Kwaśniak Piotr, Plan miejscowy w systemie zagospodarowania przestrzennego

Problematyka dotycząca planowania oraz zagospodarowania przestrzeni od wielu lat jest przedmiotem zainteresowania nauk prawnych. Mimo to, dopiero przemiany ustrojowe i społeczne okresu transformacji spowodowały większe nią zainteresowanie. Świadczą o tym działania minionej dekady, zmierzające do dostosowania zagospodarowania przestrzeni w Polsce do standardów istniejących w wysoko rozwiniętych państwach starego kontynentu. Tym samym są one próbą nawiązania do polskiego międzywojennego ustawodawstwa w tym zakresie.

W nowym systemie planowania i zagospodarowania przestrzennego nastąpiła daleko posunięta decentralizacja zadań. Gmina stała się podstawą tego systemu, jako ośrodek kreowania rozwoju przestrzennego, gospodarczego, a także społecznego państwa. Jednym z podstawowych założeń tego systemu jest natomiast usprawnienie procesu inwestycyjnego.

Niniejsza praca, w ramach dyskusji na temat planowania i zagospodarowania przestrzennego, koncentruje się na ukazaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jako zasadniczego, publicznoprawnego instrumentu realizacji zagospodarowania przestrzennego w Polsce. Zaakcentowana została w niej także problematyka ewolucji „koncepcji planistycznej” w świetle integracji Polski z Unią Europejską. Należy w tym miejscu podkreślić, że sama ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest zgodna, w podstawowych aspektach, z opracowaniami planistycznymi i polityką przestrzenną Unii. Jednakże konieczna jest dalsza koordynacja planowania przestrzennego na poziomie Unii Europejskiej.

Oryginalne podejście zakłada, że plan miejscowy, wraz z wydawanymi na jego podstawie aktami, spełnia funkcję synchronizowania interesu publicznego z interesem jednostki oraz podmiotów administracji.

Gospodarka przestrzenna i konieczność zachowania ładu przestrzennego od wielu lat jest w Polsce objęta uregulowaniami prawnymi. Regulacje te - począwszy od okresu międzywojennego - przybierały rozmaite formy. Początkowo regulacje te były wzorowane na ustawodawstwach państw zaborczych. Kolejne akty były już związane bezpośrednio z systemem ustrojowym, który w określonym czasie obowiązywał w Polsce. W okresie II Rzeczypospolitej planowanie i zagospodarowanie przestrzenne powiązane było z prawem budowlanym, takie zresztą obowiązywały wówczas standardy. Po II wojnie światowej w związku z transformacją ustroju zmieniło się również prawo w tej dziedzinie. Zmieniało się ono zresztą kilkakrotnie, jednakże w okresie funkcjonowania Polski Ludowej było mniej lub bardziej powiązane z planowaniem gospodarczym. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku wraz z powstaniem III Rzeczypospolitej, doszło do kolejnych zmian odnośnie do prawa zagospodarowania przestrzennego. Nastąpiło odejście od gospodarki planowanej centralnie i scentralizowanego systemu planowania przestrzennego oraz powrót do podejmowania istotnych decyzji związanych z zagospodarowaniem przestrzennym na poziomie lokalnym, podobnie jak to było w okresie międzywojennym. Można w związku z tym stwierdzić, że planowanie i zagospodarowanie przestrzenne podlegało częstym zmianom, a co za tym idzie - charakteryzował je brak stabilności. Był on szczególnie nasilony w okresie PRL.

Brak stabilności planowania przestrzennego występuje niestety również obecnie. Po dziewięciu latach funkcjonowania uchylona została ustawa z 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139). Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717), nie zmienia systemu, który wprowadziła jej poprzedniczka, jedynie go modyfikuje i próbuje dopasować do obecnych wymagań.

Zaktualizowane wydanie 2 książki zastało uzupełnione o najnowsze orzecznictwo w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego.