Nesterowicz Mirosław, Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych

W ostatnich kilkudziesięciu latach nastąpił w Polsce olbrzymi rozwój prawa medycznego. Dotychczasowe ustawodawstwo medyczne było przestarzałe (niektóre akty prawne pochodziły jeszcze sprzed II wojny światowej), niepełne i niedostosowane do standardów międzynarodowych i europejskich. Brak było także wielu unormowań, gdyż często prawo nie nadążało za medycyną. To powodowało stan niepewności prawnej, zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy. Stworzenie nowego ustawodawstwa zasługuje na uznanie, choć ciągle nie ma niektórych regulacji prawnych (zwłaszcza dotyczących inżynierii genetycznej i prokreacji medycznie wspomaganej), a niektóre wymagają zmian i uzupełnień.

Nowe ustawodawstwo medyczne zwiększyło znacznie ochronę praw pacjenta zgodnie z konwencjami międzynarodowymi i deklaracjami praw pacjenta, rekomendacjami i rezolucjami Rady Europy i Parlamentu Europejskiego, a także wyrokami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Stał się on podmiotem zabiegów medycznych, uzyskał prawo samodecydowania w sprawach własnego zdrowia i integralności jego osoby. Wielkie osiągnięcia ma także w tym przedmiocie judykatura, a w szczególności wyroki Sądu Najwyższego tworzące trwałą linię orzecznictwa. Zostały wydane liczne orzeczenia dotyczące zgody pacjenta na zabieg medyczny, obowiązku lekarzy poinformowania pacjenta o ryzyku i skutkach zabiegu, błędu sztuki lekarskiej, winy lekarzy i szpitali, zakażeń szpitalnych, odpowiedzialności lekarzy i zakładów leczniczych za szkody wyrządzone przy leczeniu i za naruszenie praw pacjenta, związku przyczynowego i ciężaru dowodu w „procesach lekarskich”, odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przedawnienia roszczeń, odpowiedzialności Narodowego Funduszu Zdrowia za pozaumowne i pozalimitowe świadczenia zdrowotne i wiele innych kwestii.

Doszły też nowe zagadnienia związane z rozwojem nauki i techniki medycznej, jak problem badań prenatalnych i preimplantacyjnych, roszczenia z tytułu wrongful conception, wrongful birth, wrongful life, zapłodnienie in vitro, zapłodnienie post mortem, zabiegi sterylizacji, które trafiają na wokandy sądowe.

Do znacznej części orzeczeń sądowych w sprawach medycznych napisałem glosy, które, choć publikowane w czasopismach prawniczych („Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych”, „Orzecznictwo Sądów Polskich”, „Nowe Prawo”, „Przegląd Sądowy”, „Prawo i Medycyna”) w różnym czasie, są na ogół nadal aktualne mimo niekiedy zmienionych podstaw prawnych. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione tezy orzeczeń wraz z glosami (z uwagi na objętość opracowania pominięto uzasadnienia orzeczeń) i komentarzami wprowadzającymi. W drugim wydaniu dokonano uzupełnienia literatury i komentarzy oraz dodano glosy do najnowszych orzeczeń sądowych.