Kondratiewa-Bryzik Jelena (red.), Sękowska-Kozłowska Katarzyna (red.), Prawa człowieka wobec rozwoju biotechnologii

Problematyka praw człowieka w Polsce stosunkowo rzadko jest przedmiotem społecznych debat i pogłębionych analiz. Starając się wypełnić tę lukę, Poznańskie Centrum Praw Człowieka Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk od kilku lat organizuje konferencje tematyczne poświęcone wybranym problemom szczegółowym dotyczącym praw człowieka. Partnerami Centrum w tym przedsięwzięciu są: Zakład Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Katedra Prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wybór tematów kolejnych konferencji podyktowany jest z jednej strony ich aktualnością, z drugiej zaś tematyką badań naukowych prowadzonych w naszych placówkach .

Szybki rozwój biotechnologii rodzi wiele daleko idących konsekwencji dla praw człowieka. Wystarczy wspomnieć prawo do życia, do ochrony godności osobistej, prywatności itp. Zarazem jest oczywiste, że nie jesteśmy dzisiaj w stanie przewidzieć wszystkich konsekwencji wynalazków biotechnologicznych. Trzeba jednak uważnie analizować ten rozwój i badać możliwe zagrożenia dla praw człowieka, jakie mogą z niego wynikać. Niniejsza publikacja jest efektem konferencji „Prawa człowieka wobec rozwoju biotechnologii”, która odbyła się dnia 6 grudnia 2011 r. w Poznaniu. Niestety, nie wszyscy autorzy referatów odpowiedzieli na nasze zaproszenie do nadesłania ich do publikacji. Tym większe uznanie chciałbym wyrazić pod adresem autorów tekstów, również takich, które nie były prezentowane na konferencji, a które znalazły się w niniejszej pracy. Poruszone w książce tematy odzwierciedlają zainteresowania badawcze autorów i z całą pewnością nie wyczerpują bogatej problematyki relacji między prawami człowieka a wynalazkami biotechnologicznymi. Stosunkowo obszernie potraktowana została kwestia międzynarodowych standardów w dziedzinie biotechologii i bioetyki. Analizie i rekonstrukcji tych standardów, zarówno na poziomie uniwersalnym, jak i regionalnym, poświęcone zostały opracowania autorstwa Janusza Symonidesa, Oktawiana Nawrota, Anny Śledzińskiej-Simon, Julity Jabłońskiej. Interesujące rozważania prawnoporównawcze znalazły się w rozdziałach autorstwa Joanny Haberko, Julii Kapelańskiej-Pręgowskiej, Andrzeja Gadkowskiego. Sposób realizacji omawianych standardów w prawie polskim przedstawiony został w tekstach Heleny Żakowskiej-Henzler, Moniki Płatek, Karoliny Więckiewicz.

Propozycja zajęcia się bioetycznymi aspektami problematyki praw człowieka wyszła od dr Leny Kondratiewej-Bryzik, adiunkta w naszym Centrum. Zarówno sama konferencja, jak i pomysł publikacji jej efektów są autorskim dziełem Leny i konsekwencją Jej zainteresowań naukowych. Niestety, tragiczna śmierć w katastrofie kolejowej, która brutalnie przerwała jej młode życie, uniemożliwiła dokończenie dzieła. Niemniej jednak niniejszą książkę należy uznać za należącą do spuścizny naukowej dr Leny Kondratiewej-Bryzik. Warto przypomnieć, że praca doktorska Leny, wydana nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer Polska, poświęcona ważnej bioetycznej kwestii, jaką jest początek ochrony prawa do życia w świetle prawa międzynarodowego, uzyskała prestiżową nagrodę w konkursie Państwa i Prawa . Lena zamierzała kontynuować badania w zakresie tej problematyki i na konferencji przedstawiła referat poświęcony kwestii klonowania embrionów. Niestety, nie udało się odtworzyć tego tekstu i dlatego nie został on opublikowany w niniejszej książce. Lena pozostawiła jednak bardzo znaczącą spuściznę naukową, co jest godne uznania i podziwu zważywszy na jej młody wiek i fakt, że pracowała poza granicami swojego rodzinnego kraju. W uznaniu jej dorobku i perspektyw, jakie się przed nią otwierały, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznała jej prestiżowe stypendium dla młodych badaczy „Start”. Lena była jednym z filarów naszego Centrum, w którego działalność zaangażowała się jeszcze w trakcie prac nad doktoratem w ramach studium doktoranckiego Instytutu Nauk Prawnych PAN. Aktywnie uczestniczyła w życiu naukowym, wygłaszała referaty na konferencjach w kraju i za granicą, dużo publikowała. Trudno nam pogodzić się z faktem, że nie ma jej już wśród nas. Dedykując Lenie tę publikację, chcemy wyrazić naszą głęboką wdzięczność za jej dokonania.

Leno, dziękujemy

Roman Wieruszewski