Kłak Czesław Paweł, Postępowanie nakazowe w polskim procesie karnym a ochrona praw człowieka
Postępowanie nakazowe w polskim procesie karnym a ochrona praw człowieka
Słowo wstępne
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie postępowania nakazowego w polskim procesie karnym z punktu widzenia ochrony praw człowieka. Nie ulega wątpliwości, iż postępowanie to nie może naruszać praw jednostki, tak oskarżonego, jak i pokrzywdzonego, do rzetelnego procesu sądowego. W konsekwencji, mimo że tryb nakazowy jest postępowaniem szczególnym, a więc charakteryzującym się odmiennościami od zasadniczego (modelowego) przebiegu procesu karnego, nie może oznaczać to, iż jednostka pozbawiona jest ochrony prawnej.
Naruszenie praw człowieka wystąpi w sytuacji, gdy jakiś podmiot całkowicie lub częściowo ograniczy możliwość ich realizacji, działając niezgodnie z prawem . Nie będzie więc naruszeniem nawet całkowite uniemożliwienie jednostce korzystania z przyznanych jej praw, ale dokonane w sposób zgodny z prawem . Naruszenie praw jednostki może być wynikiem działania, jak i zaniechania władzy ustawodawczej, jak również organów stosujących prawo. W tym pierwszym przypadku będzie to ustanowienie prawa, które nie odpowiada standardom ochrony praw człowieka, a w tym drugim ich nierespektowanie, na przykład w toku postępowanie sądowego.
W swojej pracy przedstawię istotę i założenia konstrukcyjne postępowań szczególnych w procesie karnym oraz genezę, założenia i model postępowania nakazowego w polskim procesie karnym, w tym regulacje zawarte w kodeksie karnym skarbowym i kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Zagadnienia dotyczące ochrony praw człowieka omawiane będą przy każdym zagadnieniu. Przedstawię również wpływ postępowania nakazowego na postępowanie cywilne, sądowoadministracyjne i administracyjne w kontekście ochrony praw jednostki. Praca oparta została na metodzie formalno-dogmatycznej. Przeprowadzone przeze mnie badania praktyki znajdą się w innej publikacji.
Udzielając odpowiedzi na pytanie, czy postępowanie nakazowe zgodne jest z konstytucyjnymi i międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka, odwołam się do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów apelacyjnych, jak również do poglądów doktryny.
Praca uwzględnia stan prawny na dzień 31 marca 2008 r.
Autor
RozdziałIPostępowania szczególne w polskim procesie karnym
1.Pojęcie, rodzaje i założenia konstrukcyjne postępowań szczególnych w polskim procesie karnym
W postępowaniu karnym rozstrzyganie kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonego odbywa się nie tylko w postępowaniu zwyczajnym, które stanowi zasadniczy (modelowy) tok postępowania, ale również w postępowaniach (trybach) szczególnych. Przedmiot postępowania w każdym trybie jest ten sam - jest nim problem odpowiedzialności karnej, a czasem i cywilnej, oskarżonego za zarzucone mu przestępstwo ; odmienność polega na istotnej różnicy w przebiegu postępowania .W związku z powyższym w doktrynie przyjmuje się, że postępowaniem (trybem) szczególnym jest w postępowaniu karnym taka jego odmiana, która zakłada rozstrzyganie kwestii odpowiedzialności karnej w sposób istotnie różniący się w swym przebiegu od modelowego, zasadniczego rodzaju procesu.
Ustawodawca i przedstawiciele doktryny zamiennie posługują się określeniami "postępowanie szczególne" i "tryb szczególny". I tak na przykład art. 468 k.p.k. stanowi, że w postępowaniu uproszczonym stosuje się (...), a art. 469k.p.k., iż sąd...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX