Bąkowski Tomasz, Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne polskich obszarów morskich. Problematyka administracyjnoprawna

Niniejsza książka prezentuje wyniki projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki nr 2015/19/B/HS5/03240 zatytułowanego „Administracyjnoprawne problemy planowania i zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich Rzeczpospolitej Polskiej”, realizowanego przez Uniwersytet Gdański w latach 2016–2018.

Tytuł monografii, odbiegający nieco brzmieniem, ale tożsamy co do treści tytułu projektu, nawiązuje do przedmiotu regulacji, rozdziału 9 działu II ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (dalej: u.o.m.) – Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne obszarów morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej. Już w tym miejscu wypada wyjaśnić, że z prawnego punktu widzenia zakresy nazw: „polskie obszary morskie” i „morskie wody wewnętrzne, morze terytorialne i wyłączna strefa ekonomiczna” w rozumieniu u.o.m. nie pokrywają się. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 u.o.m., określającym zakres znaczeniowy ustawowego pojęcia „polskie obszary morskie” , do obszarów tych zalicza się oprócz wymienionych w tytule rozdziału 9 działu II u.o.m.: morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, również strefę przyległą, unormowaną w krajowym porządku prawnym przepisami art. 13a i 13b u.o.m. oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2017 r. w sprawie szczegółowego przebiegu linii podstawowej, zewnętrznej granicy morza terytorialnego oraz zewnętrznej granicy strefy przyległej Rzeczypospolitej Polskiej . Według tych uregulowań, jak słusznie zauważa Dorota Pyć, polską strefę przyległą w ujęciu przestrzennym w całości wchłania polska wyłączna strefa ekonomiczna . Oznacza to, że będące przedmiotem rozważań prawne regulacje planowania i zagospodarowania przestrzennego obejmują również i strefę przyległą („mieszczącą się” w wyłącznej strefie ekonomicznej), a zatem usprawiedliwione i uzasadnione będzie posłużenie się zarówno w tytule, jak i w treści niniejszej pracy określeniem „planowanie i zagospodarowanie przestrzenne polskich obszarów morskich”.

Merytoryczna warstwa pracy została podzielona na sześć rozdziałów. Ich tematyka nadaje całości postać o charakterze eklektycznym, co jest wynikiem zabiegów nie tyle zamierzonych, co koniecznych. Dla właściwej identyfikacji i uchwycenia węzłowych problemów występujących na tle planowania i zagospodarowania obszarów morskich niezbędna wydaje się bowiem krytyczna analiza badanego zjawiska równocześnie w kilku płaszczyznach. Dlatego też między innymi obok wątków dotyczących podstawowych konstrukcji teoretycznych prawa administracyjnego, ujmowanych w kontekście planowania przestrzeni morskiej, pojawia się zagadnienie międzygałęziowej istoty, zasad i warunków obejmowania planami obszarów morskich, zaś dogmatycznoprawnej analizie przepisów u.o.m. towarzyszą kwestie oceny tej regulacji z punktu widzenia zasad techniki prawodawczej. Te różne, czasem niezwiązane zbyt ściśle ze sobą, odniesienia poszerzają, w opinii autora, optykę postrzegania badanej materii i rzucają na nią coraz to nowe światło, co przyczynia się do lepszego jej poznania.

Tytuły poszczególnych rozdziałów zostały dodatkowo opatrzone przedtytułami z wykorzystaniem łacińskich określeń w celu podkreślenia sedna rozważań prowadzonych w danej jednostce redakcyjnej oraz zasygnalizowania podejścia i nacisku na kluczowe dla omawianego zagadnienia kwestie.

Zakreślenie w tytule pracy granic przedmiotu badań nie powoduje automatycznego odcięcia licznych kontekstów pozostających nie tylko poza płaszczyzną administracyjnoprawnej problematyki planowania i zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich, ale w ogóle poza sferą prawa. Z tego też względu prowadzenie badań nad wyżej formułowanym tematem nie byłoby możliwe bez choćby pobieżnego poznania i uświadomienia interdyscyplinarności zjawiska, jakim jest morska gospodarka przestrzenna. Autorowi niniejszej pracy udało się posiąść niezbędną w tym względzie wiedzę dzięki pomocy i życzliwości wielu osób – ludzi nauki, przedstawicieli różnych dyscyplin. Liczne sposobności do wymiany poglądów i dzielenia się doświadczeniem oraz merytorycznych spotkań i udziału w realizacji praktycznych zadań stały się możliwe i zaowocowały wymiernymi korzyściami za sprawą odbytego w 2017 r. stażu naukowego w Instytucie Morskim w Gdańsku. Za możliwość czerpania wiedzy i nabywania doświadczeń w tym szczególnym miejscu serdecznie dziękuję Panu Dyrektorowi Instytutu Doktorowi Kazimierzowi Szeflerowi i Pani Magdalenie Matczak, Kierownik Samodzielnej Pracowni Polityki Przestrzennej Instytutu Morskiego w Gdańsku, oraz gronu ich współpracowników. Szczególne podziękowania kieruję do Pana Profesora Jacka Zauchy z Katedry Makroekonomii Uniwersytetu Gdańskiego za nieocenioną pomoc i przybliżenie ekonomicznej perspektywy morskiej gospodarki przestrzennej. Za konsultacje i pomoc w uchwyceniu perspektywy prawno-morskiej dziękuję Pani Profesor Dorocie Pyć, Kierownik Katedry Prawa Morskiego Uniwersytetu Gdańskiego, a także pracującej również w tej katedrze Pani Doktor Justynie Nawrot.

Podziękowania należą się także koledze z rodzimego Wydziału – Profesorowi Edwardowi Juchniewiczowi (Edvardasowi Juchneviciusowi) za pomoc w przetłumaczeniu i właściwym zrozumieniu niuansów prawnych rozwiązań planowania i zagospodarowania przestrzennego litewskich obszarów morskich.

Wyrazy wdzięczności pragnę złożyć również recenzentom niniejszej pracy: Panu Profesorowi Zdzisławowi Brodeckiemu z Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni oraz Panu Profesorowi Zygmuntowi Niewiadomskiemu ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Uwzględnienie przedstawionych przez Panów Profesorów uwag stało się istotną inspiracją do rozbudowania lub mocniejszego podkreślenia niektórych wątków.

Książka wieńcząca badania nad administracyjnoprawną problematyką planowania i zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich opublikowana z troską o właściwy poziom edytorski nie powstałaby bez przykładnej i starannej pracy Zespołu Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego, za którą podziękowania wszystkim osobom zaangażowanym w to przedsięwzięcie składam na ręce Pani Dyrektor Redaktor Naczelnej Joannie Kamień.