

W literaturze polskiej z zakresu prawa patentowego można znaleźć wiele odniesień dotyczących jego genezy i rozwoju. Niekiedy zwracano też uwagę na podbudowę teoretyczną systemu ochrony, z odwołaniem zwłaszcza do prawa natury. Brak jednak było całościowego ujęcia tych zagadnień. Należy także zauważyć, że po dokonaniu zasadniczych zmian polskiego prawa patentowego w latach 90. ubiegłego stulecia, będących następstwem przebudowy ustroju wolnej Polski i procesów dostosowania prawa krajowego do systemu prawnego Unii Europejskiej, nie ukazała się książka poświęcona tej dziedzinie.

W zamierzeniu autora niniejsza publikacja ma wypełnić tę lukę.

Prawo patentowe składa się z dwóch części.

"Geneza i rozwój prawa patentowego" jest pierwszym w literaturze polskiej monograficznym opracowaniem tego tematu. W tej części książki przedstawiono historię zasadniczych systemów prawa patentowego państw obcych oraz Polski, wskazano przyczyny zawarcia umów międzynarodowych chroniących własność przemysłową, ukazano ich rozwój i stan aktualny, a także omówiono porozumienia regionalne, w tym - praktycznie w naszym kraju nieznane - grupujące państwa Afryki i Azji. Ponadto zaprezentowano teorie stanowiące filozoficzne lub ekonomiczne uzasadnienie ochrony patentowej.

W drugiej części książki - "Polskie i europejskie prawo patentowe" przedstawiono ochronę wynalazków na terytorium Polski. Zauważyć należy, że od czasu wydania w 1990 r. Prawa wynalazczego (stanowiącego tom III Systemu prawa własności intelektualnej) nie ukazało się całościowe opracowanie poświęcone tej problematyce. Niektóre fragmenty tego dzieła straciły zresztą na aktualności, gdyż jego podstawę stanowiły przepisy ustawy z 1972 r. o wynalazczości, uchwalonej w dobie gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Ponadto porządek prawny zmienił się istotnie z innych jeszcze powodów. Po pierwsze, od dnia 1 marca 2004 r., tj. od daty przystąpienia Polski do konwencji o patencie europejskim , istnieją dwa sposoby uzyskiwania ochrony: poprzez udzielenie patentu przez Urząd Patentowy RP (działający na podstawie prawa polskiego) oraz przez Europejski Urząd Patentowy (działający w oparciu o przepisy wskazanej konwencji). Po drugie, od dnia 1 maja 2004 r., tj. od daty przyjęcia Polski do Unii Europejskiej, częścią obowiązującego na terytorium naszego kraju porządku prawnego są przepisy wspólnotowe. Dlatego szczegółowej analizie poddano również te zagadnienia.

Książka jest opracowaniem o charakterze "systemowym". Niemniej ze względu na znaczną jej objętość autor zdecydował się poświęcić więcej uwagi problemom wynikającym z przyjętych dopiero niedawno unormowań, zwłaszcza wspólnotowych (np. wynalazkom biotechnologicznym), skrótowo zaś ujął kwestie dotyczące norm obowiązujących w takim samym kształcie od wielu lat (np. problematykę licencji).

Rzecz jasna, założone ujęcie wymagało dokonania selekcji materiału , więc Czytelnik, który pragnąłby uzyskać bardziej szczegółowe informacje lub szerzej zapoznać się z przytoczonymi poglądami doktryny, powinien sięgnąć do źródeł wskazanych w przypisach.

Autor serdecznie dziękuje recenzentom: Profesorowi Januszowi Szwai i Profesorowi Ryszardowi Skubiszowi za wnikliwe uwagi, które pozwoliły na dokonanie korekt i nadanie książce ostatecznego kształtu.

W sposób szczególny publikacja jest dedykowana Urzędowi Patentowemu RP, którego dziewięćdziesiąta rocznica powstania przypada właśnie w tym roku.

Kraków, styczeń 2008 r.

Michał du Vall

Od czasu wydania w 2008 r. książki Profesora Michała du Valla Prawo patentowe ukazało się sporo nowych publikacji polskich i obcych omawiających zagadnienia stanowiące przedmiot poprzedniej edycji. Przede wszystkim w 2011 i 2012 r. wydane zostały dwa tomy Systemu prawa prywatnego (pod redakcją R. Skubisza), poświęcone własności przemysłowej (profesor du Vall jest jednym ze współautorów tomu 14A), a w 2015 r. w ramach Systemu prawa handlowego - tom obejmujący własność przemysłową (pod redakcją E. Nowińskiej i K. Szczepanowskiej-Kozłowskiej). W 2014 r. ukazało się także nowe wydanie komentarza Prawo własności przemysłowej (pod redakcją P. Kostańskiego). W 2015 r. uchwalone zostały dwie nowelizacje ustawy Prawo własności przemysłowej. Pojawiły się również nowe orzeczenia TSUE, rozstrzygające wiele wątpliwości, wzbogaciło się polskie orzecznictwo patentowe. Na dzień oddania do druku niniejszej monografii ukazało się także drugie wydanie tomu 14A Systemu prawa prywatnego.

Książka M. du Valla Prawo patentowe spotkała się z dużym zainteresowaniem odbiorców i niewątpliwie wypełniała istotną lukę w polskiej teorii prawa patentowego. Pomimo istotnego wzbogacenia literatury patentowej od czasu jej wydania, znaczna część rozważań, analiz i tez postawionych przez prof. du Valla pozostała aktualna. Jednak aby rozprawa ta dalej "żyła", Wydawca podjął inicjatywę przygotowania rozszerzonej i uaktualnionej wersji. Zadanie okazało się ogromnym wyzwaniem, w związku z czym sprostać mu się starał zespół współautorów.

Założeniem redaktora tego nowego wydania było nieingerowanie, gdzie tylko to możliwe, w strukturę monografii i w pierwotny tekst, jednak ze względu na zachodzące zmiany w prawie własności przemysłowej nie uniknięto także wprowadzenia zmian i rozszerzenia o istotne problemy, które pojawiły się już po pierwszej edycji. Współautorzy starali się w możliwie pełnym zakresie wskazać przede wszystkim na nowe polskie publikacje z zakresu prawa patentowego i nowe podejście do niektórych problemów. Tam, gdzie występuje różnica w poglądach wyrażonych przez prof. M. du Valla i poglądach współautorów obecnego wydania, różnicę tę zaznaczono w przypisach. Ze względów praktycznych zrezygnowano (wzorem nowych wydań pracy W. Czachórskiego Prawo zobowiązań) z zaznaczenia w tekście dokonanych zmian i uzupełnień, choć w niektórych rozdziałach są one znaczne. Istotną trudnością w przygotowywaniu drugiego wydania było ograniczenie wynikające z przyjętej już koncepcji monografii, niepozwalające na zbyt szczegółowe rozbudowanie poszczególnych tematów. Dlatego w kilku przypadkach zaznaczono jedynie problemy teoretyczne, nie przeprowadzając ich głębszej analizy i odsyłając do bardziej wyczerpującego omówienia w innych opracowaniach teoretycznych. Z oczywistych względów nie ingerowano w część historyczną pracy, natomiast w części dotyczącej międzynarodowej ochrony należało uaktualnić wszystkie dane dotyczące członkostwa w poszczególnych porozumieniach międzynarodowych i statusu niektórych z nich. Tę "mrówczą" i nieco niewdzięczną pracę wykonał dr Piotr Kostański, za co należą mu się szczególne podziękowania.

Dwóch autorów nie wymieniono jako współautorów całości ze względu na ograniczenie ich wkładu do niewielkiego fragmentu pracy. Pani Joanna Uchańska dokonała aktualizacji fragmentu dotyczącego wynalazków biotechnologicznych, zaś Pan Paweł du Vall opracował fragment dotyczący instytucji jednolitego patentu europejskiego.

Wyrażam niniejszym serdeczne podziękowanie wszystkim współautorom nowego wydania, bez których udziału ta praca nie miałaby najmniejszych szans ukazać się na nowo, i mam nadzieję, że włożony wysiłek stanowi jednocześnie dowód szacunku i pamięci należnych Profesorowi Michałowi du Vall.

redaktor naukowy 2. wydania

Elżbieta Traple