Markiewicz Krystian, Postępowanie w sprawach depozytowych

Instytucję depozytu sądowego można odnaleźć w wielu aktach prawnych. Złożenia przedmiotu do depozytu sądowego dokonuje dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania lub dla zabezpieczenia roszczeń. Podstawowa regulacja materialnoprawna znajduje się w kodeksie cywilnym, zarówno dla depozytu sądowego umożliwiającego dłużnikowi zastępcze spełnienie świadczenia (art. 467-470 k.c.), jak i stanowiącego jeden ze sposobów dokonania zabezpieczenia (art. 364 k.c.).

Przepisy formalnoprawne znajdują się w kodeksie postępowania cywilnego i w ustawie o likwidacji niepodjętych depozytów . Dział V księgi II kodeksu postępowania cywilnego nosi nazwę "Sprawy depozytowe" (art. 692-693²² k.p.c.). Powyższa regulacja stanowi podstawę głównych rozważań w niniejszej pracy.

Przepisy prawa materialnego oraz procesowego tworzą pewną całość składającą się na instytucję depozytu sądowego. Nie jest możliwe omówienie zagadnień postępowania w sprawach depozytowych, bez analizy podstawowych zagadnień materialnoprawnych związanych z depozytem sądowym oraz określenia, jakie znaczenie dla depozytu sądowego ma postępowanie i orzeczenie sądu depozytowego (mam tu na myśli sąd rozpoznający sprawy dotyczące złożenia przedmiotu do depozytu sądowego). W ramach tego postępowania sąd rozstrzyga o zezwoleniu na złożenie przedmiotu świadczenia przez dłużnika. Ponadto w kolejnych fazach postępowanie może dotyczyć wydania przedmiotu wierzycielowi, wycofania (zwrotu) zdeponowanego przedmiotu na żądanie dłużnika a także stwierdzenia likwidacji niepodjętego depozytu.

Z powyższych względów praca zawiera także rozważania pewnych kwestii materialnoprawnych dotyczących głównie podstaw zdeponowania, celów zdeponowania oraz samej czynności złożenia przedmiotu do depozytu sądowego. Było to uzasadnione również tym, że w literaturze polskiej brakuje szerszych opracowań dotyczących problematyki materialnoprawnej, podobnie zresztą jak procesowej . W opracowaniu, jakkolwiek mowa jest zarówno o depozytach służących zabezpieczeniu roszczeń, jak i zwolnieniu się dłużnika z zobowiązania, szerzej omawiałem jednak wybrane zagadnienia, gdy złożenie stanowi zastępczą formę wykonania zobowiazania.

Podstawowy akt prawa formalnego, jakim jest kodeks postępowania cywilnego, o depozytach, depozytach sądowych, depozytach w sądzie i rachunku depozytowym sądu stanowi nie tylko we wspomnianych wyżej przepisach. W związku z tym konieczne było dokonanie rozróżnienia powyższych terminów, ich zdefiniowanie i wskazanie, do jakich sytuacji ma zastosowanie regulacja postępowania nieprocesowego.

Opracowanie niniejsze stanowi próbę systematycznego i całościowego ujęcia postępowania w sprawach depozytowych. Kolejnym celem było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie obecne unormowanie odpowiada potrzebom praktyki i spełnia swój cel. Ta ostatnia kwestia nabiera szczególnego znaczenia w związku z nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego , mocą której wprowadzony został dział "Sprawy depozytowe" obejmujący wyodrębnione cztery wyżej wskazane postępowania depozytowe.

Niniejsza monografia stanowi poprawioną wersję rozprawy doktorskiej obronionej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w roku akademickim 2005/2006. Ze względów wydawniczych uległa ona pewnym skrótom, zwłaszcza w części materialnoprawnej oraz w części dotyczącej postępowania związanego z depozytem, a nieregulowanych przepisami art. 692-693²² k.p.c. Inne zmiany związane były z uchwaleniem ustawy o likwidacji niepodjętych depozytów, która jednocześnie znowelizowała kodeks postępowania cywilnego. Zabieg ten, jak sądzę, nie wpłynął negatywnie na przedstawienie tytułowego postępowania.

Pragnę w tym miejscu wyrazić głęboką wdzięczność promotorowi pracy - prof. dr. hab. Feliksowi Zedlerowi za opiekę naukową i okazaną mi pomoc. Podziękowania chciałbym skierować również do recenzentów pracy - prof. dr. hab. Janusza Jankowskiego i dr. hab. Andrzeja Oklejaka oraz recenzenta Wydawnictwa - prof. dr. hab. Jacka Gołaczyńskiego. Ich cenne uwagi miały znaczny wpływ na ostateczny kształt pracy. Czuję się także zobowiązany do podziękowania pracownikom Katedr Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Śląskiego oraz Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu za życzliwą i rzeczową krytykę.

Krystian Markiewicz

Katowice, listopad 2006 r.