Julke Grzegorz, Podział sumy uzyskanej z egzekucji

Monografie
Opublikowano: Currenda 2007
Rodzaj:  monografia
Autor monografii:

Podział sumy uzyskanej z egzekucji

Autor fragmentu:

Wstęp

Ostatnim stadium postępowania egzekucyjnego jest postępowanie w przedmiocie podziału sumy uzyskanej z egzekucji . Jest to najistotniejszy - z punktu widzenia wierzyciela - etap postępowania, wówczas bowiem dochodzi do urzeczywistnienia tytułu wykonawczego oraz osiągnięcia celu egzekucji, tj. zaspokojenia wierzyciela.

Kodeksowa regulacja zasad obowiązujących przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji jest wynikiem potrzeby wyeliminowania konfliktów między uprawnionymi do uczestniczenia w takim podziale. Nie zawsze bowiem zdarza się, by suma uzyskana z egzekucji wystarczała do zaspokojenia wszystkich uprawnionych.

Omawiane postępowanie uregulowane zostało w przepisach art. 1023-1040 k.p.c. Ponadto zastosowanie będą mieć przepisy części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym oraz, na mocy art. 13 § 2 k.p.c., odpowiednie zastosowanie znajdą ogólne przepisy o procesie.

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego regulujące przebieg postępowania egzekucyjnego zostały znacznie zmienione ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw . Zmiany te miały na celu przyspieszenie egzekucji oraz jej uproszczenie. Postępowanie egzekucyjne, zwłaszcza w odniesieniu do egzekucji prowadzonej z nieruchomości, oceniane było dotychczas jako zbyt skomplikowane i długotrwałe .

Dokonując zmian przepisów kodeksu postępowania cywilnego nowelą z dnia 2 lipca 2004 r., ustawodawca postanowił też, iż postępowania zabezpieczające i egzekucyjne wszczęte przed dniem wejścia w życie tej ustawy toczyć się będą dalej według przepisów dotychczasowych.

W doktrynie wyróżnia się trzy systemy przepisów międzyczasowych , a mianowicie:

a)

system jednolitości postępowania,

b)

system stadiów postępowania,

c)

system czynności postępowania.

System jednolitości postępowania traktuje postępowanie jako całość i przewiduje, że postępowanie toczy się aż do prawomocnego zakończenia według przepisów, pod których rządem zostało wszczęte (tj. według przepisów dotychczasowych). Procesy wszczęte przed wejściem w życie zmian procedury toczą się więc dalej według przepisów obowiązujących w chwili ich wszczęcia. System stadiów postępowania dzieli postępowanie na określone stadia i przewiduje, że postępowanie toczy się według przepisów dotychczasowych aż do zakończenia danego stadium (np. danej instancji), z przejściem zaś do stadium następnego toczyć się już będzie według nowych przepisów. Wreszcie system stadium czynności określa postępowanie jako składające się z poszczególnych czynności, będących jego elementami, i przewiduje, że poczynając od najbliższej czynności, postępowanie toczyć się ma według nowych przepisów .

Z treści art. 7 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. wynika, że ustawodawca w odniesieniu do postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego przyjął system jednolitości postępowania. System ten jednak ma tę złą cechę, iż wprowadza w praktyce dualizm prawa procesowego, gdyż przez dłuższy czas po wejściu w życie nowych przepisów procesowych część spraw toczy się według dotychczasowych przepisów, a jednocześnie nowo wszczęte postępowania toczą się już według nowego prawa . Wydaje się, że takie rozwiązanie nie służy idei przyspieszenia i uproszczenia postępowania egzekucyjnego.

Również redakcja przepisu art. 7 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. nie jest jednoznaczna. Przepis ten wskazuje bowiem, że postępowania zabezpieczające i egzekucyjne wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się według przepisów dotychczasowych. Decydujące znaczenie dla ustalenia obowiązujących w tym postępowaniu norm prawnych ma więc moment wszczęcia postępowania egzekucyjnego, nie zaś wszczęcia egzekucji .

Postępowanie egzekucyjne określa się jako prawnie zorganizowane działanie organów egzekucyjnych z udziałem zainteresowanych podmiotów, mające na celu skuteczne urzeczywistnienie konkretnej normy prawnej ustalonej w tytule egzekucyjnym, przez doprowadzenie za pomocą środków przymusu do uzyskania przez wierzyciela świadczenia należnego mu od dłużnika . W ramach postępowania egzekucyjnego można wyróżnić jego właściwy trzon, tj. egzekucję rozumianą jako całokształt środków, jakie organ egzekucyjny może w określonej kolejności zastosować w ramach wybranego przez wierzyciela sposobu egzekucji, w celu zaspokojenia wierzyciela zgodnie z treścią tytułu wykonawczego . Postępowanie egzekucyjne zostaje wszczęte z chwilą złożenia wniosku lub żądania przeprowadzenia egzekucji.

Nie ma wątpliwości, że jeżeli wniosek wszczynający postępowanie egzekucyjne został złożony skutecznie przed wejściem w życie zmian w kodeksie postępowania cywilnego wprowadzonych nowelą z dnia 2 lipca 2004 r., tj. przed dniem 5 lutego 2005 r., postępowanie dalej toczyć się będzie według przepisów dotychczasowych. Zatem również w odniesieniu do zasad sporządzania planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji będą mieć zastosowanie przepisy dotychczasowe. Nowe przepisy stosować się będzie w pełnej rozciągłości wówczas, gdy wniosek egzekucyjny został złożony po wejściu w życie nowych przepisów. Słusznie ustawodawca przesądził o jednolitości w zakresie stosowania przepisów w danym postępowaniu, traktowanym jako całość.

Inaczej rzecz się przedstawia w odniesieniu do postępowania egzekucyjnego prowadzonego z nieruchomości. Antycypując dalsze rozważania, wskazać już w tym miejscu należy, że zgodnie z treścią art. 1023 k.p.c. organ egzekucyjny w każdym przypadku sporządza plan podziału pomiędzy wierzycieli sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości. Według zaś obecnego brzmienia art. 1035 k.p.c., niezwłocznie po złożeniu na rachunek depozytowy sądu sumy ulegającej podziałowi komornik sporządza projekt planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji i przedkłada go sądowi. W razie potrzeby sąd wprowadza do planu zmiany i uzupełnienia; w przeciwnym wypadku plan zatwierdza. W poprzednim stanie prawnym, tj. przed dniem 5 lutego 2005 r., przepis ten stanowił, że plan podziału sporządza sąd niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości. Z porównania powyższych przepisów wynika, iż ustawodawca wprowadził daleko idące zmiany co do podmiotu dokonującego czynności związanych z podziałem sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości.

W takiej sytuacji przyjąć należy, że jeżeli wniosek wszczynający postępowanie egzekucyjne został złożony skutecznie przed wejściem w życie zmian w kodeksie postępowania cywilnego wprowadzonych nowelą z dnia 2 lipca 2004 r., tj. przed dniem 5 lutego 2005 r., i zawiera żądanie przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości, postępowanie dalej toczyć się będzie według przepisów dotychczasowych. Sytuacja będzie analogiczna jednak i wówczas, gdy wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego został złożony skutecznie przed dniem 5 lutego 2005 r. i nie wskazywał jako jednego ze sposobów egzekucyjnych egzekucji z nieruchomości, zaś po dniu wejścia w życie zmian kodeksu wierzyciel wniósł o prowadzenie egzekucji także z nieruchomości dłużnika. Również wtedy egzekucja z nieruchomości toczyć się będzie według przepisów dotychczasowych. Jak bowiem wyżej wskazano, dla ustalenia obowiązujących przepisów decydujące znaczenie ma moment wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako całości, a nie moment wszczęcia poszczególnych sposobów egzekucji w ramach jednego postępowania. Nie do przyjęcia byłoby bowiem, by w ramach jednego postępowania egzekucyjnego zastosowanie miały różne przepisy: dotychczasowe - w odniesieniu do czynności zdziałanych przed wejściem w życie noweli, oraz nowe - w odniesieniu do czynności zdziałanych po jej wejściu w życie.

Należy też mieć na uwadze, iż stosownie do treści art. 927 k.p.c. wierzyciel, który skierował egzekucję do nieruchomości po jej zajęciu przez innego wierzyciela, przyłącza się do postępowania wszczętego wcześniej i nie może żądać powtórzenia czynności już dokonanych; poza tym ma te same prawa co pierwszy wierzyciel. Jeżeli więc wierzyciel skierował egzekucję do nieruchomości po jej zajęciu w postępowaniu wszczętym na wniosek innego wierzyciela, przyłącza się on do postępowania wszczętego wcześniej. Wówczas o tym, jakie przepisy będą miały zastosowanie w tym postępowaniu, decydować będzie moment wszczęcia postępowania egzekucyjnego (nie: egzekucji z nieruchomości) przez pierwszego wierzyciela. Jeżeli wszczęcie to nastąpiło przed dniem 5 lutego 2005 r., zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe, w przeciwnym razie - przepisy nowe. Bez znaczenia jest więc okoliczność, że postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przez nowego wierzyciela po wejściu w życie zmian kodeksu postępowania cywilnego.

Sytuacja komplikuje się jednak, gdy postępowanie egzekucyjne nowego wierzyciela zostało wszczęte po dniu 5 lutego 2005 r. i pierwotnie nie zawierało wniosku o egzekucję z nieruchomości, a np. wyłącznie wniosek o egzekucję z ruchomości czy z rachunku bankowego dłużnika. Nie ma wątpliwości, że do tego postępowania zastosowanie mieć będą przepisy obowiązujące w chwili wszczęcia postępowania, czyli przepisy nowe. Jeżeli jednak wierzyciel w tak wszczętym postępowaniu wniesie o egzekucję z nieruchomości, a wcześniej zostało już wszczęte przez innego wierzyciela postępowanie egzekucyjne, w ramach którego dokonano zajęcia nieruchomości przy zastosowaniu przepisów dotychczasowych, "nowy" wierzyciel, prowadzący postępowanie według nowych przepisów, przyłącza się do postępowania wszczętego wcześniej i prowadzonego według przepisów dotychczasowych. W takiej sytuacji, w ramach jednego postępowania egzekucyjnego dojdzie do stosowania dwóch systemów prawnych: nowego i dotychczasowego.

Autor fragmentu:

RozdziałI
Warunki i konieczność sporządzenia planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji

Wprawdzie w treści art. 1023 § 1 k.p.c. mówi się o planie podziału sumy uzyskanej "z egzekucji", zaś już w § 2 oraz w tytułach rozdziałów 2, 3 i 4 działu VIII tytułu II części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego - o podziale sumy uzyskanej "przez egzekucję", jednak rozróżnienie to nie ma znaczenia terminologicznego i wynika wyłącznie ze względów stylistycznych . Zamiennie można więc posługiwać się obydwoma zwrotami. Zgodzić się natomiast należy z I. Kunickim , że taki dualizm pojęciowy nie powinien występować. Nie można bowiem różnym sformułowaniom nadawać takiego samego znaczenia w jednym akcie prawnym.

Stosownie do treści art. 1023 k.p.c. organ egzekucyjny sporządza plan podziału pomiędzy wierzycieli sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości. Plan podziału powinien być sporządzony także wtedy, gdy suma uzyskana przez egzekucję z ruchomości, wynagrodzenia za pracę lub wierzytelności i innych praw majątkowych nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli.

Przy egzekucji z...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX