Małysa-Sulińska Katarzyna (red.), Stec Mirosław (red.), Podmiotowość samorządu terytorialnego a zakres jego zadań i kompetencji

Zgodnie z regulacją ujętą w art. 16 Konstytucji RP ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Z regulacji tej wynika zatem podmiotowość ustrojowa jednostek samorządu terytorialnego, czyli samodzielność i niezależność od innych struktur władzy publicznej, a w szczególności od organów administracji rządowej. Podmiotowość ta stanowi istotę samorządu terytorialnego będącego równocześnie częścią administracji publicznej w naszym państwie.

Samorząd terytorialny, uczestnicząc w sprawowaniu władzy publicznej, wykonuje istotną część zadań publicznych. Rodzi się więc pytanie o kształt i zakres, a także perspektywę podmiotowości poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Jako konieczna jawi się zatem szeroka dyskusja w tym zakresie. Forum wymiany poglądów na ten temat stało się – zorganizowane w Krakowie w dniach 10–11 października 2019 r. – XIII Seminarium Naukowe Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego zatytułowane „Podmiotowość samorządu terytorialnego. Ustrojowe gwarancje i granice”. Uczestniczyli w nim przedstawiciele wszystkich liczących się ośrodków akademickich w Polsce oraz reprezentacja ośrodków zagranicznych zarówno zza naszej wschodniej, jak i zachodniej granicy. Wśród uczestników wydarzenia nie zabrakło również przedstawicieli praktyki prawniczej, w tym sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych, prezesów samorządowych kolegiów odwoławczych, prezesów regionalnych izb obrachunkowych, a także pracowników urzędów administracji samorządowej oraz rządowej. Z uwagi na specjalizacje naukowe uczestników seminarium, zauważyć należy, że dyskusja na temat podmiotowości samorządu terytorialnego toczyła się przy udziale administratywistów, konstytucjonalistów, finansistów, cywilistów oraz historyków. Założeniem organizatorów seminariów naukowych Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego jest bowiem, że spotkania te stanowią płaszczyznę do wymiany poglądów przez przedstawicieli wszystkich wskazanych środowisk, których członkowie zajmują się badaniem zagadnień dotyczących samorządu terytorialnego.

W trakcie XIII Seminarium Naukowego Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego wygłoszonych zostało kilkanaście referatów inicjujących niezwykle interesującą dyskusję wśród uczestników wydarzenia. Wystąpienia te stały się podstawą do napisania kilkudziesięciu wartościowych artykułów naukowych, które – z uwagi na ilość i zakres przedmiotowy – nie mogły zostać ujęte w jednym woluminie. W związku z tym w niniejszym tomie zatytułowanym „Podmiotowość samorządu terytorialnego a zakres jego zadań i kompetencji” ujęto teksty traktujące m.in. o podmiotowości samorządu terytorialnego w kontekście zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej, podmiotowości samorządu terytorialnego w procesie weryfikacji decyzji jego organów, podmiotowości samorządu terytorialnego w aspekcie statusu organów gminy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ograniczeniach samodzielności gminy w kształtowaniu zagospodarowania przestrzennego, a także statusie prawnym jednostek samorządu terytorialnego jako członków stowarzyszeń. Zaprezentowane zaś w trakcie XIII Seminarium Naukowego Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego poglądy odnoszące się do ustrojowych pytań i dylematów w zakresie podmiotowości samorządu terytorialnego ujęte zostały w tomie zatytułowanym „Podmiotowość samorządu terytorialnego – ustrojowe pytania i dylematy”.

W naszej ocenie opracowania zawarte w obu tych książkach powinny wywołać szeroką dyskusję na temat podmiotowości polskiego samorządu terytorialnego, a jednocześnie stanowić znaczący wkład w jej przebieg. Niezmiennie od kilku lat wyrażamy nadzieję, że nasze publikacje przyczynią się do umocnienia w Polce pozycji ustrojowej samorządu terytorialnego, a także zakończą okres, w którym podnoszona jest konieczność weryfikacji miejsca, jakie instytucja ta zajmuje w obowiązującej Konstytucji RP.

prof. dr hab. Mirosław Stec

dr hab. Katarzyna Małysa-Sulińska, prof. UJ

Katedra Prawa Samorządu Terytorialnego

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego

czerwiec 2020