Michnik Agnieszka, Postępowanie o wpis do rejestru przedsiębiorców

Ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 770 z późn. zm.), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2001 r., został wprowadzony do polskiego systemu prawnego Krajowy Rejestr Sądowy, składający się z trzech rejestrów:

Niniejsza praca jest poświęcona zagadnieniom związanym z rejestrem przedsiębiorców, stanowiącym kontynuację istniejącego do tej pory rejestru handlowego, a ściślej - zagadnieniom związanym z postępowaniem o wpis do tego rejestru. Poza jej zakresem pozostają zatem: rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji, publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz rejestr dłużników niewypłacalnych. Opracowanie nie obejmuje również, co do zasady, zagadnień materialnoprawnych dotyczących rejestru przedsiębiorców, chociaż omówienia niektórych z nich, z uwagi na ich związek z tematem pracy, nie sposób było uniknąć.

Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.) wprowadziła szereg zmian w stosunku do poprzednio obowiązującego stanu prawnego w zakresie rejestracji przedsiębiorców.

Z punktu widzenia procedury cywilnej najważniejszą z nich była nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego w ustawie o KRS - poprzez dodanie w tytule drugim księgi drugiej części pierwszej tego kodeksu działu VI, zatytułowanego "Postępowanie rejestrowe". Zostały tam zamieszczone podstawowe przepisy obowiązujące w postępowaniu rejestrowym. Jednocześnie w art. 7 tejże ustawy została zawarta reguła, zgodnie z którą do postępowania przed sądami rejestrowymi stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, z wyjątkiem tych wypadków, w których ustawa stanowi inaczej.

Taka regulacja jest nowością w stosunku do poprzednio obowiązującego stanu prawnego, gdzie wszystkie przepisy dotyczące wprost postępowania rejestrowego znajdowały się poza kodeksem postępowania cywilnego, co w połączeniu z brzmieniem przepisu art. LIX § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. - Przepisy wprowadzające kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 503 z późn. zm.), zgodnie z którym do postępowania w sprawach rejestrowych należało stosować zasady postępowania niespornego, wywoływało kontrowersje w doktrynie na temat tego, które przepisy kodeksu postępowania cywilnego znajdują zastosowanie do postępowania rejestrowego oraz w jakiej kolejności powinny być stosowane.

W związku z powyższym zasadniczym celem niniejszej pracy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy dające się wyróżnić na gruncie obowiązujących obecnie przepisów cechy szczególne postępowania o wpis do rejestru przedsiębiorców pozwalają na zakwalifikowanie tego postępowania jako postępowania cywilnego, a w konsekwencji czy jego poddanie przez ustawodawcę kompetencji sądów powszechnych było celowe.

Rozważana będzie także kwestia, czy postępowanie o wpis do rejestru przedsiębiorców ma charakter jednolity, czy też w jego ramach można wyróżnić więcej postępowań podlegających nieco odmiennym regułom, w zależności od tego, jaka okoliczność ma zostać ujawniona w rejestrze w wyniku ich przeprowadzenia, a także jakie powinno być kryterium dokonywania tego rodzaju ewentualnych odróżnień.

Udzieleniu odpowiedzi na powyższe pytania będzie służyć przedstawienie przebiegu postępowania rejestrowego wraz ze wskazaniem na najważniejsze problemy, jakie mogą powstać w związku ze stosowaniem przepisów regulujących dokonywanie wpisów w rejestrze przedsiębiorców, i propozycją rozwiązania tych problemów.

W pracy podjęto także próbę dokonania oceny stanu prawnego obowiązującego obecnie w zakresie postępowania o wpis do rejestru przedsiębiorców oraz sformułowania w związku z tym postulatów dotyczących dokonania potrzebnych, zdaniem autorki, zmian legislacyjnych.