Jamroży Marcin (red.), Opodatkowanie dochodów transgranicznych

Monografie
Opublikowano: WK 2016
Rodzaj:  monografia
Autorzy monografii:

Opodatkowanie dochodów transgranicznych

Autor fragmentu:

Przedmowa

W dobie globalizacji, mobilności kapitału bądź pracowników, czy też rosnącej roli przedsiębiorstw powiązanych coraz ważniejsza staje się znajomość zasad opodatkowania w stosunkach międzynarodowych. Kompleksowe, często zawiłe regulacje prawnopodatkowe wynikające z nakładania się porządków krajowych i zagranicznych, umów międzynarodowych, a także prawa unijnego stanowią spore wyzwanie dla przedsiębiorców działających transgranicznie. Z drugiej strony, możliwe jest wykorzystywanie różnic w poziomie obciążeń podatkowych, luk podatkowych, czy też czerpanie korzyści z niejednolitego brzmienia postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wtedy wygranymi w globalnym współzawodnictwie okazują się przedsiębiorstwa międzynarodowe, które minimalizując obciążenia podatkowe, uzyskują przewagę konkurencyjną. Jednocześnie państwa podejmują różnego rodzaju wysiłki mające na celu uszczelnienie systemów podatkowych, by w tym miejscu wspomnieć tylko o programie działań BEPS (Base Erosion Profit Shifting).

Niniejsza publikacja z jednej strony systematyzuje zasady opodatkowania wybranych kategorii dochodów na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, wskazując aktualne tendencje w międzynarodowym prawie podatkowym, z drugiej strony poszukuje odpowiedzi na niektóre dylematy z praktyki opodatkowania. Autorami poszczególnych rozdziałów są głównie wykładowcy oraz absolwenci Podyplomowych Studiów Międzynarodowych Strategii Podatkowych organizowanych przez Instytut Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Treść książki została podzielona na pięć rozdziałów tematycznych:

rozdział I: Elementy międzynarodowego prawa podatkowego i kierunki zmian,

rozdział II: Opodatkowanie zakładu zagranicznego,

rozdział III: Opodatkowanie nietransparentnej spółki zależnej,

rozdział IV: Opodatkowanie odsetek oraz należności licencyjnych,

rozdział V: Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej oraz wybranych dochodów kapitałowych osób fizycznych.

W rozdziale I scharakteryzowano podstawowe determinanty obciążenia podatkowego w stosunkach międzynarodowych. W pkt 1 (M. Jamroży, Podstawowe determinanty obciążenia podatkowego w stosunkach międzynarodowych) przedstawiono kluczowe aspekty międzynarodowego prawa podatkowego, tj. podleganie (nieograniczonemu albo ograniczonemu) obowiązkowi podatkowemu, stosowanie metod unikania podwójnego opodatkowania, zarówno na mocy wewnętrznego (polskiego) prawa podatkowego, jak również umów o unikaniu podwójnego opodatkowania opartych na Konwencji Modelowej OECD. W pkt 2 (M. Witak, Kierunki zmian w zawieranych przez Polskę umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania) analizie poddano istotne zmiany w zakresie polskiej polityki unikania podwójnego opodatkowania, na przykładzie umów bilateralnych m.in. ze Słowacją, Cyprem, Luksemburgiem, Singapurem, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Z kolei w pkt 3 (E. Tkaczuk, Wymiana informacji podatkowych jako instrument w walce przeciwko szkodliwej konkurencji podatkowej) rozważania koncentrują się wokół instrumentów wymiany informacji, w tym treści modelowej umowy w sprawie wymiany informacji podatkowej (TIEA), która uzupełniła zapisy art. 26 Konwencji Modelowej OECD. Odwołano się do pakietu wytycznych w zakresie przeciwdziałania nieuczciwemu unikaniu opodatkowania i przenoszeniu zysków do krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. program BEPS, powstały z inicjatywy grupy G-20/OECD). Oddziaływanie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE na stosowanie prawa podatkowego w zakresie podatków bezpośrednich jest przedmiotem pkt 4 (A. Werner, Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w sprawach dotyczących podatków bezpośrednich).

Rozdział II poświęcono opodatkowaniu dochodów z działalności gospodarczej („zyski przedsiębiorstw”) prowadzonej bezpośrednio na terytorium innego państwa. W pkt 1 (M. Jamroży, Rozgraniczenie jurysdykcji podatkowej w zakresie zysków przedsiębiorstw) omówiono istotę pojęcia zagranicznego zakładu oraz formy jego powstania. Szczegółowa analiza podatkowa działalności w branży cyfrowej stanowi przedmiot pkt 2 (J. Warnieło, Międzynarodowe aspekty opodatkowania gospodarki cyfrowej). Aktualne zasady międzynarodowego opodatkowania gospodarki cyfrowej nie są przystosowane do dynamicznie rozwijającego się środowiska nowoczesnych technologii. Odpowiednie ukształtowanie reguł międzynarodowego opodatkowania dochodów z działalności opartej na technologiach cyfrowych stanowi jedno z ważniejszych wyzwań przed współczesnym systemem podatkowym. W pkt 3 (A. Halat, Metody ustalania dochodu zakładu) oraz pkt 4 (B. Gryn, Podział kosztów jednostki macierzystej prowadzącej działalność w branży finansowej) dokonano analizy zasad alokacji przychodów i kosztów pomiędzy przedsiębiorstwem (jednostką macierzystą) i jego zagranicznym zakładem. Dominujące podejście w zakresie ustalania wyniku zakładu, w tym w odniesieniu do transakcji wewnętrznych, opiera się na wycenie rynkowej. Rozwiązania przyjęte w Konwencji Modelowej OECD w wersji z 2010 r. zmierzają do ujednolicenia zasad z tymi stosowanymi przy ocenie cen transferowych w transakcjach pomiędzy samodzielnymi pod względem prawnym podmiotami powiązanymi.

Rozważania w rozdziale III koncentrują się wokół opodatkowania dochodów spółki zagranicznej będącej odrębnym podmiotem podatku dochodowego oraz jej udziałowców. Wychodząc od podstawowych zasad opodatkowania dochodów spółki zależnej oraz dywidend przedstawionych w pkt 1 (M. Jamroży, Rozgraniczenie jurysdykcji podatkowej w przypadku dochodów spółki zależnej), poddano następnie szczegółowej analizie, istotną zwłaszcza z perspektywy obciążeń udziałowca, instytucję beneficial owner oraz sposoby jego ustalenia (pkt 2: B. Rodak, Ustalenie beneficial ownera w praktyce). W pkc 3 zwrócono uwagę na szczególny aspekt opodatkowania dochodów spółki zależnej w państwie rezydencji udziałowca, wynikający z tzw. regulacji CFC (A. Trzópek, Opodatkowanie zagranicznych spółek kontrolowanych). Nie można było pominąć aktualnej w debacie publicznej problematyki holdingów międzynarodowych (pkt 4: D.J. Gajewski, Planowanie podatkowe w ramach struktur holdingowych) oraz interesującej normatywnie – spółki europejskiej (pkt 5: A. Dziemaszkiewicz-Kwiecińska, Europejska spółka akcyjna – teoretyczne korzyści i praktyczne problemy). Pozostając w obszarze związanym z opodatkowaniem spółki zależnej, dokonano analizy skutków podatkowych wynikających z przykładowej reorganizacji transgranicznej na przykładzie przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową (pkt 6: G. Stachyra, M. Jamroży, Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę niebędącą podatnikiem). Ogólne spojrzenie na wybrane zagadnienia z obszaru cen transferowych zawarto w pkt 7 (E. Kołodziejska, Architektura transfer pricingu w dobie optymalizacji podatkowej).

Rozdział IV traktuje o zasadach opodatkowania odsetek oraz należności licencyjnych w stosunkach międzynarodowych. Podstawowe zagadnienia dotyczące opodatkowania odsetek na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania stanowią przedmiot rozważań w pkt 1 (M. Jamroży, Rozgraniczenie jurysdykcji podatkowej w zakresie odsetek). Problematyka opodatkowania odsetek od oszczędności osób fizycznych została przedstawiona w pkt 2 (M. Pogoński, Opodatkowanie osób fizycznych z tytułu odsetek). Regulacje w tym zakresie dotyczą przede wszystkim obywateli UE lokujących środki pieniężne w innym państwie UE niebędącym jednocześnie państwem ich rezydencji. Z kolei w grupach kapitałowych ważnym narzędziem zarządzania płynnością finansową są struktury cash poolingowe i związane z nimi kontrowersje wokół m.in. opodatkowania odsetek (pkt 3: J. Dąbrowska, Struktury cash pooligu – implikacje podatkowe dla podmiotu polskiego na przykładzie międzynarodowej grupy kapitałowej). Następnie przedstawiono zasady opodatkowania należności licencyjnych na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zwracając także uwagę na wybrane problemy praktyczne związane z opodatkowaniem praw autorskich, urządzeń przemysłowych czy know-how (pkt 4: M. Jamroży, Rozgraniczenie jurysdykcji podatkowej w zakresie należności licencyjnych). Przedmiotem pkt 5 (Ł. Andruszkiewicz, Zasady opodatkowania umów leasingu transgranicznego) jest opodatkowanie leasingu transgranicznego. Zróżnicowane może być podejście państw do traktowania pod względem podatkowym płatności wynikających z różnych rodzajów umów leasingu.

W ostatnim V rozdziale poruszono zagadnienia związane w szczególności z opodatkowaniem dochodów z pracy najemnej, a w części – dochodów kapitałowych osób fizycznych. Punkt 1 (M. Jamroży, Rozgraniczenie jurysdykcji podatkowej w zakresie dochodów z pracy najemnej) zawiera analizę podstawowych zasad opodatkowania dochodów z pracy najemnej na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Odrębny rozdział poświęcono opodatkowaniu dochodów pracowników wysłanych do wykonywania zadań za granicą (pkt 2: M. Cieślak, Opodatkowanie dochodów pracowników oddelegowanych). Wzrastająca mobilność pracowników oraz towarzysząca temu pokusa do niewłaściwego wykorzystywania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wywiera też wpływ na interpretację postanowień umów, czego wyrazem jest koncepcja ekonomicznego pracodawcy, stanowiąca zasadniczą tematykę pkt 3 (M. Pożaroszczyk-Komór, Koncepcja pracodawcy ekonomicznego). Szczególne problemy, ale i „szanse” podatkowe wiążą się z opodatkowaniem marynarzy (pkt 4: R. Felcenloben, Opodatkowanie dochodów marynarzy). Następny rozdział dotyczy opodatkowania emerytur i rent zagranicznych (pkt 5: M. Pogoński, Opodatkowanie emerytur i rent zagranicznych). Wreszcie w pkt 6 przedstawiono konsekwencje podatkowe wybranych inwestycji finansowych osób fizycznych (J. Sekita, Opodatkowanie dochodów z zagranicznych funduszy inwestycyjnych i ubezpieczeniowych, pracowniczych programów emerytalnych oraz indywidualnych kont emerytalnych).

Książka powinna zainteresować przede wszystkim przedsiębiorców działających transgranicznie bądź korzystających z usług personelu zagranicznego, powinna być ona przydatna dla podmiotów świadczących usługi doradztwa podatkowego, administracji podatkowej, a także dla studentów oraz słuchaczy studiów podyplomowych.

Dziękuję pani Katarzynie Stefańczyk za wsparcie w pracach redakcyjnych.

Redaktor

Autor fragmentu:

RozdziałI
Elementy międzynarodowego prawa podatkowego i kierunki zmian

1.Podstawowe determinanty obciążenia podatkowego w stosunkach międzynarodowych

1.1.Uwagi wstępne

Na międzynarodowe prawo podatkowe składa się ogół norm prawnych, których przedmiotem są międzynarodowe podatkowe stany faktyczne. Prawo to obejmuje w szczególności normy rozgraniczające zawarte w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz inne normy regulujące międzynarodowe podatkowe stany faktyczne, takie jak np. regulacje dotyczące zagranicznych spółek kontrolowanych, czy też korekty zysku pomiędzy podmiotami powiązanymi .

Zasadniczym celem umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania jest wyznaczenie zakresu jurysdykcji podatkowej państw – stron danej umowy bilateralnej poprzez rozgraniczenie roszczeń podatkowych obu umawiających się państw. Postanowienia tych umów nie powodują powstania obowiązków podatkowych, które są określane wyłącznie przepisami ustaw podatkowych. Innymi słowy, postanowienia umów przyznają państwu – stronie umowy prawo do opodatkowania danego rodzaju dochodu (majątku), jeżeli ustawodawstwo wewnętrzne nakłada podatek na taki rodzaj dochodu...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX