Małysa-Sulińska Katarzyna (red.), Stec Mirosław (red.), Podmiotowość samorządu terytorialnego - ustrojowe pytania i dylematy

Zgodnie z regulacją ujętą w art. 16 Konstytucji RP, ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Z regulacji tej wynika zatem podmiotowość ustrojowa jednostek samorządu terytorialnego, czyli samodzielność i niezależność od innych struktur władzy publicznej, a w szczególności od organów administracji rządowej. Podmiotowość ta stanowi istotę samorządu terytorialnego będącego równocześnie częścią administracji publicznej w naszym państwie.

Samorząd terytorialny, uczestnicząc w sprawowaniu władzy publicznej, wykonuje istotną część zadań publicznych. Rodzi się zatem pytanie o kształt i zakres, a także perspektywę podmiotowości poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Jako konieczna jawi się więc szeroka dyskusja w tym zakresie. Forum dla wymiany poglądów na ten temat stało się – zorganizowane w Krakowie w dniach 10–11 października 2019 r. – XIII Seminarium Naukowe Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego zatytułowane „Podmiotowość samorządu terytorialnego. Ustrojowe gwarancje i granice”. Uczestniczyli w nim przedstawiciele wszystkich liczących się ośrodków akademickich w Polsce oraz reprezentanci ośrodków zagranicznych tak zza naszej wschodniej, jak i zachodniej granicy. Wśród uczestników wydarzenia nie zabrakło również przedstawicieli praktyki prawniczej, w tym sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych, prezesów samorządowych kolegiów odwoławczych, prezesów regionalnych izb obrachunkowych, a także pracowników urzędów administracji samorządowej oraz rządowej. Z uwagi na specjalizacje naukowe uczestników seminarium, należy zauważyć, że dyskusja na temat podmiotowości samorządu terytorialnego toczyła się przy udziale administratywistów, konstytucjonalistów, finansistów, cywilistów, a także historyków. Założeniem organizatorów seminariów naukowych Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego jest bowiem to, by spotkania te stanowiły płaszczyznę wymiany poglądów przez przedstawicieli wszystkich wskazanych środowisk, których członkowie zajmują się badaniem zagadnień dotyczących samorządu terytorialnego.

W trakcie XIII Seminarium Naukowego Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego wygłoszonych zostało kilkanaście referatów inicjujących niezwykle interesującą dyskusję wśród uczestników wydarzenia. Wystąpienia te stały się podstawą do napisania kilkudziesięciu wartościowych artykułów naukowych, które – z uwagi na ilość i zakres przedmiotowy – nie mogły zostać ujęte w jednym woluminie. W związku z powyższym w niniejszym tomie zatytułowanym Podmiotowość samorządu terytorialnego – ustrojowe pytania i dylematy ujęto teksty traktujące między innymi o wizji zmian konstytucyjnych w zakresie podmiotowości samorządowej, wykonywaniu władzy publicznej w kontekście publicznych praw podmiotowych jednostek samorządu terytorialnego, podmiotowości jako składowej pojęcia samorządu terytorialnego, cywilnoprawnej podmiotowości jednostek samorządu terytorialnego, odpowiedzialności cywilnoprawnej jednostek samorządu terytorialnego za szkodę wyrządzoną w sprawowaniu władzy publicznej, a także koncepcji podmiotowości samorządu terytorialnego w sferze finansów publicznych. Zaprezentowane zaś w trakcie XIII Seminarium Naukowego Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego poglądy odnoszące się do zadań i kompetencji samorządu terytorialnego w kontekście jego podmiotowości ujęte zostały w tomie zatytułowanym Podmiotowość samorządu terytorialnego a zakres jego zadań i kompetencji.

W naszej ocenie opracowania zawarte w obu tych książkach powinny wywołać szeroką dyskusję na temat podmiotowości polskiego samorządu terytorialnego, a jednocześnie stanowić znaczący wkład w jej przebieg. Niezmiennie od kilku lat wyrażamy nadzieję, że nasze publikacje przyczynią się do umocnienia w Polce pozycji ustrojowej samorządu terytorialnego, a także zakończą okres, w którym podnoszona jest konieczność weryfikacji miejsca, jakie instytucja ta zajmuje w obowiązującej Konstytucji RP.

prof. dr hab. Mirosław Stec

dr hab. Katarzyna Małysa-Sulińska, prof. UJ

Katedra Prawa Samorządu Terytorialnego

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego

czerwiec 2020